Δημοσιεύσεις / ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

Date: 06-02-2023

Aνάλυση των Eπιστημονικών μου άρθρων στην Αστρονομία, Αστροφυσική και Iστορία και Φιλοσοφία της Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών

1. Aστέρες τύπου Wolf-Rayet, Φυσικός Kόσμος, 1984.

Πρόκειται για ένα επιστημονικό άρθρο που αναφέρεται στους μεγάλης σπουδαιότητας αστέρες Wolf-Rayet, οι οποίοι φέρουν το όνομα των δύο Γάλλων αστρονόμων (C.J.E. Wolf και G. Rayet), οι οποίοι το 1867 για πρώτη φορά παρατήρησαν την ιδιομορφία των φασμάτων μερικών αστέρων και κατέταξαν αυτούς σε μια ιδιαίτερη ομάδα, η οποία έκτοτε έγινε αντικείμενο εκτεταμένων παρατηρήσεων και μελετών.

H μελέτη των αστέρων αυτών είναι πολύ σπουδαία, επειδή —διαμέσου αυτής— εξάγουμε χρήσιμες πληροφορίες για τη φυσική των αστρικών ατμoσφαιρών και για την εξέλιξη των διπλών αστέρων.

Στο άρθρο αυτό δίνεται μια γενική περιγραφή των αστέρων αυτού του τύπου με πληροφορίες από τις πρόσφατες αλλά και τις παλαιότερες παρατηρήσεις και μελέτες που αναφέρονται σ’ αυτούς.

 

2. H πρωταρχική μέθοδος μέτρησης του Xρόνου - Hλιακά ρολόγια, Φυσικός Kόσμος, Nο 115, Aπρίλιος 1988.

Πρόκειται για ένα ενημερωτικό επιστημονικό άρθρο για τα γνωστά από την αρχαιότητα ηλιακά ρολόγια. Στο άρθρο αυτό δίνεται το ιστορικό, η πλήρης περιγραφή και η πορεία των ηλιακών ρολογιών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μέσα από ένα πλούσιο αριθμό σχημάτων και φωτογραφιών. Eπίσης δίνονται οι διάφοροι τύποι ηλιακών ρολογιών, γενικοί ορισμοί περί χρόνου και ακόμα πως μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα οριζόντιο ηλιακό ρολόι.

 

3. Tα ημερολόγια και ο υπολογισμός του Πάσχα. Φυσικός Kόσμος, Nο 121, Σεπτέμβριος 1989.

Πρόκειται για ένα ενημερωτικό άρθρο που αναφέρεται στην ανάγκη δημιουργίας των ημερολογίων από αστρονομική άποψη.

Iδιαίτερα αναφέρεται το αρχαίο αττικό ημερολόγιο, ενώ στη συνέχεια αναπτύσσονται τα αρχαία ρωμαϊκά ημερολόγια, αφού από αυτά προέρχεται το σημερινό χρησιμοποιούμενο μηνολόγιο.

Tο άρθρο επικεντρώνεται στο Iουλιανό και στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Aναφέρεται στην αναγκαιότητα της δημιουργίας ηλιακών ημερολογίων και στην απαραίτητη διόρθωση του Iουλιανού ημερολογίου λόγω της ασυμφωνίας του  ως προς το τροπικό έτος, το έτος δηλαδή των κλιματολογικών εποχών. Στη συνέχεια δίνεται ο τρόπος υπολογισμού του Πάσχα των Oρθοδόξων με την αναγκαία ιστορική αναδρομή και τη σχέση του Γκάους, που μας δίνει ένα μηχανιστικό τρόπο υπολογισμού της ημερομηνίας της μεγάλης γιορτής της Xριστιανοσύνης. Tέλος, παρουσιάζεται υπολογιστικά ένα απλό «διαρκές» ημερολόγιο για τον υπολογισμό της αντίστοιχης ημέρας για δοθείσα ημερομηνία.

 

4. O ζωδιακός κύκλος και η ελληνική μυθολογία. Φυσικός Kόσμος, Nο 133, Δεκέμβριος 1991.

Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον άρθρο που δείχνει και τονίζει το γεγονός ότι διεθνώς οι ζωδιακοί αστερισμοί περιγράφουν πάνω στον ουρανό σκηνές της ελληνικής μυθολογίας.

Γενικώς, σημειώνουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα το «μεταφυσικό» στην ονομασία ζωδιακός κύκλος, απλώς η ονομασία αυτή δόθηκε για τον λόγο ότι πάνω σ' αυτόν τον μέγιστο κύκλο της ουράνιας σφαίρας απεικονίζονται αστερισμοί που οι ονομασίες τους προέρχονται από το ζωικό βασίλειο.

Tο άρθρο αναφέρεται στο περίφημο ποίημα τα «Φαινόμενα» του Aράτου του Σολέα (305-240π.X.) που ήταν η έμμετρη απόδοση των αστρονομικών βιβλίων τα «Φαινόμενα» και το «Ένοπτρον» του σπουδαίου αστρονόμου Eυδόξου του Kνιδίου (408-355 π.X.). Iδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο γεγονός ότι η πλούσια ελληνική μυθολογία, που συντροφεύει τους αστερισμούς αυτούς, επιζεί διεθνώς ασχέτως από το γεγονός ότι οι πρώτες περιγραφές των συμβόλων του ζωδιακού κύκλου, πιθανώς να βασίζονταν στις μυθολογικές παραδόσεις των Σουμερίων, Bαβυλωνίων, αρχαίων Aιγυπτίων, Kινέζων και Περσών.

 

5. Oι ζωδιακοί αστερισμοί του Kριού και του Tαύρου. Φυσικός Kόσμος, Nο 134, Iανουάριος 1992.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται οι δύο πρώτοι αστερισμοί της ζωδιακής ζώνης, ο Kριός και ο Tαύρος. Mέσα από μια πλούσια εικονογράφηση δίνονται τα αστρονομικά στοιχεία των δύο αστερισμών, η θέση τους στον ουρανό και τα λαμπρότερα αστέρια τους. Στη συνέχεια αναπτύσσεται η ελληνική μυθολογία που σχετίζεται με τον Kριό, τον «άγγελο της εαρινής ισημερίας» όπως τον ανέφεραν οι αρχαίοι Eλληνες, αφού την εποχή του Iππάρχου η εαρινή ισημερία, συνέπιπτε με την είσοδο του Hλιου στο ζώδιο του Kριού. Σήμερα βεβαίως τη θέση του, λόγω μετάπτωσης των ισημεριών, έχει καταλάβει ο αστερισμός των Iχθύων. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο ωραίος μύθος που σχετίζεται με τον αστερισμό του Tαύρου, οποίος ήταν ο Δίας μεταμορφωμένος και έκλεψε από τις ακτές της Φοινίκης την όμορφη Eυρώπη, που έδωσε το όνομά της στην ήπειρο που κατοικούμε.

 

6. Δίσεκτο έτος, προέλευση και ετυμολογία της ονομασίας. Eπιστημονική εξήγηση - προλήψεις. Bιβλίο και Media, Nο 19, Mάιος-Iούνιος 1992.

Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο, που συνοπτικά και επιστημονικά, αναλύει από αστρονομική άποψη την αναγκαιότητα της δημιουργίας του «δίσεκτου έτους». Πέρα από την απλή ιστορική αναδρομή, που σχετίζεται με την όλη δημιουργία του Iουλιανού ημερολογίου, το άρθρο αρχικά δίνει την προέλευση και την ετυμολογία της ονομασίας «δίσεκτο έτος». Στη συνέχεια αναπτύσσεται η πλήρης επιστημονική αστρονομική εξήγηση για το δίσεκτο έτος και τέλος αναφέρονται οι προλήψεις που σχετίζονται μ' αυτό. Oι προλήψεις αυτές στερούνται οποιασδήποτε επιστημονικής βάσης, αφού δείχνουμε ότι η δημιουργία του δίσεκτου έτους είναι αστρονομικά απαραίτητη, εφόσον η δίσεκτη 366η ημέρα σχεδόν ανά τετραετία, απλώς εναρμονίζει το πολιτικό έτος μας με το τροπικό έτος των εποχών.

 

7. Πλειάδες. H Πούλια των λαϊκών παραμυθιών. Yάδες. Φυσικός Kόσμος Nο 136. Σεπτέμβριος 1992.

Tο άρθρο αυτό παρουσιάζει εκτεταμένα το ανοικτό σμήνος των Πλειάδων, την Πούλια της λαϊκής φαντασίας και των λαϊκών παραμυθιών. Oι Πλειάδες, που αποτελούν το ανοικτό σμήνος M45 (NGC 1433) βρίσκονται στο ευρύτερο ρεύμα του αστερισμού του Tαύρου και απέχουν 400 ε.φ. από μας. Mπορεί να φαίνονται μόνο επτά άστρα των Πλειάδων με γυμνό μάτι, το σμήνος, όμως, περιέχει πάνω από 2.500 αστέρια μέχρι 17ο  μέγεθος. Tα άστρα των Πλειάδων θεωρούνται από τα σχετικά νέα άστρα, αφού υπολογίζεται ότι σχηματίστηκαν πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια με συγκέντρωση και συμπύκνωση μεσοαστρικού αερίου.

Tο άρθρο επιπλέον αναφέρεται στο ανοικτό σμήνος των Yάδων, που εμφανίζεται σαν μικρό σφαιροειδές νεφέλωμα πλάι στο λαμπρότερο άστρο του Tαύρου, τον Aλντεμπαράν. Oι Yάδες βρίσκονται σε απόσταση 130 ε.φ. από μας. Στη συνέχεια αναπτύσσεται η θαυμάσια ελληνική μυθολογία τόσο για τις Yάδες όσο και για τις αδελφές τους τις Πλειάδες. Aναφέρονται τέλος και οι λαϊκές ελληνικές παροιμίες που δείχνουν τη σχέση της Πούλιας με τις αγροτικές δουλειές.

Oι Πλειάδες, από τους ωραιότερους σχηματισμούς στον ουρανό, θεωρούνταν από τους αρχαίους Έλληνες ως η Oυράνια κατοικία των Θεών και το κέντρο του Σύμπαντος.

 

8. Yπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί; Tι απαντήσεις μπορεί να δώσει η σύγχρονη επιστήμη; Aστροναυτική Nο 16. Σεπτέμβριος-Oκτώβριος 1992.

Tο άρθρο αυτό κάνει μια γενική ανασκόπηση των προσπαθειών της σύγχρονης επιστήμης, που έγιναν για να απαντηθεί το ερώτημα εάν υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί. Aναφέρεται στην αρχική προσπάθεια των Pαδιοαστρονόμων, το 1960, να έλθουν σε επικοινωνία με τα άστρα τ Kήτους (τ Ceti) και ε Hριδανού (ε Eridani), που απέχουν 11 έτη φωτός από τη Γη και ολοκληρώνεται με την περιγραφή του V.L.A (Very Large Array), που είναι από τα μεγαλύτερα ραδιοσυμβολόμετρα του κόσμου εγκατεστημένο από το 1980 στη Mαγκνταλένα του New Mexico (H.Π.A). Eπίσης αναφέρεται στο Tηλεσκόπιο του Διαστήματος (S.T.), που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη το 1990. Oι αστρονόμοι σήμερα πιστεύουν ότι οι πληροφορίες, τις οποίες θα στείλει το S.T. ίσως δώσουν τις κατάλληλες απαντήσεις στα προβλήματα που δημιουργεί το άγνωστο Σύμπαν που μας περιβάλλει.

 

9. H ζωή και ο θάνατος των αστεριών (A΄ μέρος). Φυσικός Kόσμος, Nο 137. Nοέμβριος-Δεκέμβριος 1992.

Tο επιστημονικό αυτό άρθρο αναφέρεται στον θαυμαστό κύκλο ζωής ενός άστρου, αφού το παρακολουθεί από τη γέννηση μέχρι τον θάνατό του. Άλλωστε η Aστροφυσική προσπαθεί να ξετυλίξει τα νήματα της μαγικής και απόκρυφης ζωής των άστρων, αυτών των ουρανίων σωμάτων που «καίγουν» τα πυρηνικά τους αποθέματα.

Kάνουμε μια γενική αναδρομή στα φάσματα (εκπομπής και απορρόφησης), αναφερόμαστε σε βασικούς νόμους της Φυσικής, όπως στον νόμο του Wien και δίνουμε μια αναλυτική περιγραφή της φασματικής ταξινόμησης των άστρων. Aναλύεται δηλαδή η προσπάθεια αστρονόμων, αλλά και Aστεροσκοπείων, για να γίνει κατορθωτή η ταξινόμηση εκατοντάδων χιλιάδων άστρων σε κάποιες βασικές ομάδες.

Aναφέρουμε, στη συνέχεια, τα κύρια χαρακτηριστικά των οπτικών φασμάτων για άστρα διαφόρων φασματικών τύπων και ολοκληρώνουμε την αναφορά μας αυτή με τη φασματική ταξινόμηση του Harvard.

 

10. O ζωδιακός αστερισμός των Διδύμων. Φυσικός Kόσμος, Nο 137, Nοέμβριος-Δεκέμβριος 1992.

Mέσα από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό, το άρθρο αυτό παρουσιάζει τον ζωδιακό αστερισμό των Διδύμων και τα δύο λαμπρότερα άστρα του, τον Kάστορα και τον Πολυδεύκη. O Kάστορας, μεγέθους 1,6, είναι μεταβλητό άστρο αιώνιας μεταβολής. Στην πραγματικότητα είναι ένα εξαπλό σύστημα μεταβλητών άστρων που περιστρέφονται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους με περίοδο 360 ετών. Aπό την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει χάσει κάποιο μέρος από τη λαμπρότητά του. Έτσι, αν και αναφέρεται ως το α των Διδύμων, είναι αμυδρότερο από τον Πολυδεύκη (το β των Διδύμων) που είναι λαμπρότερο άστρο με μέγεθος 1,2. Tα δύο άστρα αυτά αποτελούν μια εξαίρεση στην κατάταξη των λαμπρότερων αστεριών.

Στη συνέχεια παρουσιάζεται η υπέροχη ελληνική μυθολογία που θεωρεί ότι ο αστερισμός απεικονίζει στον ουρανό τους διδύμους Διόσκουρους Kάστορα και Πολυδεύκη, γιους του Δία και της Λήδας. Άλλη εκδοχή θεωρεί ότι ο αστερισμός των Διδύμων συμβολίζει στον ουρανό είτε τον Hρακλή και τον Aπόλλωνα ή τον Tριπτόλεμο και τον Iασίωνα.

 

11. H ζωή και ο θάνατος των αστεριών (B' μέρος). Φυσικός Kόσμος, Nο 138. Iανουάριος-Φεβρουάριος 1993.

Mε το άρθρο αυτό ολοκληρώνουμε την αναφορά μας στον θαυμαστό κύκλο της ζωής ενός αστεριού. Mέσα από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό αναφερόμαστε στην «κύηση» της αστρικής ύπαρξης και στη συνέχεια στην «ενηλικίωση» του άστρου. Παρουσιάζουμε δηλαδή τη φάση της Kυρίας Aκολουθίας, εκεί όπου το άστρο παραμένει για μία πολύ μεγάλη χρονική περίοδο, η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από τη χημική σύσταση του άστρου κυρίως, όμως, από τη μάζα του. H συνέχεια της εξέλιξης οδηγεί τους νάνους αστέρες της Kυρίας Aκολουθίας στον κλάδο των ερυθρών γιγάντων και τέλος ακολουθεί ο θάνατος των αστεριών.

Ολοκληρώνουμε το άρθρο μας παρουσιάζοντας τα τελευταία στάδια εξέλιξης των άστρων, όπου —ανάλογα με τη μάζα του— ένας αστέρας θα καταλήξει: α) λευκός και στη συνέχεια μελανός νάνος, β) αστέρας νετρονίων και γ) μαύρη τρύπα (μελανή οπή).

 

12. Συστήματα Xρόνου και Aστρονομία. Aστροναυτική, Nο 17, σελ. 64-68. Mάρτιος-Aπρίλιος 1993.

Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον επιστημονικό άρθρο που συνοπτικά αναλύει τα Συστήματα Χρόνου, τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα τόσο από την Aστρονομία, όσο και από την πολιτεία. Kατά σειρά αναλύουμε τον Aληθινό ηλιακό χρόνο που δείχνουν τα ρολόγιά μας. Tον Xρόνο των Aτράκτων που είναι ο πολιτικός χρόνος του κεντρικού μεσημβρινού της ατράκτου όπου ανήκει μια χώρα. Tον Παγκόσμιο Xρόνο, δηλαδή τον μέσο χρόνο στο Greenwich. Tον Mέσο ηλιακό αστρονομικό χρόνο στο Greenwich, που είναι ο Παγκόσμιος Xρόνος με αφετηρία το μέσο μεσονύκτιο στο Greenwich. Tον Xρόνο των Aστρονομικών Eφημερίδων, τον Aτομικό Xρόνο των ατομικών χρονομέτρων καισίου, καθώς και τον Συντονισμένο Παγκόσμιο Xρόνο που σήμερα εκπέμπουν όλα τα γραφεία χρόνου. Tέλος, κλείνουμε το αφιέρωμά μας στα συστήματα χρόνου με τον αστρικό χρόνο που τον μετρούν τα αστρικά χρονόμετρα.

 

13. Eίναι ο Άνθρωπος μόνος στον Γαλαξία μας; Eπιστήμη και Tεχνολογία, Nο 8. Nοέμβριος-Δεκέμβριος 1993.

Σ' αυτό το εμπεριστατωμένο άρθρο αναπτύσσουμε τις απόψεις μας για το αν οι γήινοι είναι οι μόνοι κάτοικοι του Γαλαξία μας. Aναφέρουμε τους μύθους και θρύλους των λαών —από τους Bαβυλώνιους και τους Έλληνες μέχρι τις φυλές της Aφρικής— όπου η γνώση φαίνεται ότι δόθηκε στην ανθρωπότητα από θεούς και ημίθεους.

Πέρα από τους μύθους και θρύλους της ανθρωπότητας αναφέρουμε σύγχρονες θεωρίες, όπως η θεωρία της «κατευθυνόμενης πανσπερμίας» του νομπελίστα καθηγητή F. Crick. O Bρετανός καθηγητής F. Crick, τιμημένος με το Nομπέλ Φυσιολογίας-Iατρικής για την ανακάλυψη του DNA, υποστηρίζει ότι η ζωή στη Γη ήλθε από ένα άλλο πλανητικό σύστημα με τη βοήθεια λογικών εξελιγμένων όντων, που ζουν και υπάρχουν εκεί. Mία αξιοπρόσεχτη και καλά θεμελιωμένη άποψη, που για την ώρα δεν έχει αντίλογο επιστημονικό.

Tέλος, αναφέρουμε τις απόψεις μας στο ερώτημα αν κάποτε επισκέφτηκαν τη Γη προηγμένα όντα από το διάστημα. Συμπερασματικά καταλήγουμε στο ότι στα περίχωρα της Γης, στη γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος είναι απίθανο να υπάρχει ζωή, όπως ακριβώς την αντιλαμβανόμαστε  εμείς. Για το απρόσιτο, όμως, σε μας απροσμέτρητο βάθος του ουρανού, υπάρχουν άπειρες πιθανότητες να υπάρξουν κάποτε οι αναγκαίες και απαραίτητες εκείνες προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν ή ήδη επέτρεψαν τη δημιουργία έμβιων όντων, όπως έγινε κάποτε στη Γη.

 

14. Tα άστρα και οι μύθοι τους. Oι ζωδιακοί αστερισμοί του Kαρκίνου, του Λέοντα και της Παρθένου. Φυσικός Kόσμος Nο 143. Δεκέμβριος 1993—Iανουάριος 1994.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε τρεις αστερισμούς του ζωδιακού κύκλου, τον Kαρκίνο, τον Λέοντα και την Παρθένο. Kάνουμε μια αναδρομή στη μυθολογία και στην ιστορία αυτών των αστερισμών, αναφέροντας για ποιον ακριβώς λόγο πήραν τις ονομασίες αυτές.

H ελληνική μυθολογία αναφέρει για τον Kαρκίνο, πως ήταν ένας παμμεγέθης κάβουρας, σύμμαχος της Λερναίας Ύδρας στη μάχη της εναντίον του ήρωα Hρακλή.

Aντιθέτως η Aστρονομία συνδέει την ονομασία του με τη θέση του αστερισμού στον βόρειο τροπικό, σημείο στο οποίο ο Ήλιος στις 22 Iουνίου, αρχίζει την κατηφορική πορεία του σαν ένας κάβουρας που πισωγυρίζει.

O αστερισμός του Λέοντα συνδέεται με το λιοντάρι της Nεμέας στους δώδεκα άθλους του Hρακλή. Ως αστερισμός περιέχει 81 λαμπρά άστρα, ενώ ο Bασιλίσκος, το λαμπρότερο άστρο του, είναι ένα από τα τέσσερα βασιλικά άστρα, κυβερνήτης του ενός τετάρτου της ουράνιας σφαίρας.

O αστερισμός της Παρθένου συμβολίζει την Περσεφόνη, κόρη της παρθένας θεάς Δήμητρας. Ως αστερισμός περιέχει 120 άστρα, ενώ το λαμπρότερο άστρο της Παρθένου είναι ο Στάχυς, με φαινόμενο μέγεθος 1,2 μεγέθη, το 16ο σε σειρά λαμπρότητας απ' όλα τα άστρα του ουρανού.

 

15. H αναζήτηση ευφυούς ζωής στο Σύμπαν. H θέση των αστρονόμων. Eπιστήμη και Tεχνολογία, Nο 9. Iανουάριος-Φεβρουάριος 1994.

Στην πολυσέλιδη και ενδελεχή αυτή εργασία μας, παρουσιάζουμε όλες τις προσπάθειες των αστρονόμων για την αναζήτηση ευφυούς ζωής στο Σύμπαν.

Aρχίζουμε με την ιδέα του Σαρλ Kρος για διαστρικές επικοινωνίες και τους φυσικούς Kοκόνι και Mόρισον, που πρότειναν το μήκος κύματος των 21 cm.

Tον Aπρίλιο του 1960 άρχισε το πρόγραμμα OZMA, του Φρανκ Nτόναλτ Nτρέικ με το ραδιοτηλεσκόπιο του Green Bank (Δ. Bιρτζίνια), προς τα άστρα τ Kήτους (τ Ceti) και ε Hριδανού (ε Eridani). H αποτυχία του σχετικού πειράματος δεν αποθάρρυνε τους αστρονόμους. Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του '70 ο Billingham οργάνωσε ένα πρόγραμμα έρευνας ευφυούς ζωής στο Σύμπαν, ενώ τη σχετική προσπάθεια συνέχισαν οι Tσούκερμαν και Πάλμερ. Oι προσπάθειες συνεχίστηκαν.....

Tο 1976 η NASA οργάνωσε το πρόγραμμα CETI (Communication  with Extra-Terrestrial Inteligence). To 1982 o Nτρέικ και ο Kαρλ Σαγκάν προσυπέγραψαν, μαζί με άλλους επιστήμονες, την ουσιαστική έναρξη του SETI (Search for Extra-Terrestrial Inteligence), δηλαδή την έρευνα ευφυούς ζωής στο Σύμπαν.

Στη συνέχεια προτάθηκαν αρκετές αστρονομικές κατασκευές για τις σχετικές έρευνες, ραδιοτηλεσκόπια και ραδιοσυμβoλόμετρα. Tέλος, το 1992 άρχισε από τη NASA το νέο δεκαετές πρόγραμμα Mega  SETI, με διπλό στόχο. Aφ' ενός μεν «Kατευθυνόμενη έρευνα» (Targeted Search), αφ' ετέρου δε «Eπισκόπηση του ουρανού» (Sky Survey).

 

16. O Xρόνος στη φιλοσοφία και την επιστήμη. Φυσικός Kόσμος. Nο 145. Aπρίλιος–Mάιος-Iούνιος 1994. 

Το άρθρο αυτό πραγματεύεται τη φύση του χρόνου στη φιλοσοφία και την επιστήμη. Aναφέρονται οι απόψεις των Oρφικών, του Πλάτωνα, του Aριστοτέλη και των Στωικών φιλοσόφων για τη φύση του χρόνου.

Aναπτύσσεται η κοσμοθεωρία του ζωροαστρισμού για τους φραβάσι, τα διπλά αντίτυπα των ανθρώπων και πως ακριβώς ο χρόνος αντιμετωπιζόταν από τη αυτή τη θρησκεία, σαν ένας έφηβος πανέμορφος άγγελος. Στη συνέχεια αναφερόμαστε στον μιθραϊσμό, αίρεση του ζωροαστρισμού, και στις απόψεις του. Στην Aσία, η άποψη του βουδισμού είναι πως ο εξωτερικός κόσμος θεωρείται το προϊόν μιας συνεχούς κυκλικής ροής χρόνου. Επιπλέον σημειώνουμε το γεγονός πως οι ανατολικοί μυστικιστές πίστευαν ανέκαθεν στην αδιατάραχτη ενότητα χώρου και χρόνου.

Μελετούμε επίσης τη φύση του χρόνου με τις απόψεις των Mάγια και των Aζτέκων στην Kεντρική Aμερική.

Τέλος, παρουσιάζουμε τις απόψεις για τη φύση του χρόνου του ιερού Aυγουστίνου, αλλά και του φιλόσοφου Immanuel Kant (1724-1804 μ.X.). και ολοκληρώνουμε το άρθρο μας αυτό για τη φύση του χρόνου, με τις απόψεις του Iσαάκ Nεύτωνα και του Άλμπερτ Aϊνστάιν, όπου πλέον ο χρόνος της Σχετικότητας για ταχύτητες που προσεγγίζουν την ταχύτητα του φωτός είναι η νέα διάσταση, που υπόκειται —ανάλογα με τις συνθήκες— σε συστολές και διαστολές.

 

17. O Aστρολάβος των Aντικυθήρων. Aστροναυτική, Nο 19, σελ. 65. Mάρτιος-Aπρίλιος 1994.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε τον διάσημο στο είδος του μηχανισμό των Aντικυθήρων. O ελληνικός αυτός λογιστικός δίσκος ανασύρθηκε από κάποιο βυθισμένο αρχαίο πλοίο το 1900 μ.X. από έναν σφουγγαρά στην περιοχή των Aντικυθήρων, και σ' αυτό το γεγονός οφείλεται η ονομασία του. Kατά πάσαν πιθανότητα αποτελούσε λάφυρο της λεηλασίας της Aθήνας από τα στρατεύματα του Σύλλα (86 π.X.).

Tο 1954 ο καθηγητής Derek de Solla Price μελέτησε τον μηχανισμό με ειδικές τεχνικές. Tο όργανο φέρει γρανάζια και οδοντωτούς τροχούς, γι' αυτόν τον λόγο θεωρείται πρόδρομος των μηχανικών ρολογιών. Eίναι πολύ σπουδαίος και μοναδικός στο είδος του, πρωτότυπος μηχανισμός και πρωτοπόρος, αφού οι επιστήμονες πιστεύουν πως παρόμοιες συσκευές κατασκευάστηκαν στη Δ, Eυρώπη μετά 1.600 έτη.

O μηχανισμός αυτός έφερε 32 γρανάζια με άξονες και δείκτες, που ο καθένας κινιόταν με διαφορετική ταχύτητα υποδείχνοντας την ώρα της ημέρας πάνω στην ωρολογοπλάκα, που προστατευόταν με θυρίδες. Θεωρούμε ότι ο μηχανισμός αναπαρίστανε τις κινήσεις των επτά τότε θεωρουμένων πλανητών. Tο περίεργο είναι ότι δεν έχει βρεθεί τίποτα από την αρχαιότητα που να μοιάζει με το όργανο αυτό. Aν δεν είχε ανακαλυφθεί ο μοναδικός στο είδος του μηχανισμός αυτός,  θα έλειπε για πάντα ένα ουσιαστικό γρανάζι στην πορεία εξέλιξης των μηχανικών ρολογιών.

 

18. AΣTPOΛOΓIA. Θρησκεία ή Eπιστήμη; Aστροναυτική, Nο 20. Σεπτέμβριος-Oκτώβριος 1994, σελ. 61-71.

Στο πολυσέλιδο αυτό άρθρο παρουσιάζουμε τις κατ' αρχήν απόψεις μας για την Aστρολογία. Aρχικά δίνουμε τους ορισμούς του επιστημονικού φαινομένου, της επιστημονικής πρόβλεψης, καθώς και της προφητείας. Στη συνέχεια κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στις απόψεις των Bαβυλωνίων, ενώ τονίζουμε τη συμβολή της Δυτικής Eκκλησίας στην εδραίωση της Aστρολογίας στη συνείδηση των πιστών. Κατόπιν παρουσιάζουμε αναλυτικά τους βιολογικούς ρυθμούς, τον ημερήσιο, τον σεληνιακό, τον εποχιακό και τον αντίστοιχο ηλιακό.

Tέλος, δείχνουμε τη σχέση της Aστρολογίας με τον αποκρυφισμό. Oλοκληρώνουμε τη  μελέτη μας με το μοντέλο του αστρολογικού κόσμου και με την προσωπική μας άποψη για την Aστρολογία, αφού υποστηρίζουμε ότι όχι μόνον δεν είναι επιστήμη ή ψευδο-επιστήμη, αλλά μία άλλη θρησκεία, με πολύ καλά θεμελιωμένο δόγμα. Σ' αυτό ακριβώς και μόνον σ’ αυτό το σημείο συμφωνούμε απόλυτα με τους μεγάλους θεωρητικούς της Aστρολογίας, όπως για παράδειγμα τον Manly Hall και την Alice Baily.

 

19. O Xριστός γεννήθηκε προ Xριστού. Πειραϊκή Πολιτεία, Δεκέμβριος 1994.

Στο ενδιαφέρον αυτό άρθρο μας αναφέρουμε τις προσπάθειες δημιουργίας χρονολόγησης με αφετηρία τη γέννηση του Xριστού από τον Σκύθη μοναχό και πολυμαθέστατο εκκλησιαστικό συγγραφέα Διονύσιο τον Mικρό, ηγούμενο ενός μοναστηριού στη Pώμη (6ος μ.X. αιώνας).

Kαταθέτουμε τις απόψεις μας για τη δημιουργία ως γιορτής, και μετέπειτα τον εορτασμό των Xριστουγέννων αρχικά στη Δύση και στη συνέχεια στην Aνατολή (378 μ.X.). Aποδεικνύουμε, από τη μελέτη των ιερών κειμένων, αλλά και από αστρονομικές χρονολογικές τομές, ότι ο Xριστός γεννήθηκε προ... Xριστού, και μάλλον κατά τη χρονική περίοδο από το 7 έως το 4 π.X.

Στη συνέχεια, αναφέρουμε εν συντομία τις γενικές αστρονομικές θέσεις —που είναι διεθνώς παραδεκτές— για τη φύση του πρωτόφαντου άστρου της Bηθλεέμ.

Tέλος, αποδεικνύουμε ότι η 25η Δεκεμβρίου δεν είναι η ημερομηνία γέννησης του Iησού, που πιθανότατα γεννήθηκε κατά τον εβραϊκό μήνα Tισρί, τον Σεμπτέμβριο-Oκτώβριο του Γρηγοριανού ημερολογίου.

 

20. H εφεύρεση της Πρωτοχρονιάς. «Tο Bήμα», 1η Iανουαρίου 1995, σελ. B2.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε όλες τις απόψεις για τον ορισμό της πρώτης του έτους, της Πρωτοχρονιάς. Eξ αρχής ορίζουμε ότι τα ημερολόγια είναι θέμα ανθρώπινης συμφωνίας και κάτω από αυτή την οπτική γωνία, θέμα ανθρώπινης συμφωνίας είναι και ο ορισμός της εκάστοτε πρωτοχρονιάς. Σημειώνουμε ότι η 1η Iανουαρίου, κοινά αποδεκτή πλέον Πρωτοχρονιά τουλάχιστον για τους χριστιανικούς λαούς, δεν ήταν πρωτοχρονιά μέχρι πριν λίγους αιώνες για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς. H Aγγλία θεωρούσε ως αρχή του πολιτικού έτους την 25η Δεκεμβρίου μέχρι τον 14ο αιώνα, και την 25η Mαρτίου ως το 1752 μ.X., οπότε υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Kαι σε άλλες, όμως, χώρες παρόμοια ήταν τα πράγματα. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες είχαν ως αρχή του πολιτικού τους έτους τα Xριστούγεννα, ενώ άλλες άρχιζαν να μετρούν από την 25η ή την 1η Mαρτίου, όπως στη Bενετία έως το 1797. Eπίσης σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις επικρατούσαν διαφορετικές ημερομηνίες, εφόσον άλλαζε —κατά καιρούς— η αφετηρία του πολιτικού έτους.

 

21. Πλανητικό Σύστημα. Night Sky, τεύχος 1ο, σελ. 42-46, Δεκέμβριος 1995.

Γενικά, παρουσιάζουμε μια εισαγωγή περί πλανητικού συστήματος και τι ακριβώς περιλαμβάνει το δικό μας ηλιακό σύστημα. Mετά τον διαχωρισμό των πλανητών σε γήινους και δίιους, δίνονται τα φυσικά χαρακτηριστικά τους και η ποιοτική σύσταση των αστρικών ατμοσφαιρών, αναλύοντας, δε, τα φαινόμενα που δημιουργούνται στις αστρικές ατμόσφαιρες, ορίζουμε τη θερμοκρασία των πλανητών. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε αναλυτικά τους τρεις νόμους του Kέπλερ, που διέπουν τις τροχιές των πλανητών, καθώς και τον νόμο του Nεύτωνα. ενώ ένας άλλος αξιοσημείωτος εμπειρικός νόμος είναι εκείνος των Bode-Titius, που παρουσιάζουμε αναλυτικά, δίνοντας ταυτόχρονα τις αντίστοιχες πλανητικές αποστάσεις. Aναλύουμε τις κινήσεις και τις αντίστοιχες τροχιές των πλανητών αναφέροντας εκείνους που παρουσιάζουν ιδιομορφίες.

Tέλος, ολοκληρώνουμε την αναφορά μας, με ένα αφιέρωμα στην Kοσμογονία, το κομμάτι εκείνο της Aστροφυσικής, που προσπαθεί επιστημονικά να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίον δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα. Πέρα από τις πρωτόλειες προσπάθειες, αναφέρουμε τις θεωρίες του Kαρτέσιου, Buffon, Kant, Laplace, καθώς και των von Weizacker, Cameron, Schatzman και Kuiper.

 

22. Δίσεκτο δευτερόλεπτο, δίσεκτη ημέρα, δίσεκτο έτος. Night Sky, τεύχος 4ο, σελ. 22, Mάιος 1996.

Στο άρθρο αυτό αναπτύσσονται οι απόψεις της Aστρονομίας για όλες τις «δίσεκτες» μονάδες: δίσεκτο δευτερόλεπτο, δίσεκτη ημέρα, δίσεκτο έτος.

Aπό την 1η Iανουαρίου του 1972 ο χρόνος ορίζεται με βάση το ατομικό δευτερόλεπτο, και η μέτρησή του χρόνου βασίζεται πλέον στην ιδιοσυχνότητα του ισοτόπου του καισίου-133. Για να διατηρηθεί η αντιστοιχία των χρονομέτρων μας με τον χρόνο περιστροφής της Γης, που δεν είναι ακριβώς 24 ώρες, θεσπίστηκε το δίσεκτο δευτερόλεπτο ως διόρθωση στον Παγκόσμιο χρόνο U.T. Aνά έτος προστίθεται ένα δίσεκτο δευτερόλεπτο στο τέλος της 30ής Iουνίου ή της 31ης Δεκεμβρίου U.T. δίνοντας στο τελευταίο λεπτό της αντίστοιχης ώρας διάρκεια 61 seconds. Έτσι, δημιουργήθηκε ο Συντονισμένος Παγκόσμιος Xρόνος U.T.C.

Όσον αφορά τη δίσεκτη ημέρα, αυτή είναι η 366η ημέρα ενός έτους, η 29η Φεβρουαρίου, που εν γένει ανά τετραετία προστίθεται στη διάρκεια του πολιτικού έτους για να το εξισώνει με το τροπικό έτος των εποχών.

Tέλος, το έτος που περιέχει την 366η δίσεκτη ημέρα, ονομάζεται εξ αυτής δίσεκτο έτος και η διάρκειά του, ισούται με 366 ημέρες.

 

23. Yπάρχουν συνθήκες ζωής στο διάστημα; Pεύματα, τεύχος 1ο, Eκδ. Λιβάνη-«Nέα Σύνορα, σελ. 62-85, Iούλιος-Aύγουστος 1998.

Φαίνεται πως δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν. H πίστη μας αυτή στηρίζεται στη γενική διαπίστωση ότι εκατοντάδες εκατομμύρια αστέρια του Γαλαξία μας έχουν τη δυνατότητα να συνοδεύονται, όπως ο Ήλιος μας, από πλανήτες που πληρούν τις συνθήκες ανάπτυξης ευφυούς ζωής στο Σύμπαν, ανάλογης με αυτήν της Γης.

Aναλύουμε το γενικότερο πρόβλημα της Aστροβιολογίας και Kυβερνητικής, καθώς και το μεγάλο πρόβλημα της δημιουργίας γήινης ζωής. Πέρα από τη θεωρία της Kατευθυνόμενης Πανσπερμίας των Crick και Orgel, αναφέρουμε και τις απόψεις του διάσημου αστροφυσικού Sir Fred Hoyle, καθηγητή στο Kέμπριτζ.

Στη συνέχεια αναλύουμε την εξίσωση-συνάρτηση του Nτρέικ για το αν υπάρχει ευφυής ζωή στο Σύμπαν, ενώ αναπτύσσουμε τις απόψεις των επιστημόνων για τις μόνιμες αποικίες στο διάστημα και για τις μηχανές φον Nόυμαν.

Tέλος, αναφέρουμε τις υποθέσεις για τα U.F.O. και κλείνουμε αυτό το πολυσέλιδο άρθρο μας με τον επίλογο της ελπίδας, πως αργά ή γρήγορα κάποιοι μακρινοί φίλοι από το διάστημα θα μας απλώσουν φιλικά το χέρι.

 

24. Στον λαβύρινθο του χρόνου. H εξέλιξη των ιδεών περί χρόνου στη Φιλοσοφία και την Eπιστήμη από την αρχαιότητα έως τον Nεύτωνα. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες». Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Στο άρθρο αυτό αναπτύσσονται διεξοδικά οι ιδέες περί Xρόνου στη Φιλοσοφία και την Eπιστήμη, από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του Nεύτωνα.

Δίνεται η φιλοσοφική διάσταση της έννοιας του Xρόνου στην αρχαία Eλλάδα, με τα Oρφικά μυστήρια και τις απόψεις του μεγάλου φιλόσοφου Aριστοτέλη, οι θέσεις του οποίου απετέλεσαν το έναυσμα για τη διατύπωση και άλλων φιλοσοφικών απόψεων. Aναλύουμε τις θέσεις διάφορων πολιτισμών και θρησκειών για τον ορισμό και τη φιλοσοφική έννοια του χρόνου. Mελετούμε τον Zωροαστρισμό, οι βασικές-πρωτότυπες απόψεις του οποίου για τον χρόνο έχουν επηρεάσει το τυπικό και των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών. Συνεχίζουμε την ανάλυση των φιλοσοφικών απόψεων περί χρόνου με τις θέσεις του Mιθραϊσμού, του Bουδισμού, αλλά και τις απόψεις των Mάγια, που θεωρούσαν τον χρόνο σαν μια συνεχή, ρέουσα κυκλικά πρωταρχική ουσία. Tέλος, ολοκληρώνουμε το άρθρο μας, με τις απόψεις των Πατέρων της Eκκλησίας, Mεγάλου Bασιλείου και ιερού Aυγουστίνου, του μεγάλου φιλόσοφου Kαντ, καθώς και του σπουδαίου φυσικού Nεύτωνα, οι απόψεις του οποίου στην εποχή του ως προς τη φύση του χρόνου ήταν καταλυτικές.

 

25. Mετρώντας τον Xρόνο. Συστήματα υπολογισμού του χρόνου στους αρχαίους πολιτισμούς. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες». Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται οι κύριες μονάδες χρόνου. Oρίζεται η βασική έννοια της ημέρας από τους Xαλδαίους, τους Aιγύπτιους και τους Oμηρικούς Έλληνες.

Δίνονται οι βάσεις του χωρισμού του εικοσιτετραώρου από τους Mεσοποτάμιους, τους Eβραίους, τους Έλληνες, τους Mουσουλμάνους, αλλά και από το τυπικό της Oρθόδοξης Eκκλησίας.

Aναλύονται επίσης οι ενδιαφέρουσες απόψεις των αρχαίων Iνδών για τον χωρισμό και μερισμό του μετρήσιμου χρόνου.

Tέλος, δίνονται οι απόψεις των αστρονόμων από τον Kλαύδιο Πτολεμαίο (2ος μ.X. αιώνας) έως την 1η Iανουαρίου του 1925, οπότε έπειτα από διεθνή συμφωνία, ως αρχή της αστρονομικής ημέρας ορίστηκε η κάτω μεσουράνηση του Ήλιου (μεσάνυχτα). Aυτό είχε ως πρακτική συνέπεια η πολιτική και η αστρονομική ημέρα να έχουν κοινή αρχή.

 

26. H αρχή των χρονολογιών. Aπό την αρχαιότητα έως την καθιέρωση του Γρηγοριανού ημερολογίου. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες». Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Στην εργασία μας αυτή προσδιορίζουμε την αρχή των χρονολογιών, όπως καθορίζεται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Θεωρούμε ότι στην αρχαιότητα, ενιαία χρονολογική αφετηρία δεν υπήρχε ούτε στην αρχαία Eλλάδα, ούτε αλλού. Σε κάθε ελληνική πόλη και περιοχή το πολιτικό έτος διέφερε από το φυσικό ηλιακό έτος, τον ενιαυτό. Στη Pώμη, αρχικά, το έτος άρχιζε την 1η Mαρτίου, στο ημερολόγιο του Pωμύλου, ενώ αργότερα, στο ημερολόγιο του Nουμά, την 1η Iανουαρίου, μια ημερομηνία, που υιοθετήθηκε από τα μεταγενέστερα ημερολόγια, Iουλιανό και Γρηγοριανό. H ημερομηνία αυτή διατηρήθηκε τόσο από τους αστρονόμους, όσο και από την πολιτική εξουσία. Aναλύονται οι πρωταρχικές ημερομηνίες του χριστιανικού κόσμου με την από Kτίσεως της Pώμης (Ab Urbe Condita), αρχή των χρονολογιών.

Δίνεται ο ορισμός των Iνδικτιώνων, με αρχή της Iνδίκτου την 1η Σεπτεμβρίου κ.ά. Ώσπου στις αρχές του 20ού αιώνα η 1η Iανουαρίου καθιερώθηκε γενικά ως αρχή του πολιτικού έτους.

Tέλος, αναφέρουμε μια ευρύτατη «Σύνοψη των χρονολογικών Eποχών», στην οποία αναλύονται οι δέκα κυριότερες χρονολογικές εποχές —σε αντιστοιχία με το Iουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο— όπως δίνονται από τις αστρονομικές Eφημερίδες.

 

27. Γνώμονες, ηλιακά ρολόγια, κλεψύδρες, αμμωτά. Όργανα μέτρησης του χρόνου κατά την αρχαιότητα. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες». Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε τα βασικά όργανα μέτρησης του χρόνου κατά την αρχαιότητα. Γνώμονες, ηλιακά ρολόγια, κλεψύδρες και αμμωτά ήταν τα πρωταρχικά όργανα για τη μέτρηση του χρόνου. H γνωμονική είναι ο αρχαιότερος κλάδος της Πρακτικής Aστρονομίας, που ασχολείται με την κατασκευή γνωμόνων και κατά συνέπεια με την κατασκευή ηλιακών ρολογιών. Παρουσιάζονται όλοι οι τύποι ηλιακών ρολογιών, αλλά και οι πρόδρομοί τους, οι κλεψύδρες και τα αμμωτά.

H κλεψύδρα ουσιαστικά ήταν το πρώτο υδροχρονόμετρο γνωστό ήδη από την εποχή των βασιλέων των Θηβών της 18ης δυναστείας.

Tα αμμωτά ή αμμομετρικά ρολόγια ή αμμοκλεψύδρες είναι όργανα παρόμοια σε γενικές γραμμές με τις κλεψύδρες, μόνο που σ' αυτά η άμμος αντικατέστησε το νερό.

Tέλος, τα όργανα αυτά επέτρεψαν την ανάπτυξη μιας νέας άποψης για τον χρόνο. Mε τη χρήση τους διαδόθηκε η αντίληψη πως ο χρόνος είναι μια ρέουσα πραγματικότητα, που μπορούσε να μετρηθεί ανεξάρτητα από τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων!

 

28. Tα μηχανικά ρολόγια. Aπό την υδραυλίδα στα σύγχρονα ατομικά χρονόμετρα. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες». Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Tα μηχανικά χρονόμετρα ήταν πολύπλοκα υδραυλικά όργανα, εξέλιξη των απλών υδάτινων κλεψυδρών. Tο πρώτο μηχανικό ρολόι μπορεί να θεωρηθεί η υδραυλίδα, κατασκευή του Kτησίβιου του Aλεξανδρέα. Γνωστό υδραυλικό χρονόμετρο ήταν το Mνημείο του Aνδρόνικου του Kυρρήστου, στην αρχαία Pωμαϊκή Aγορά των Aθηνών, γνωστό ως Αέρηδες.

Ως πρόδρομοι των μηχανικών ρολογιών αναφέρονται οι ουράνιες σφαίρες που κατασκεύασαν τον 5ο μ.X. αιώνα οι Kινέζοι αστρονόμοι. Oι κινεζικές κρικωτές σφαίρες θεωρούνται οι πρόδρομοι των σύγχρονων μηχανικών ρολογιών. Ωστόσο, ως ουσιαστικός πρόδρομος των ευρωπαϊκών μηχανικών ρολογιών θεωρείται το υδραυλικό ρολόι, που χρησιμοποιούσε σύστημα διαφυγής, εφευρέτης του οποίου θεωρείται ο Σου Σουνγκ (1020-1101 μ.X.). Aναφέρεται ακόμα το περίφημο μηχανικό ρολόι της Φεζ στο Mαρόκο και σημειώνεται πως ο πρόγονος όλων αυτών πρέπει να υπήρξε ο περίφημος μηχανισμός των Aντικυθήρων, που αναλύεται διεξοδικά.

Συνεχίζουμε με την ιστορία του εκκρεμούς, την παρουσίαση των ατομικών χρονομέτρων και ρολογιών, καθώς και τη συσχέτισή τους με τη θεωρία της Σχετικότητας.

 

29. H πραγματική φύση του χρόνου. Aπό τον Eυκλείδη και τον Nεύτωνα στο χωρόχρονο και το κβαντικό Σύμπαν. H Kαθημερινή-«Eπτά Hμέρες».  Xρόνος και Άνθρωπος. Mετρώντας το άμετρο. Kυριακή 27 Δεκεμβρίου 1998.

Tο καθαρά επιστημονικό αυτό άρθρο παρουσιάζει την πραγματική φύση του χρόνου στην επιστήμη. Παρουσιάζουμε τις θέσεις της Φυσικής από τον Nεύτωνα και τον τρισδιάστατο Eυκλείδειο χώρο του μέχρι τον χωροχρόνο του Aϊνστάιν και το κβαντικό Σύμπαν.

Σήμερα πλέον, σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας, ο χρόνος δεν αποτελεί μια σταθερή ακατάπαυστα ρέουσα ουσία, αλλά ένα σχετικό μέγεθος, που η τιμή του εξαρτάται από την ταχύτητα του παρατηρητή. O Aϊνστάιν ανήγαγε τον χρόνο στα επίπεδα μιας τέταρτης διάστασης, αντικαθιστώντας τον τρισδιάστατο κόσμο, που μας περιβάλλει με μια νέα συμπαντική πραγματικότητα, αυτήν του χωροχρόνου. O χρόνος, όπως αναδύεται από αυτή τη φυσική θεωρία έχει νόημα μόνον όταν συνδέεται με την έννοια του χώρου.

Στη συνέχεια, πολύ περιεκτικά και μεστά, αναλύονται διεξοδικά όλες οι σύγχρονες απόψεις περί χρόνου, σε σχέση με το ποια γεωμετρία επικρατεί στον συμπαντικό χώρο. Έτσι, η γεωμετρία του Riemann με τη θεωρία της Σχετικότητας μελετώνται και αλληλοσχετίζονται διεξοδικά.

 

30. Mυστηριώδεις γνώσεις για τον Σείριο. Oι αστρονομικές γνώσεις των Nτογκόν. H Hμερησία-Πρίσμα. Σάββατο-Kυριακή 13-14 Mαρτίου 1999.

Στην εργασία μας αυτή αναφέρονται οι απόψεις μας για τις αναπάντεχες αστρονομικές γνώσεις της φυλής των Nτογκόν στο Mάλι της Δ. Aφρικής. Tο κοσμοείδωλο της φυλής των Nτογκόν στρέφεται προς τον Σείριο, τον λαμπρότερο απλανή. Oι Nτογκόν γνωρίζουν ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο, όπως οι άλλοι πλανήτες σε ελλειπτικές και όχι κυκλικές τροχιές. O Δίας έχει τέσσερις δορυφόρους και ο Kρόνος δακτύλιο. Πιστεύουν, ανεξήγητα, πως ο Σείριος έχει δύο συνοδούς αστέρες. Γνωρίζουν πολύ καλά την τροχιά του Σείριου B, του πρώτου συνοδού του Σείριου. Tο καταπληκτικό πάντως είναι πως ο Σείριος B είναι ένας γνωστός λευκός νάνος, αόρατος με γυμνό μάτι!

Tις γνώσεις αυτές των Nτογκόν έκαναν γνωστές στην επιστημονική κοινότητα και ευρύτερα στην κοινωνία, ο Mαρσέλ Γκριώλ, πατέρας της γαλλικής εθνολογίας και η συνεργάτης του, η Zερμέν Nτιτερλέν, που μελέτησαν τα ήθη και τα έθιμα της φυλής.

Oι Nτογκόν γνωρίζουν με εκπληκτική ακρίβεια την τροχιά του Σείριου B, του αόρατου με γυμνό μάτι συνοδού του πρωτεύοντος άστρου του συστήματος (Σείριος A) και την περίοδό του ίση με 50 έτη!

Tέλος, σημειώνουμε ότι οι Nτογκόν, όπως άλλωστε αναφέρει σε εργασίες της η Nτιτερλέν, κατέχουν κάποιες αστρονομικές γνώσεις, που κανονικά δεν έπρεπε να έχουν!

 

31. Tο «Φυσικής Aπάνθισμα» του Pήγα ως όπλο διαφωτισμού και Eθνεγερσίας Σάββατο 20 Mαρτίου 1999. Eπιστημονική Hμερίδα-Δημοτικό Πνευματικό Kέντρο Kαλαμάτας.

Στην εργασία αυτή, που παρουσιάστηκε σε επιστημονική ημερίδα, γίνεται μια παρουσίαση του έργου «Φυσικής Aπάνθισμα» του Pήγα. Mέσω του βιβλίο αυτού γίνεται προσπάθεια να κατανοήσουν τα σκλαβωμένα στους Tούρκους Eλληνόπουλα την τότε φυσική και αστρονομική γνώση της Δ. Eυρώπης.

Tο Φυσικής Aπάνθισμα του Pήγα ως όπλο κατά του σκοταδισμού και της τυραννίας είναι γραμμένο σε γλώσσα απλή για να γίνει κατανοητό από όλους. Προσπαθεί, χρησιμοποιώντας τη διαλογική μέθοδο, να προσελκύσει το ενδιαφέρον των φιλομαθών και επιπλέον να διαλύσει —μέσω της Φυσικής— τυχόν δεισιδαιμονικές προλήψεις. Eπιχειρεί να δώσει μια γενική ιδέα της όλης συγκροτήσεως του πλανητικού μας συστήματος, γι' αυτό παραθέτει το γεωκεντρικό και ηλιοκεντρικό σύστημα με τις ιδέες των αρχαίων Eλλήνων φιλοσόφων.

Γράφει περί της φύσεως του φωτός και της ηλιακής ενέργειας. Για τους πλανήτες, τον Ήλιο και περί συγκροτήσεως του κόσμου. Φυσικά οι απόψεις του δεν αντέχουν σε σύγκριση με τη σημερινή καλπάζουσα γνώση, για την εποχή του, όμως, το Φυσικής Aπάνθισμα του Pήγα ήταν ένα πρωτοπόρο σύγγραμμα, αφού παρουσίαζε θεωρίες που αντιπροσώπευαν την αιχμή της τότε επιστήμης. Kυρίως, όμως, το έργο αυτό αποτελούσε όπλο της εθνεγερσίας, εφόσον μέσω της γνώσεως ο Pήγας θέλησε να πετύχει την αφύπνιση του γένους, έναν σκοπό, στον οποίον αφιέρωσε τη ζωή του.

 

32. Oι Πυραμίδες της Aστρονομίας. H Hμερησία-«Πρίσμα». Σάββατο-Kυριακή 8-9 Mαΐου 1999.

Eίναι γεγονός, ότι πέρα από τον μυστικισμό που περιβάλλει τις πυραμίδες, η μεγαλύτερη απ' αυτές μάλλον κατασκευάστηκε με αστρονομικό προορισμό.

H πυραμίδα του Xέοπα αποτελεί κολοσσιαίων διαστάσεων μεσημβρινό αστρονομικό όργανο, το μεγαλύτερο του κόσμου, ενώ η δίοδός της προτού κλειστεί ήταν στραμμένη προς τον πολικό αστέρα που εκείνη την εποχή αντιστοιχούσε στον Tουμπάν, στο λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Δράκοντα (α Δράκοντα).

Παρόμοιες κατασκευές υπήρχαν και σε άλλες πυραμίδες ή ναούς της Aιγύπτου. Για παράδειγμα για τον αστέρα Eτανίμ, τον γ του Δράκοντα, γνωρίζουμε ότι η ανατολή του ήταν ορατή διαμέσου της κεντρικής διόδου των ναών της Aθώρ στο Δενδερέχ και της Nουτ στις Θήβες.

Πάντως στην ευρύτερη περιοχή αυτών των ναών υπάρχουν τρία διαφορετικά κτίσματα, που έχουν τέτοιο προσανατολισμό, ώστε απ' αυτόν να είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ο χρόνος ανέγερσής τους. Συνεπώς, οι αρχαίοι Aιγύπτιοι ιερείς-αστρονόμοι πρέπει να είχαν μια αστρονομική διαίσθηση του φαινομένου της μετάπτωσης των ισημεριών πολύ πριν αυτό ανακαλυφθεί από τον Ίππαρχο (2ος π.X. αιώνας).

 

33. Tο πείραμα του Brookhaven. H Hμερησία-«Πρίσμα». Σάββατο-Kυριακή 25-26 Σεπτεμβρίου 1999.

Σεναρίων καταστροφολογίας η συνέχεια....

Για το πείραμα του Brookhaven στη Nέα Yόρκη, η απάντηση βρίσκεται και πάλι στα απαιτούμενα κολοσσιαία ποσά ενέργειας. Mιλάμε για τις αρχέγονες μαύρες τρύπες του Στίβεν Xώκινγκ με ελαχιστότατη διάμετρο, υπέρπυκνης, όμως, κατάστασης.

Για τη δημιουργία αντικειμένων με τεράστια μάζα μέσω συγκρούσεων σωματιδίων σε επιταχυντή, απαιτούνται τεράστια ποσά ενέργειας δισεκατομμυρίων των δισεκατομμυρίων GeV. H σημερινή ανθρώπινη τεχνολογία στέκει αδύναμη μπροστά στην κατασκευή ενός τέτοιου ισχυρού επιταχυντή.

Συνεπώς, η ανθρωπότητα μπορεί να αναπαύεται ήσυχη... καμιά μαύρη τρύπα δεν θα μας απορροφήσει, Άλλωστε ακόμα κι αν η επιστήμη μπορούσε να δημιουργήσει μια αρχέγονη μαύρη τρύπα, η διάρκεια ζωής της θα ήταν κάποια δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου. Σημειώνουμε ότι η ακτίνα της θα ήταν αμελητέα και το μόνο που θα μπορούσε να απορροφήσει θα ήταν ένα στοιχειώδες σωμάτιο!

 

34. Tο Άστρο της Bηθλεέμ. Oι κυριότερες υποθέσεις και η υπερβατική φύση του. Περιοδικό Πεμπτουσία, τεύχος 1ο, Δεκέμβριος 1999.

Ένα ενδιαφέρον άρθρο δημοσιευμένο στο θαυμάσιο περιοδικό Πεμπτουσία, του Kέντρου Eλληνικού και Oρθοδόξου Πολιτισμού, που καλύπτει από επιστημονική άποψη τη φύση του πρωτόφαντου άστρου της Bηθλεέμ.

Στην εργασία αυτή, εξ αρχής δομείται το εξής ερώτημα, που ουσιαστικά περιγράφει την αμφισβήτηση πολλών ερευνητών, για την πραγματική φύση του έκτακτου αυτού γεγονότος: Yπήρξε το «άστρο» ένα φαινόμενο πέρα και έξω από τα όρια της γνωστής στον άνθρωπο επιστήμης, όμως, εντός των πλαισίων του γενικότερου φυσικού νόμου ή ήταν μια θεία υπερφυσική δύναμη κατευθυνόμενη από τη βούληση του Θεού, που υπό μορφή άστρου οδήγησε τους Mάγους στο θείο βρέφος;

Aναλύονται επιστημονικά όλες οι πιθανές απόψεις για τη φύση του άστρου της Bηθλεέμ. Δηλαδή αναφέρονται και αναλύονται, μέσω μιας μεγάλης ποικιλίας φωτογραφιών, όλες οι πιθανές αστρονομικές ερμηνείες. Mελετούμε τους κομήτες, τις βολίδες, τους απλανείς, τους καινοφανείς και υπερκαινοφανείς αστέρες, τους πλανήτες, τις διπλές, τριπλές ή πολλαπλές συνόδους πλανητών, τους σφαιρικούς κεραυνούς κ.ά.

Tέλος, αναλύεται και η υπερβατική φύση του «υποτιθέμενου άστρου» με τις θέσεις των Πατέρων της Eκκλησίας.

 

35. Ancient calendars still in current use. On Time”. Supplement to European Astronomical Newsletter. No 18, December 1999.

Ένα επιστημονικό άρθρο στο περιοδικό της European Astronomical Society (E.A.S.), όπου επισημαίνεται το γεγονός ότι το Γρηγοριανό ή το Νέο διορθωμένο Iουλιανό ημερολόγιο των χριστιανικών κρατών δεν είναι κατ' ανάγκη και Παγκόσμιο ημερολόγιο.

Aναλύονται, λοιπόν, τα αρχαία ημερολόγια που παράλληλα με τα χριστιανικά ημερολόγια βρίσκονται ακόμα σε χρήση στον κόσμο. Έτσι, αναπτύσσονται το εβραϊκό ημερολόγιο, το κινεζικό, ιαπωνικό και κορεατικό, τα ινδικά ημερολόγια, το ημερολόγιο του Iσλάμ και το αρχαίο αιγυπτιακό ημερολόγιο, που απετέλεσε τη βάση του παρόντος ημερολογιακού μας συστήματος.

Aυτά τα ημερολόγια χρησιμοποιούνται ακόμα από μεγάλες χώρες, μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και από μεγάλες θρησκείες του κόσμου και θα ήταν αφελές να τα παραγνωρίζουμε. Γι' αυτόν τον λόγο δίνεται η σχετική βιβλιογραφία για να γίνουν αυτά τα ημερολογιακά συστήματα ευρύτερα γνωστά.

Tέλος, δίνονται οι χρονολογικές εποχές, η αντιστοιχία δηλαδή του Γρηγοριανού ημερολογίου με τις χρονολογίες των αρχαίων ημερολογίων, τα οποία ακόμα και σήμερα βρίσκονται σε ευρεία χρήση.

 

36. Ήθη και έθιμα των Xριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. «KAΘHMEPINA νέα του Πειραιά». Aρ. φύλ. 566, Tρίτη 21 Δεκεμβρίου 1999.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε τα Ήθη και ΄Eθιμα των Xριστουγέννων, της μεγάλης αυτής γιορτής της Xριστιανοσύνης, καθώς και της Πρωτοχρονιάς. Tα αναφέρουμε, γιατί πολλά από αυτά έχουν ξεχαστεί ή ατονήσει, πράγμα που δεν πρέπει να γίνει εφόσον μας συνδέουν με τις ρίζες μας, ενώ άλλα διατηρούνται με την ίδια πανάρχαια μορφή τους. Σημειώνουμε ότι εκτός από τη στολισμένη φάτνη και τους Mάγους όλα τα άλλα χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα έθιμα έχουν προέλευση ειδωλολατρική και παγανιστικές ρίζες. Oυσιαστικά η ίδια η γιορτή των Xριστουγέννων συνδέεται με το αστρονομικό χειμερινό ηλιοστάσιο, τη μικρότερη μέρα του έτους. Συνεπώς η σύνδεση των εθίμων, που συνδέονται μ' αυτήν τη γιορτή, έχει καθαρά αστρονομικό υπόβαθρο, όπως ακριβώς και ο εορτασμός της Πρωτοχρονιάς, που είναι βασική γιορτή και συνάμα ημερολογιακό ορόσημο.

Tέλος, αναφέρουμε ως έθιμο τα κάλαντα, που κι αυτά οφείλουν την ονομασία τους σε αστρονομική-ημερολογιακή ορολογία στις «καλένδες», δηλαδή την εκάστοτε πρωτομηνιά, ασχέτως αν σήμερα ψάλλονται μόνον τα Xριστούγεννα και την 1η του έτους!

 

37. O Xριστός γεννήθηκε προ Xριστού. H Hμερησία-Πρίσμα, τεύχος 42. Παρασκευή-Kυριακή 24-26 Δεκεμβρίου 1999.

Στο άρθρο αυτό δίνουμε μια κατ' αρχήν απάντηση για το πότε γεννήθηκε ο Xριστός και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι —λόγω κάποιων εσφαλμένων υπολογισμών— ο Xριστός γεννήθηκε προ... Xριστού. Aυτό οφείλεται στον Σκύθη μοναχό Διονύσιο τον Mικρό, και το χρονολόγιο, που εισήγαγε, ενώ το πρόβλημα ανέκυψε κατά τον εορτασμό των πρώτων «Xριστουγέννων» από τον πάπα Tελεσφόρο.

Tο βέβαιο είναι ότι ο Xριστός δεν γεννήθηκε τον μήνα Δεκέμβριο, αλλά η γιορτή των Xριστουγέννων τοποθετήθηκε σ' αυτόν τον μήνα για να σβήσει τις ειδωλολατρικές γιορτές των Σατουρναλίων και Mπρουμαλίων. Στη συνέχεια, δίνουμε τις απόψεις μας που στηρίζονται στις σχετικές πηγές για τον ακριβή χρόνο γέννησης του θείου βρέφους.

Eπίσης, παρουσιάζουμε μια συνοπτική αναφορά στη γενικότερη αστρονομική αναφορά αυτήν του Kέπλεργια τη φύση του άστρου της Bηθλεέμ, που υπέδειξε τόσο τον χρόνο γέννησης, όσο και την τοποθεσία, όπου οι εξ Aνατολών Mάγοι βρήκαν και προσκύνησαν τον μικρό Iησού.

Tέλος, αναλύουμε τη σύγχυση στον ορισμό των δεκαετιών και τον «σωστό» εορτασμό του Millennium.

 

38. Ηλιακός άνεμος και πολικό Σέλας. Τεχνολογία και Επιστήμη. Η Φυσική Άποψη. Μηνιαία εφημερίδα του Φυσικού Αθηνών. Τεύχος 4ο, Ιανουάριος 2000.

Το άρθρο αυτό πραγματεύεται τη φύση του ηλιακού ανέμου, τη συνεχή ροή σωματιδίων που –μέσω αυτής– το ηλιακό στέμμα επεκτείνεται μέχρι τα τελευταία όρια του πλανητικού μας συστήματος. Ο ηλιακός άνεμος αποτελείται από πρωτόνια, ηλεκτρόνια και ιονισμένα βαρέα άτομα που κινούνται με ταχύτητα που μπορεί να φτάσει τα 500 Κm/sec συμπαρασύροντας το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου μέχρι τα όρια του πλανητικού μας συστήματος.

Σέλας ονομάζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο εμφανίζονται στον ουρανό κινούμενες πολύχρωμες ταινίες κεντραρισμένες πάνω από τους μαγνητικούς πόλους της Γης.

 

39. Tα ημερολόγια του χριστιανικού κόσμου. O Eφημέριος. Eκδ. Aποστολικής Διακονίας της Eκκλησίας της Eλλάδος, Iανουάριος 2000.

Tο άρθρο επικεντρώνεται στα τρία ημερολόγια που χρησιμοποιεί εν γένει σήμερα ο χριστιανικός κόσμος. Ήδη από τον Iούλιο Kαίσαρα (45 π.X.) η Eυρώπη γνώρισε, και –συν τω χρόνω– ενστερνίστηκε το απλούστατο ηλιακό αιγυπτιακό ημερολόγιο, το οποίο αναμορφωμένο από τον Έλληνα αστρονόμο Σωσιγένη, ονομάστηκε Iουλιανό, προς τιμήν του Iούλιου Kαίσαρα. H  χριστιανική Eκκλησία προσάρμοσε το εορτολόγιό της στο Iουλιανό ημερολόγιο, το οποίο και υιοθέτησε. Δυστυχώς το ημερολόγιο αυτό προπορευόταν των εποχών λόγω μεγαλύτερης διάρκειας του πολιτικού του έτους ως προς το τροπικό έτος. H αναγκαιότητα της απαραίτητης διόρθωσης του Iουλιανού ημερολογίου λόγω της ασυμφωνίας του ως προς το τροπικό έτος, το έτος δηλαδή των κλιματολογικών εποχών, δημιούργησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, το 1582. Oι ορθόδοξες χώρες δεν αποδέχτηκαν το παπικό ημερολόγιο. Aντ' αυτού το 1924 προτάθηκε το Nέο διορθωμένο Iουλιανό ημερολόγιο στο τελετουργικό τους, που είναι το ακριβέστερο ημερολόγιο του κόσμου. Άλλες ορθόδοξες Εκκλησίες υιοθέτησαν αυτό το ημερολόγιο, ενώ άλλες διατήρησαν το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο.

 

40. The cosmological views of Democritus and Modern Physics. http://home.vicnet.net.asu//~greekaus//science.html. The Greek Australian on-line magazine. February 21, 2000.

Back in the 5th century B.C. Leucippus and Democritus had formulated a very pioneering view about the creation and evolution of the Universe. The Universe, according the views of the two atomic philosophers, was generated through the processes of a white hole, while after its creation it evolves within the framework of a black hole, in the singularity of which will sometimes be compressed to its dissolution.

 

41. Ο Χρόνος στη Φιλοσοφία και την Επιστήμη. Ρεύματα, τεύχος 5o, άνοιξη 2000.

Ανατρέχοντας στις ρίζες του πολιτισμού θα ανακαλύψουμε ότι ο χρόνος αντιμετωπιζόταν πάντα ως πρωταρχική φιλοσοφική έννοια.

Στο άρθρο μας αυτό, σαρώνοντας τις φιλοσοφικές απόψεις περί χρόνου από τα Ορφικά Μυστήρια και τους Στωικούς διαμέσου του Αριστοτέλη και του Αγίου Αυγουστίνου φτάνουμε στον Καντ και τον Νεύτωνα.

Ολοκληρώνουμε τις απόψεις μας με τον Αϊνστάιν και την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας. Ο σπουδαίος φυσικός επαναφέροντας σε εφαρμοσμένη μορφή την παλαιά φιλοσοφική άποψη της αναπόσπαστης ενότητας χώρου και χρόνου και ανάγοντας, ουσιαστικά πλέον, τον χρόνο στα επίπεδα μιας 4ης διάστασης, αντικαθιστά τον τρισδιάσταστο κόσμο που μας περιβάλλει με μια νέα τετραδιάστατη συμπαντική πραγματικότητα, αυτήν του χωροχρόνου.

 

42. To αστρονομικό ρολόι της Πράγας. Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 240ό Ιούνιος 2000.

Το περίφημο αστρονομικό ρολόι της Πράγας χρονολογούμενο από το 1410 έγινε αντικείμενο της ερευνητικής μελέτης μας επ’ ευκαιρία του Πανευρωπαϊκού Αστρονομικού Συνεδρίου JENAM’ 98 στην Πράγα.

Το ονομαστό αστρονομικό ρολόι του Παλαιού Δημαρχείου της πόλης της Πράγας δείχνει τρεις ανεξάρτητες κινήσεις σε συμφωνία με το γεωκεντρικό σύστημα:

1.      Την κίνηση του ‘Ήλιου κατά τη διάρκειας μιας μέσης ηλιακής ημέρας.

2.      Τη μέση περιφορά της Σελήνης κατά τη διάρκεια ενός συνοδικού σεληνιακού μήνα.

3.      Τη φαινόμενη ετήσια περιφορά του Ήλιου πάνω στην εκλειπτική.

Πέρα από την αστρονομική διάστασή του, το αστρονομικό ρολόι της Πράγας προσελκύει το ενδιαφέρον των τουριστών που επισκέπτονται την ωραία πρωτεύουσα της Τσεχίας.

 

43. Αστρονομική αναγκαιότητα του δίσεκτου έτους. Εφημέριος, έτος ΜΘ΄, τεύχος 6, Ιούνιος 2000.

Το «δυσοίωνο» δίσεκτο έτος αντιμετωπίζεται στο άρθρο μας αυτό μόνον από αστρονομική σκοπιά. Στη μελέτη μας τονίζουμε την αστρονομική αναγκαιότητα εισαγωγής του δίσεκτου έτους. Η αστρονομική σημασία του έγκειται στο γεγονός ότι ανά τετραετία στο Ιουλιανό ημερολόγιο είναι απαραίτητη η εισαγωγή μιας εμβόλιμης ημέρας του έτους, ούτως ώστε να συμβαδίζει το πολιτικό μας έτος με το τροπικό των εποχών.

Όσον αφορά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ο κανόνας εισαγωγής των δίσεκτων ετών διαφοροποιείται.

 

44. Η ονομασία των ημερών της εβδομάδας. Ημερησία-Πρίσμα, τεύχος 66ο, Σάββατο-Κυριακή 9-10 Ιουνίου 2000.

Από αρχαιοτάτων χρόνων ως μονάδα χρόνου μικρής διάρκειας χρησιμοποιήθηκε η επταήμερη εβδομάδα.

Η ιερότητα και η μυστηριακή δύναμη του αριθμού επτά οφείλεται στο γεγονός ότι ο αριθμός αυτός είναι ακέραιο πολλαπλάσιο της διάρκειας ενός συνοδικού σεληνιακού μήνα.

Στο άρθρο μας αυτό δίνουμε την ονομασία των ημερών της εβδομάδας και τη σχέση τους με αρχαίους θεούς στο αρχαίο ελληνικό, στο εβραϊκό και μετέπειτα στο χριστιανικό ημερολόγιο.

Οι λατινικές ονομασίες των ημερών της εβδομάδας διατηρούνται ακόμα και σήμερα σε διάφορες ευρωπαϊκές λατινογενείς γλώσσες, όπως η ιταλική, η ισπανική, η πορτογαλική, η γαλλική κ.ά.

Γενικώς οι ευρωπαϊκοί λαοί ακόμα και σήμερα τιμούν με τις ονομασίες των ημερών της εβδομάδας τον Ήλιο (Sunday), τη Σελήνη (Moon) και τευτονικούς θεούς, όπως τον Tiw, τον Woden, τον Thorr, τη Fria κ.ά.

 

45. Το πρώτο μηχανικό ρολόι της Αθήνας. Ημερησία-Πρίσμα, τεύχος 74ο, Σάββατο-Κυριακή 5-6 Αυγούστου 2000.

Όπως όλες οι μεγάλες πρωτεύουσες και πόλεις της Ευρώπης έτσι και η Αθήνα είχε το μηχανικό της ρολόι.

Αυτό ήταν δώρο του περιβόητου λόρδου Έλγιν στην πόλη των Αθηνών το 1814. Πιθανώς ο Έλγιν με το δώρο του αυτό να ήθελε να εξιλεωθεί και να καλύψει ένα μέρος των ενοχών του για τη σύληση του Παρθενώνα.

Το ρολόι αυτό τοποθετημένο πάνω σε πύργο που κτίστηκε το 1814 με έξοδα της Αθηναϊκής Δημογεροντίας εγκαταστάθηκε στην Παλαιά Αγορά της Αθήνας, το λεγόμενο Πάνω Παζάρι, στο τέρμα της οδού Αιόλου.

Η Αθήνα την εποχή εκείνη ήταν τουρκοκρατούμενη πόλη και έγινε με το δώρο αυτό η πρώτη πολιτεία της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που απέκτησε μηχανικό ρολόι προς χρήση όλων των κατοίκων της. Δυστυχώς στη μεγάλη πυρκαγιά του έτους 1884 ο πύργος όπου ήταν τοποθετημένο το ρολόι και το ίδιο το ρολόι αποτεφρώθηκαν. Μετά από έρευνά μας βρήκαμε ότι η μαρμάρινη πλάκα με τη λατινική επιγραφή της προσφοράς, οι τεράστιοι δείκτες και μέρος του μηχανισμού διασώθηκαν και φυλάσσονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής στην Αθήνα.

 

46. Το μέγα μυστήριο της γήινης ζωής. Η Βραδυνή της Κυριακής, 6 Αυγούστου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό αναφέρουμε όλες τις απόψεις των επιστημόνων για το μέγα μυστήριο της δημιουργίας της ζωής. Από τον Μητρόδωρο τον Χίο και τον Αναξίμανδρο μέχρι τον Τεγχ Μου και τον Τζορντάνο Μπρούνο.

Αναφέρουμε τη θεωρία της Πανσπερμίας του Αρρένιους και τη θεωρία της Κατευθυνόμενης Πανσπερμίας του νομπελίστα Κρικ και του Όργκελ. Οι δύο αυτοί διαπρεπείς επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ζωή έφθασε στη Γη από ένα άλλο ουράνιο σώμα που διαθέτει σε αφθονία μολυβδαίνιο. Ισχυρίζονται, δε, ότι αν πραγματικά η ζωή προέκυψε στον πλανήτη μας από ένα αρχέγονο σύμπλοκο χημικών στοιχείων θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότεροι από ένας γενετικοί κώδικες. Στη Γη όμως υπάρχει ένας και μοναδικός γενετικός κώδικας για όλους τους οργανισμούς. Ανακύπτουν λοιπόν εύλογα ερωτήματα…

 

47. Υπάρχει ευφυής ζωή στο Σύμπαν; Η τελευταία Λέξη-Περιοδικό VITA, τεύχος 40ό, Αύγουστος 2000.

Μπορούμε να επικοινωνήσουμε με άλλους πολιτισμούς στο Σύμπαν;

Υπάρχει εξωγήινη νοήμων κοινωνία;

Αυτά είναι ερωτήματα πάντοτε επίκαιρα που δημιουργούν έντονη συγκίνηση στους ανθρώπους, στα οποία προσπαθούμε να δώσουμε κάποιες απαντήσεις στο άρθρο μας αυτό.

Οι προσπάθειες των γήινων για εξωγήινες επικοινωνίες άρχισαν με το πρόγραμμα OZMA του F.D. Drake το 1960. Εκατόν πενήντα ώρες παρατήρησης, όμως, δεν έδειξαν τίποτα. Το ίδιο συνέβη και αργότερα με τα προγράμματα CETI (Communication with Extra-Terrestrial Intelligence), SETI (Search for with Extra-Terrestrial Intelligence) και MEGA SETI.

Είμαστε, λοιπόν, μόνοι στο διάστημα;

Η Στατιστική και οι πιθανότητες μας οδηγούν στην πίστη ότι υπάρχουν απαραίτητα νοήμονες εξωγήινοι πολιτισμοί.

Οι επιστήμονες δεν απογοητεύονται. Η έρευνα συνεχίζεται και θα συνεχιστεί επ’ αόριστον…

 

48. Ψάχνοντας σύντροφο σε μακρινούς πλανήτες. Η Βραδυνή της Κυριακής, 13 Αυγούστου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε το πρόβλημα της Αστροβιολογίας, θεωρώντας τη ζωή ως μια ξαφνική τάξη στο χάος.

Η ζωή στο Σύμπαν πάντως δεν συνδέεται υποχρεωτικά με τα αντίστοιχα γήινα πρότυπα.

Η ζωή είναι μια πολύπλοκη συναρμολόγηση ύλης ή υπάρχει κάτι άλλο μέσα και πάνω απ’ αυτόν; Η απάντησή μας είναι ότι: Στη μοντέρνα γλώσσα των μη γραμμικών συστημάτων η ζωή είναι μια ξαφνική εμφάνιση οργάνωσης μέσα στο χάος, ένα φαινόμενο πολύ συνηθισμένο στα αριθμητικά μοντέλα πολύπλοκων συστημάτων.

Υπάρχει, λοιπόν, ευφυής ζωή στο Σύμπαν;

Αυτό πραγματεύεται ο Frank Donald Drake μέσω μιας ειδικής συνάρτησης στατιστικής μορφής, τις παραμέτρους της οποίας αναλύουμε πλήρως στο άρθρο μας.

 

49. Οι γνωστοί-άγνωστοι της ουράνιας χώρας. Η Βραδυνή της Κυριακής, 20 Αυγούστου 2000.

Οι «εξωγήινοι» είναι δημιουργήματα της ανθρώπινης φαντασίας ή συνδυασμοί περίεργων φυσικών φαινομένων;

Σε μια αναδρομή των σχετικών απόψεων δείχνουμε ότι πολλοί είναι αυτοί που σήμερα στηρίζουν τη θεωρία των «αρχαίων εξωγήινων αστροναυτών», οι οποίοι στο απώτατο παρελθόν επισκέφθηκαν τη Γη διαμορφώνοντας κώδικες εξέλιξης της ανθρώπινης Βιολογίας και των γήινων πολιτισμών.

Δίνουμε τις πιθανές ερμηνείες των φαινομένων των U.F.O. και παρουσιάζουμε την επιστημονική διερεύνηση των μαρτυριών, όπως η έκθεση Κόντον για 15.000 περιπτώσεις.

 

50. Μερικοί καλοί λόγοι για να εγκαταλείψετε τη Γη. Ημερησία-Πρίσμα, τεύχος 76ο, Σάββατο-Κυριακή 19-20 Αυγούστου 2000.

Ποιες είναι άραγε οι αιτίες που αναγκάζουν τους ανθρώπους να εποικήσουν άλλους πλανήτες;

Αυτούς ακριβώς τους λόγους αναπτύσσουμε στο άρθρο μας αυτό.

Αρχικά η εκδίκηση της φύσης. Σεισμοί, εκρήξεις και καταποντισμοί.

Μία τρίτη ομάδα πιθανών γήινων καταστροφών είναι οι ολέθριοι μετεωρίτες και κομήτες. Αν ποτέ τύχει κάποιος ή κάποιοι απ’ αυτούς να συγκρουστούν με τον πλανήτη μας.

Τέλος, υπάρχει το σενάριο της καταστροφής της Σελήνης όταν μετά από ένα ή δύο δισεκατομμύρια χρόνια φθάσει σε απόσταση 20.000 χιλιομέτρων από τη Γη. Τότε φαινόμενα παλίρροιας θα δημιουργήσουν τεράστια κύματα και η βαρυτική έλξη της Γης θα κομματιάσει τη Σελήνη.

Και βέβαια σε κάποια δισεκατομμύρια χρόνια ο Ήλιος θα γίνει ερυθρός γίγαντας καταπίνοντας τον μικρό πλανήτη μας και φυσικά όλους τους άλλους γήινους πλανήτες.

 

51. Γη καλεί Υπερπέραν. Η Βραδυνή της Κυριακής, 27 Αυγούστου 2000.

Οι πρώτες προσπάθειες διαστρικών επικοινωνιών είναι αρκετά παλιές. Από το 1842 χρονολογούνται οι πρώτες επιστημονικές προσπάθειες επίτευξης αστρικής επικοινωνίας στο Διάστημα με τον Γάλλο φυσικό και εφευρέτη Σαρλ Κρος.

Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν με τα προγράμματα OZMA, SETI, CETΙ και MEGA-SETI.

Ο Καρλ Σαγκάν ο αείμνηστος αστρονόμος-εξωβιολόγος ήταν επικεφαλής του προγράμματος SETI (Search for Extra Terrestrial Intelligence).

Το 1967 οι ραδιοαστρονόμοι αναγνώρισαν τους Pulsars και αργότερα στάλθηκαν στο διάστημα διάφορα μηνύματα όπως το μήνυμα του Arecibo προς τους τυχόν εξωγήινους πολιτισμούς με τον Pionner 10.

Και οι προσπάθειες συνεχίστηκαν με το πρόγραμμα MEGASETI και στη συνέχεια με άλλα προγράμματα για μια πιθανή διαστρική επικοινωνία.

 

52. Ινδικτιών ή Ίνδικτος. Εφημέριος, έτος ΜΘ΄, τεύχος 9, Σεπτέμβριος 2000.

Η Ινδικτιώνα είναι ένας γενικότερος τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού ή για την ακρίβεια από το 3 π.Χ.

Η 1η Σεπτεμβρίου, η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, αποτελεί την αρχή της Ινδίκτου. Τότε τελείται η ακολουθία της Ινδίκτου σε συνδυασμό με τη θεία λειτουργία για την ευλογία του εκκλησιαστικού έτους.

Αρχικά υπήρχε η Αυτοκρατορική Ίνδικτος ή Καισαρική Ινδικτιώνα που μάλλον εισήχθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Καλείτο επιπλέον Κωνσταντινική ή της Κωνσταντινουπόλεως ή Ελληνική. Παράλληλα υπήρχε και η Παπική Ινδικτιώνα.

Επιπλέον στο άρθρο μας αυτό αναφέρουμε ελληνικά έθιμα που συνδέονται με την Ινδικτιώνα και την «Καλοχρονιά», ενώ δίνουμε διάφορα παραδείγματα υπολογισμού της.

 

53. Σύγχρονοι επιστήμονες στην Αρχαία Ελλάδα. Η Βραδυνή της Κυριακής, 3 Σεπτεμβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τις πρωτοποριακές απόψεις του Λεύκιππου και του Δημόκριτου για τη Δημιουργία και την Εξέλιξη του Σύμπαντος.

Οι πατέρες της Ατομικής Θεωρίας είναι ταυτόχρονα και προπάτορες μιας ενδιαφέρουσας κοσμολογικής πρότασης την οποία και περιγράφουμε.

Οι δύο φυσικοί φιλόσοφοι πίστευαν ότι οι Κόσμοι δημιουργούνται όταν σώματα πέφτουν σε κάποιο κενό και συμπλέκονται μεταξύ τους. Από την κίνηση και τη συσσώρευσή τους σχηματίζονται τα άστρα.

Οι Κόσμοι δημιουργούνται ως εξής: Πολλά σώματα αποσπώνται από το άπειρο και συσσωρεύονται στο μεγάλο κενό, όπου σχηματίζουν μία δίνη. Εξ αιτίας αυτής συγκρουόμενα και στροβιλιζόμενα ακανόνιστα διαχωρίζονται τα όμοια προς τα ανόμοια. Τελικά τα ανόμοια ακολουθούν διαφορετική πορεία, όπως περιγράφουμε στο άρθρο μας δίνοντας βήμα βήμα όλη τη διαδικασία εξέλιξης των Κόσμων.

 

54. Το περίεργο καινούργιο Σύμπαν. Η Βραδυνή της Κυριακής, 10 Σεπτεμβρίου 2000.

Ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα προβλήματα της Σύγχρονης Αστροφυσικής και Κοσμολογίας είναι αν το Σύμπαν είναι άπειρο ή αν η άποψή μας αυτή αποτελεί απλώς ψευδαίσθηση.

Είναι αλήθεια άπειρος ο Κόσμος μας;

Είναι γεγονός ότι οι ατελείς αισθήσεις μας δεν μπορούν να τον αντιληφθούν όπως είναι στην πραγματικότητα.

Η εικόνα του άπειρου χώρου θα μπορούσε να διαμορφωθεί από το φαινόμενο της καμπύλωσης του φωτός περισσότερες από μία φορές, έτσι ώστε σε κάθε περιέλιξη της ακτίνας του να παρουσιάζεται και ένα νέο είδωλο κάθε γαλαξία.

Με τον τρόπο αυτόν θα εδημιουργείτο η ψευδαίσθηση της απειρίας των συμπαντικών μορφών, όπως ακριβώς στην περίπτωση της τοποθέτησης ενός αντικειμένου μέσα σε μια αίθουσα με πολλαπλούς καθρέπτες.

Οι ανθρώπινες αισθήσεις δεν αποτελούν ένα αδιάψευστο κριτήριο της αλήθειας των συμπαντικών μορφών και φαινομένων, έτσι ώστε να μπορούμε πλέον να πούμε ότι μέσω των αισθήσεών μας, αλλά και των διαφόρων επιστημονικών οργάνων που τις ενισχύουν, δυστυχώς δεν αντιλαμβανόμαστε το Σύμπαν όπως είναι στην πραγματικότητα.

 

55. Το πρόβλημα της φύσης του χρόνου. Τα παράδοξα της 4ης διάστασης του Χωροχρόνου. Ημερησία-Πρίσμα, Σάββατο-Κυριακή 16-17 Σεπτεμβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τη φύση της 4ης διάστασης, αυτής του χρόνου, που αποτελεί με τον χώρο την αδιάσπαστη ενότητα του Χωροχρόνου.

Σημειώνουμε ότι οι τεχνικές μέτρησης του χρόνου είχαν φθάσει σε υψηλό βαθμό τελειότητας όταν ο Αϊνστάιν ήρθε να σαρώσει το γαλήνιο και τακτικό σύστημα χρόνου που δόμησε ο Νεύτωνας, διατυπώνοντας την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Ο χρόνος πλέον για τη Σύγχρονη Φυσική είναι μία από τις πολλές –τις περισσότερες των τριών– μαθηματικές διαστάσεις του συνεχούς μη Ευκλείδειου και αδιάσπαστου Χωροχρόνου. Δηλαδή, έχουμε την εικόνα της διάστασης χρόνος πάνω σε διαφορετικούς καθρέπτες και για τον λόγο αυτόν οι εικόνες του διαφέρουν.

Τις υποθετικές και αυθαίρετες τομές του ειδώλου του χρόνου, που ουσιαστικά αποτελούν απλά νοητικά κατασκευάσματα των αισθήσεών μας, τις ταυτίζουμε με αυτήν καθ’ εαυτή την έννοια του χρόνου, ο οποίος ως 4η και μη αισθητή διάσταση, είναι άτμητος, ενιαίος και άπειρος.

 

56. Ύλη και αντι-ύλη στο Σύμπαν. Η Βραδυνή της Κυριακής, 24 Σεπτεμβρίου 2000.

Το 1929 ο θεωρητικός φυσικός P.A. Dirac (1902-1984) προσπαθώντας να υπολογίσει την εξίσωση κίνησης ενός ελευθέρου ηλεκτρονίου κατέληξε στον εντοπισμό δύο συμμετρικών λύσεων. Το γεγονός αυτό ερμηνεύτηκε από τον ίδιο ως θεωρητική δυνατότητα ύπαρξης ενός αγνώστου μέχρι τότε σωματιδίου, το οποίο θα είχε την ίδια μάζα και τις ίδιες ιδιότητες με το ηλεκτρόνιο, αλλά αντίθετο, δηλαδή θετικό φορτίο.

Το 1932 ο C. Anderson μελετώντας την κοσμική ακτινοβολία επιβεβαίωσε πειραματικά την ύπαρξη θετικών ηλεκτρονίων, που ονομάστηκαν ποζιτρόνια.

Οι έρευνες συνεχίστηκαν και στο Berkeley στην Καλιφόρνια όπου μια επιστημονική ομάδα παρήγαγε ένα ζεύγος πρωτονίου-αντιπρωτονίου, ενώ το 1955 ο Emilio Segre ανακάλυψε το αντινετρόνιο.

Το πλάσμα, η ιονισμένη κατάσταση της ύλης, αποτελεί την 4η κατάσταση της ύλης πέρα από τη στερεά, την υγρή και την αέρια.

Και η έρευνα συνεχίζεται με την 5η κατάσταση της ύλης το «συμπύκνωμα Μπόζε-Αϊνστάιν».

 

57. Επιστήμονες παρατηρητές από το… διάστημα. Η Βραδυνή της Κυριακής, 1η Οκτωβρίου 2000.

H Διαστημική πρόσφερε στην ανθρωπότητα τους τεχνητούς δορυφόρους, που εκτός από τις διαστημικές αποστολές τους, χρησιμοποιούνται πλέον σε πολλούς άλλους τομείς και με πολλούς άλλους τρόπους για τον έλεγχο της επιφάνειας της Γης, με μια ακρίβεια άγνωστη μέχρι τώρα στην ιστορία του ανθρώπινου γένους.

Τηλεπισκόπιση ονομάζεται η επιστήμη, που, χρησιμοποιώντας συλλέκτες ενέργειας διαφόρων μηκών κύματος, αναλύει εξ αποστάσεως πληροφορίες που αφορούν γήινα φαινόμενα και αντικείμενα. Τα όργανα συλλογής των προηγούμενων πληροφοριών μεταφέρονται πάνω στην επιφάνεια της Γης με αεροπλάνα, αερόστατα, δορυφόρους και διαστημόπλοια.

Και βέβαια ακολούθησε η στρατιωτικοποίηση του Διαστήματος: Διαστημική κατασκοπία –η άλλη όψη του νομίσματος.

 

58. Ο γύρος του Κόσμου σε 24 ατράκτους. Ο Φιλέας Φογκ και τα παράδοξα της μέτρησης του χρόνου. Ημερησία-Πρίσμα, Σάββατο-Κυριακή 7-8 Οκτωβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε το σύστημα των ατράκτων και τα παράδοξα της μέτρησης του χρόνου από τον Φιλέα Φογκ και τον γύρο του Κόσμου σε 80 ημέρες μέχρι σήμερα.

Άλλωστε από τον ορισμό των ατράκτων και του αντιμεσημβρινού μπορούμε να κερδίσουμε ώρες ή και μία ημέρα ολόκληρη εκτελώντας περιστροφές γύρω από τον άξονα της Γης. Εξάλλου ο Ιούλιος Βερν στηρίχτηκε στην αληθινή ιστορία του Βάσκου πλοιάρχου Χουάν Σεμπάστιαν ελ Κάνο.

Σήμερα μπορούμε να γιορτάσουμε δύο φορές τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, ακριβώς τα μεσάνυχτα, σε διαφορετικές πόλεις-περιοχές του Κόσμου. Πρώτα στη νήσο Κιριμπάτι ή τα νησιά Τόνγκα και τελικά στις Δυτικές Σαμόες.

 

59. Αστεροειδείς: οι αλήτες του διαστήματος. Η Βραδυνή της Κυριακής, 8 Οκτωβρίου 2000.

Οι αστεροειδείς είναι πολύ ενδιαφέροντα ουράνια αντικείμενα. Δίνουμε όλες τις πληροφορίες σχετικά με την προέλευσή τους και πως μπορούν να φανούν χρήσιμοι στους ανθρώπους. Αυτό, βέβαια, εάν δεν βρεθεί κάποιος σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, οπότε τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά.

Παρουσιάζουμε το Πρόγραμμα NEAR (Near Earth Asteroid Rendez-vous) με στόχο τη μελέτη ενός αστεροειδή από έναν τεχνητό δορυφόρο. Εμπνευστής του προγράμματος είναι ο Σταμάτης Κριμιτζής Διευθυντής Διοίκησης Διαστήματος του Johns Hopkins University στη Βαλτιμόρη.

Οι αστεροειδείς θα αποτελέσουν πηγή ζωής για τους κατοίκους των μελλοντικών αποικιών, εφόσον θα μπορούν να τους προσφέρουν εμμέσως οξυγόνο και νερό, ενώ και οι γεωργικές καλλιέργειες θα μπορούν να αναπτυχθούν στους πλούσιους σε άνθρακα αστεροειδείς.

 

60. Μέτοικοι στα τεχνητά νησιά του Διαστήματος. Η Βραδυνή της Κυριακής, 15 Οκτωβρίου 2000.

Οι διαστημικοί σταθμοί τους οποίους προσπαθούμε να αναπτύξουμε σήμερα, αποτελούν απλές ερευνητικές μονάδες, που έχουν ως στόχο τους να εμπλουτίσουν την επιστημονική εμπειρία, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία τεράστιων διαστημικών αποικιών. Οι ιπτάμενες αυτές πόλεις θα φιλοξενήσουν αρχικά μερικές εκατοντάδες ανθρώπους, ενώ σε μια μελλοντική τους εξέλιξη αρκετά εκατομμύρια. Για παράδειγμα ο Ο’ Νηλ περνώντας από τη θεωρία στην πράξη σχεδίασε τρεις διαστημικές αποικίες που τις ονόμασε Νησιά στον Ουρανό.

Σήμερα οι σχεδιαστές της ΝΑSΑ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η πιο συμφέρουσα λύση είναι εκείνη μιας διαστημικής αποικίας, που θα αποτελείται από ένα σύστημα ανεξάρτητων κυλίνδρων ή δακτυλίων, οι οποίοι θα εξυπηρετούν διαφορετικές αναγκαιότητες.

 

61. Όταν τα άστρα γίνονται «μικροί θεοί». Η Βραδυνή της Κυριακής, 22 Οκτωβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε την Αστρολογία, όπως την αναλύουν οι μύστες της: μια θρησκεία με επιστημονικό περίβλημα και όχι μια θεολογίζουσα επιστήμη.

Αναλύουμε το αστρολογικό κοσμοείδωλο με τους επάλληλους ζωδιακούς και τις επτά γαίες. Επιπλέον παρουσιάζουμε απόψεις της Εσωτερικής και Εξωτερικής Αστρολογίας. Επισημαίνουμε τη συμβολή της Καθολικής Εκκλησίας στην καθιέρωση της Αστρολογίας στη Δύση, αφού για ένα διάστημα οι πάπες ήταν αστρολόγοι ή είχε ο καθένας τους τον προσωπικό του αστρολόγο.

Τέλος διαχωρίζουμε τις έννοιες της πρόβλεψης, της προφητείας και της επιστημοσύνης. Επίσης τονίζουμε τη σχέση της Αστρολογίας με την εβραϊκή Καμπαλά.

 

62. Η μετάπτωση του άξονα της Γης και η εποχή του Υδροχόου. Εφημέριος, έτος ΜΘ΄, τεύχος 10, Οκτώβριος 2000.

Αναλύουμε τη μεταπτωτική κίνηση τη Γης, που προκαλεί την αργή, αλλά σταθερή μετακίνηση του βόρειου πόλου του ουρανού, με αποτέλεσμα την αλλαγή –μέσα στις χιλιετίες– του πολικού αστέρα.

Σημειώνουμε τη λεγόμενη μετάπτωση των ισημερινών σημείων και την αλλαγή θέσης του εαρινού και φθινοπωρινού ισημερινού σημείου με άμεσο αποτέλεσμα την αλλαγή του σε σχέση με τις θέσεις των αστερισμών στην ουράνια σφαίρα. Σήμερα ζώδια και αντίστοιχοι αστερισμοί δεν είναι πλέον συγχρονισμένα.

Αναλύουμε την εποχή του Ταύρου, του Κριού, των Ιχθύων και τέλος την εποχή του Υδροχόου στην οποία οδεύει η Ανθρωπότητα.

 

63. Στα Μυστικά της Κοινότητας των Εσσαίων. Η Βραδυνή της Κυριακής, 5 Νοεμβρίου 2000.

Ουσιαστικά κάνουμε μια αναδρομή σε μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που είναι τα επονομαζόμενα «χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας». Μία συλλογή παπύρων που ασκούν ιδιαίτερη γοητεία ακόμα και σήμερα στους ερευνητές. Ανακαλύφθηκαν στην έρημο του Κουμράν από έναν Βεδουίνο βοσκό καιμέσα από ένα πλήθος περιπετειών που περιγράφουμε κατέληξαν στο κράτος του Ισραήλ. Σήμερα φυλάσσονται στον Ναό της Βίβλου.

Τα ένδεκα σπήλαια του Κουμράν περιείχαν πολλά πήλινα πιθάρια μέσα στα οποία διατηρήθηκαν τα λεγόμενα χειρόγραφα του Κουμράν, που μας δίνουν πλήθος πληροφοριών για την προς τα πίσω μετάθεση της σχετικής χρονολογίας κατά την οποίαν ολοκληρώθηκε ο Κανόνας των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ βοήθησαν και στην καταγραφή της ιστορίας της ευρύτερης περιοχή της Παλαιστίνης από τον 4ο π.Χ. αιώνα μέχρι τουλάχιστον το 135 μ.Χ.

 

64. Οι κοσμολογικές αντιλήψεις και η δημιουργία του Κόσμου. Οι Βίκινγκς και η ανακάλυψη της Αμερικής. Το κοσμοείδωλο των Βίκινγκς. Ημερησία-«Πρίσμα», τεύχος 88ο, Σάββατο-Κυριακή 11-12 Νοεμβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό αναλύουμε το κοσμοείδωλο των Βίκινγκς των ατρόμητων αυτών πολεμιστών, που από τον 9ο έως τον 12ο αιώνα άρχισαν να κατέρχονται νοτιότερα από τη Σκανδιναβία προς αναζήτηση ηπιότερων κλιμάτων και πλουσιότερων περιοχών.

Φαίνεται πως οι Βίκινγκς με τα καράβια τους επιτέθηκαν και εγκαταστάθηκαν στην Αγγλία και τη Γαλλία. Όπως αναφέρουν μερικές σάγκες ανακάλυψαν και αποίκησαν τη Γροιλανδία, ενώ σήμερα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η Αμερική είχε ανακαλυφθεί από Βίκινγκς 500 χρόνια πριν ανακαλυφθεί από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Τη χώρα την ονόμασαν Βίνλαντ, δηλαδή Χώρα του Καλού Κρασιού.

Τέλος, αναφέρουμε τις δοξασίες των Βίκινγκς για τη δημιουργία του Κόσμου για το δέντρο Υγκντρασίλ, για τη Βαλχάλα το Βασίλειο των νεκρών πολεμιστών και τους μεγάλους θεούς Οντίν, Θωρ, Φρέγιερ κ.ά.

 

65. Τον καιρό που περίμεναν τον Μεσσία—Λυτρωτή. Η Βραδυνή της Κυριακής, 12 Νοεμβρίου 2000.

Οι δοξασίες και η πίστη των λαών της μυστηριώδους Ανατολής στρέφονταν προς έναν Μεσσία Σωτήρα και Λυτρωτή.

Οι μυθοπλασίες των αρχαίων λαών της Ανατολής μιλούσαν για τον «Υιό του Θεού» επί της Γης. Οι μεσσιανικές δοξασίες παρουσιάζονται και εξελίσσονται περισσότερο στην Ανατολή παρά στη Δύση. Η υπερβατική δοξασία και προσδοκία του Μεσσία πλησιάζει και ταιριάζει περισσότερο στην ψυχοσύνθεση των λαών της Ανατολής. Στην Αίγυπτο η γέννηση του Φαραώ μύστη Αμέν Χοτέπ, του Ακενατόν, παρουσιάζει πολλά μεσσιανικά στοιχεία. Το ίδιο και η γέννηση του Ζαρατούστρα και του Μίθρα στην Περσία. Ομοίως, του Κρίσνα στην Ινδία και του Γκαουτάμα Σιντάρτα, του Βούδα, πάλι στην Ινδία, με την άσπιλη σύλληψή του.

Ολοκληρώνουμε το άρθρο μας με έναν συσχετισμό των μυστών που προηγήθηκαν του Ιησού Χριστού, αφού οι πράξεις και οι προσωπικότητές τους συγκλίνουν σε μια παράξενη και μεταφυσική προαναγγελία του αληθινού Υιού του Θεού.

 

66. Γη της επαγγελίας ο κόκκινος πλανήτης. Η Βραδυνή της Κυριακής, 19 Νοεμβρίου 2000.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τη γεωπλασία του κόκκινου πλανήτη. Το γεγονός ότι υπάρχουν προγράμματα της NASA που εντός δύο αιώνων –αν εφαρμοσθούν μπορούν να κάνουν κατοικήσιμο τον Άρη, μας δίνουν βάσιμες ελπίδες ότι μια τέτοια γεωπλασία μπορεί να εφαρμοσθεί.

Πράγματι, με τους κατάλληλους επιστημονικούς χειρισμούς και τις απαραίτητες αναπροσαρμογές στην επιφάνειά του, ο Άρης μπορεί να αναδειχθεί σε δίδυμο αδελφό της Γης.

Η γεωπλασία του κόκκινου πλανήτη αρχίζει από ένα ελληνικό νησί… τη Σαντορίνη, όπου ένα πείραμα της Ελληνικής Εταιρείας Αεροδιαστημικής Ιατρικής βρίσκεται εν εξελίξει.

Οι φάσεις, οι υποθετικές χρονολογικές φάσεις γεωπλασίας του Άρη σύμφωνα με το πρόγραμμα της NASA είναι οι εξής:

Η πρώτη φάση διαρκεί από το 2009 έως το 2021. Η δεύτερη από το 2020 έως το 2080, η τρίτη από το 2081 έως το 2115, η τέταρτη από το 2115 έως το 2130, η πέμπτη από το 2130 έως το 2150 και η έκτη και τελευταία φάση από το 2150 έως το 2170, οπότε σύμφωνα με το σχέδιο θα είναι δυνατή η εγκατάσταση, εκτός των ανθρώπων, ζώων και πτηνών στον φιλόξενο πλέον πλανήτη.

 

67. Τα ιερά κείμενα της Χριστιανοσύνης. Η Βραδυνή της Κυριακής, 26 Νοεμβρίου 2000.

Eυαγγέλια, κανονικά και απόκρυφα, παρουσιάζονται στο άρθρο μας, όπου γίνεται μια καταγραφή όλων των ιερών κειμένων της Χριστιανοσύνης. Παρουσιάζουμε την Αντιοχειανή Σχολή και τη Σχολή της Αλεξανδρείας με τους κυριότερους εκπροσώπους της και σκιαγραφούμε την πορεία μέσω της οποίας η Καινή Διαθήκη έφτασε στην τελική μορφή της.

Παρουσιάζουμε τον όρο Διαθήκη, το νέο συμβόλαιο του Θεού με τους ανθρώπους, την Καινή Διαθήκη και τον Κανόνα των 27 βιβλίων της, όπως καθορίστηκαν από την 39η επιστολή του Μεγάλου Αθανασίου.

Τα ψευδεπίγραφα ή απόκρυφα Ευαγγέλια -τουλάχιστον τα σπουδαιότερα απ’ αυτά- αναφέρονται λεπτομερώς, αφού επιλεκτικά στοιχεία από αυτά πλουτίζουν τις γνώσεις για τον βίο και τη διδασκαλία του Θεανθρώπου.

 

68. Μαύρες ρουφήχτρες καραδοκούν στο Σύμπαν. Η Βραδυνή της Κυριακής, 3 Δεκεμβρίου 2000.

Αναλυτικά και εμπεριστατωμένα παρουσιάζεται η τελική φάση εξέλιξης των άστρων, όπου οι αστέρες σε σχέση με τη μάζα τους μπορούν να καταλήξουν λευκοί ή μελανοί νάνοι, αστέρες νετρονίων και μελανές οπές.

Παρουσιάζουμε τα σενάρια για τα παράδοξα φαινόμενα στο περιβάλλον μιας μαύρης τρύπας και πως ανιχνεύουμε την ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας.

Τι είναι οι λευκές οπές;

Τι συμβαίνει όταν η μάζα ενός σώματος αυξάνεται;

Αυτά και άλλα πολλά σχετικά με τις μαύρες τρύπες, τις ρουφήχτρες του Σύμπαντος, πραγματεύεται το άρθρο μας.

 

69. Χριστός γεννάται εν Βηθλεέμ τη πόλει… τελικά πότε; Η Βραδυνή της Κυριακής, 10 Δεκεμβρίου 2000.

Επ’ ευκαιρία των Χριστουγέννων παρουσιάζουμε απαντήσεις στα ερωτήματα πότε και που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός.

Αναλύουμε το ημερολογιακό πρόβλημα, όπως δημιουργήθηκε από τον Διονύσιο τον Μικρό, και αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τα δεδομένα ο Χριστός γεννήθηκε… προ Χριστού!

Η άποψή μας αυτή, από τη μελέτη των ιερών κειμένων και της διεθνούς βιβλιογραφίας γι’ αυτό το θέμα, είναι ότι ο Ιησούς γεννήθηκε μάλλον τον αντίστοιχο Σεπτέμβριο και όχι τον αντίστοιχο Δεκέμβριο όπως η παράδοση δέχεται.

Η τοποθέτηση των Χριστουγέννων τον Δεκέμβριο, είχε σκοπό να εξαλείψει μια σειρά ειδωλολατρικών εορτών, όπως τα Σατουρνάλια, τα Μπρουμάλια τα Dies Natalis Invicti Solis κ.ά.

Τέλος, παρουσιάζουμε την υπερβατική φύση του άστρου της Βηθλεέμ και τις απόψεις των αστρονόμων διεθνώς για την αστρονομική φύση του.

 

70. Kομήτες: Ο… φόβος εξ ουρανού. Η Βραδυνή της Κυριακής, 17 Δεκεμβρίου 2000.

Οι κομήτες, αυτά τα παράξενα φωτεινά ουράνια σώματα, με την τεράστια ουρά προσελκύουν πάντα την προσοχή των παρατηρητών.

Θεωρούνται δυσοίωνα ουράνια σώματα, αλλά πιθανόν να είναι τα σώματα αυτά, που μεταφέρουν τα σπέρματα ζωής στον μικρό πλανήτη μας και στους άλλους πλανήτες.

Αποτελούν όμως μια εν δυνάμει απειλή για τον πλανήτη μας;

Εν γένει όχι, αν και ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι σε έναν κομήτη οφείλεται ο κατακλυσμός του Νώε.

Ας μην ξεχνούμε τον κομήτη Shoemaker-Levy-9, ο οποίος τον Ιούλιο του 1994 βομβάρδισε με τα κομμάτια του τον πλανήτη Δία. Ευτυχώς που δεν συγκρούστηκε με τη Γη μας, οι καταστροφές θα ήταν ανυπολόγιστες.

Τελικά, παρουσιάζουμε τα στοιχεία για τους κομήτες, την κατάταξή τους, την αναγνώρισή τους και τον ονομαστό κομήτη του Halley.

 

71. Οι άρχοντες του χιονιού και του χειμώνα. Μύθοι και θρύλοι για τον Άγιο Βασίλη. Ημερησία-«Πρίσμα», τεύχος 94ο, Σάββατο-Κυριακή 23-24 Δεκεμβρίου 2000.

Από τα πανάρχαια χρόνια, οι λαοί στις ευρωπαϊκές χώρες γιόρταζαν με μεγαλοπρέπεια την πανάρχαια γιορτή του χειμερινού ηλιοστασίου (22-25 Δεκεμβρίου), που τη θεωρούσαν ημέρα γέννησης του Ανίκητου Ήλιου (Dies Natalis Invicti Solis).

Πράγματι, τον χειμώνα, ιδιαίτερα στην μπρούμα (bruma), τη μικρότερη μέρα του έτους, οι Ευρωπαίοι ανέπεμπαν ικεσίες στον Ήλιο και στους μεσολαβητές του, τους άρχοντες του χιονιού και του χειμώνα.

Συνεπώς, η οικεία μορφή του Άγιου Βασίλη ή του Σάντα Κλάους (Santa Claus) για να ακριβολογούμε, μπορεί να προέρχεται ετυμολογικά από τον Άγιο Νικόλαο (Saint Nicolas, Sinter Klaas).

Ουσιαστικά, όμως, είναι το σημερινό πρόσωπο του Φάδερ Κρίστμας (Father Christmas), του Περ Νοέλ, του Περ Ζανβιέ, παγανιστικών αρχέτυπων των αρχόντων του χιονιού και του χειμώνα, που ντυμένοι στα ζεστά τους ρούχα, μοίραζαν δώρα στα παιδιά.

Οι γιορτινές ημέρες χρειάζονται ένα σύμβολο και αυτό είναι ο Santa Claus για τους Δυτικούς, Βόρειους και (Νότιους;) Αμερικανούς και ο Άγιος Βασίλης, ο καλός ιεράρχης για μας τους Έλληνες που μοιράζει την ευλογία του και προαναγγέλλει τον ερχομό του χειμώνα.

 

72. Το αστέρι με την υπερβατική λάμψη. Η Βραδυνή της Κυριακής, 24 Δεκεμβρίου 2000.

Μέσα απ’ αυτό το εμπεριστατωμένο άρθρο μας, που αποτελεί περίληψη μιας πολυετούς ερευνητικής μας προσπάθειας, προσπαθούμε στο μέτρο του δυνατού να δώσουμε την «αλήθεια» για το λεγόμενο άστρο της Βηθλεέμ.

Αναφέρουμε θεϊκά ουράνια φαινόμενα που καταγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη, σε κείμενα Απόκρυφων Ευαγγελίων ή στα χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας.

Σημειώνουμε την υπερβατική φύση του άστρου της Βηθλεέμ καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ήταν ένα «γεγονός» έξω από τους καθορισμένους νόμους της Αστρονομίας.

Επισημαίνουμε την επιμονή της Καθολικής Εκκλησίας στην ύπαρξη του άστρου της Βηθλεέμ και όλες τις προσπάθειες των Δυτικών αστρονόμων να αποδείξουν την αστρονομική φύση του.

Τέλος, κλείνουμε με το εξής συμπέρασμα ότι όσο κι αν έψαξαν οι ιεροφάντες του των μακρινών άστρων στους αστρονομικούς δέλτους και στην άβυσσο του απόμακρου στερεώματος, ποτέ και τίποτα δεν τους οδήγησε στην απόμακρη γνώση του γαλήνιου φωτός του «άστρου της Βηθλεέμ». Ας συνεχίσουν το ψάξιμο…

 

73. Αστερισμοί. Ταξίδι στον Χρόνο και τον Μύθο. Πεμπτουσία, τεύχος 4ο. Δεκέμβριος 2000.

Ένα πρωτότυπο άρθρο για το πόσο βαθιά τον χρόνο ανάγονται οι ονομασίες των αστερισμών. Είναι αφετηρία μας η εποχή των Σουμερίων ή αναγόμεθα σε ακόμη πιο αρχαία εποχή;

Υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της μυθολογίας των αστερισμών του ουρανού και του χρόνου;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία προσπαθούμε να απαντήσουμε μέσα από το άρθρο μας αυτό.

Ουσιαστικά η τελική διαμόρφωση της ονοματολογίας των αστερισμών στο βόρειο ημισφαίριο είναι ελληνικό επίτευγμα.

Ωστόσο, στη χαραυγή της ιστορίας 4000-2000 π.Χ. ο αστερισμός του Ταύρου ήταν ο αστερισμός του ζωδιακού κύκλου που αντιστοιχούσε στην εαρινή ισημερία. Γι’ αυτόν τον λόγο οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τον Ταύρο, το πρωταρχικό σύμβολο της αρσενικής γονιμότητας, για την απεικόνιση της άνοιξης. Ο Μινώταυρος στην Κρήτη, ο Μοσχοφόρος στο Μουσείο της Ακροπόλεως των Αθηνών, ο χρυσός μόσχος που κατασκεύασε ο Ααρών δείχνουν αυτή τη λατρεία που σχετίζεται με τους αστερισμούς του ουρανού και ιδιαίτερα με τον ζωδιακό αστερισμό του Ταύρου.

Αργότερα εμφανίστηκε ο Κριοφόρος, που δείχνει επακριβώς και υπαινίσσεται τη διαδοχή του ζωδίου του Ταύρου από το ζώδιο του Κριού στο εαρινό ισημερινό σημείο. Εξ αυτού και ο Χριστός εμφανίζεται ως κριοφόρος βοσκός και καλός ποιμήν, ενώ αργότερα ως Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ), αφού τον Κριό διαδέχτηκε ο ζωδιακός αστερισμός των Ιχθύων.

 

74. Μετρώντας τον χρόνο. Τα ημερολόγια των αρχαίων Ελλήνων. Η Βραδυνή της Κυριακής, 31 Δεκεμβρίου 2000.

Κλείνουμε τον 20ό αιώνα με ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον χρόνο ή μάλλον «Μετρώντας τους μήνες μέσα στους αιώνες…» παρουσιάζοντας τα ενδιαφέροντα ημερολόγια των αρχαίων προγόνων μας.

Πράγματι, προσφέρουμε ένα ένθετο 16σέλιδο από τον Σκιροφοριώνα μέχρι τον Δεκέμβριο.

Στο πολυσέλιδο αφιέρωμά μας στους αρχαίους ελληνικούς μήνες του έτους ανατρέχουμε στο μηνολόγιο, αναλύοντας ενδελεχώς έναν έκαστο απ’ αυτούς με τα αστρονομικά στοιχεία του, και τις αρχαίες γιορτές που σχετίζονται μ’ αυτούς.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα Μακεδονικά ημερολόγια που γνώρισαν ευρεία διάδοση λόγω των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα Κυπριακά ημερολόγια, αλλά και όλες τις ονομασίες μηνών των σπουδαίων ελληνικών πόλεων.

Τέλος, δίνουμε έναν συγκεντρωτικό πίνακα με τις ονομασίες και τις αντιστοιχίες των μηνών των κυριοτέρων πόλεων και περιοχών της αρχαίας Ελλάδος.

Ελπίζουμε να αποδώσαμε τις πρέπουσες τιμές κλείνοντας τον 20ό αιώνα, στα μηνολόγια των αρχαίων προγόνων μας.

 

75.              Januarius-Ιανουάριος-Γενάρης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 31η Δεκεμβρίου 2000.

Το αφιέρωμά μας στον Ιανουάριο είναι το πρώτο μιας σειράς δώδεκα άρθρων, που μέσω των «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΩΝ» της Καθημερινής, θα αφιερώσουμε σε κάθε μήνα του έτους. Αρχικά παρουσιάζουμε τον αστρονομικό ορισμό του «μήνα», τα πολλά είδη «μηνών», ενώ επικεντρώνουμε στον σεληνιακό μήνα.

Στη συνέχεια αναφέρουμε την ιστορία του Ιανουαρίου, το πότε εισήλθε στο ημερολόγια, από πού προέρχεται η ονομασία του και σε ποιον θεό ήταν αφιερωμένος.

Καταγράφεται το αστρονομικό γεγονός της προσέγγισης της Γης στο περιήλιο της τροχιάς της, στις 2 Ιανουαρίου, αλλά και όλες οι ρωμαϊκές γιορτές που πανηγυρίζονταν στη διάρκειά του.

Τέλος αναφέρουμε τις διάφορες λαϊκές ονομασίες για τον Γενάρη, που σχετίζονται με τη θέση του στο έτος, τη θέση του στις εποχές, τη σχέση του με το κρύο, με τα γεννήματα των κοπαδιών και με το τσουχτερό κρύο που επικρατεί κατά τη διάρκειά του.

 

76.              Οι γιοι της Κουίλα «γιορτάζουν» τον χρόνο. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Βραδυνή. Κυριακή 14η Ιανουαρίου 2001.

Ένα άρθρο για το ημερολόγιο του πολιτισμού των Ίνκας, που καταρτιζόταν από τους ιερείς-αστρονόμους και ήταν στενά συνδεδεμένο με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του λαού και τη γενική διάρθρωση της κοινωνίας τους.

Ο θαυμαστός λαός των Άνδεων, η άρχουσα τάξη του οποίου έφερε τον όνομα «Ινία» λάτρευε τον Ήλιο (Ίντι), τη Σελήνη (Κουίλα), τον Βιρακότσα, τον Παχακάμακ και τον Μάνκο Κάπακ.

Η παράδοσή τους αναφέρει ότι ο Χουάρι Βίλκα (Huari Wilca), η εκδήλωση των Χουάρι στον χώρο και τον χρόνο, ήταν ο πρόγονος του Βιρακότσα, του αόρατου Θεού Δημιουργού του Σύμπαντος.

Εκτός όμως από τον Ήλιο, η λατρευτική πίστη των Ίνκας επεκτεινόταν στον πλανήτη Αφροδίτη και σε πολλούς αστερισμούς.

Αναλύουμε όλες τις γιορτές των Ινία που ήταν στενά συνδεδεμένες με τις ημερομηνίες της σποράς, της συγκομιδής και οποιαδήποτε άλλης αγροτικής απασχόλησης που καθοριζόταν με βάση το ημερολόγιό τους.

 

77.              Ο άγνωστος πολιτισμός της αρχαίας Σουμέρ. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Βραδυνή. Κυριακή 28η Ιανουαρίου 2001.

Το 1854 ο αρχαιολόγος Ζιλ Όπερτ ονόμασε τον περίεργο λαό που έδρασε στη Μεσοποταμία, 3.500 χρόνια προ Χριστού, Σουμέριους. Και φαίνεται ότι σ’ αυτόν τον λαό οφείλουμε το δωδεκαδικό σύστημα: Τις 12 ώρες της ωρολογοπλάκας μας, τον χωρισμό της ώρας σε 60 πρώτα λεπτά, του λεπτού σε 60 δευτερόλεπτα και άλλα πολλά.

Αναλύουμε το ημερολόγιο των Σουμερίων και αναφέρουμε πολλά στοιχεία για τον λαό των Σουμερίων, που όσο περίεργα εμφανίστηκε, το ίδιο περίεργα εξαφανίστηκε. Αναπτύσσουμε το σύστημα των εμβόλιμων μηνών που οι ιερείς τους προείδαν την ανάγκη εισαγωγής τους στο πολιτικό τους έτος ώστε να το εναρμονίζουν με το τροπικό έτος των εποχών και δίνουμε όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με τις αστρονομικές τους γνώσεις.

Το ιερατείο τους όχι μόνον ήξερε να παρατηρεί προσεκτικά τα ουράνια σώματα, αλλά συγχρόνως καταχωρούσε και φύλαγε με μεγάλη προσοχή αρχεία αυτών των  παρατηρήσεων

χαραγμένα πάνω σε πήλινες πινακίδες. Πλήθος από τις οποίες βρέθηκαν στις ανασκαφές στο Χορσαμπάν και στη Νινευή.

 

78.              Februarius-Φεβρουάριος-Φλεβάρης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 4η Φεβρουαρίου 2001.

Αφιέρωμα στον μήνα Φεβρουάριο, στο που οφείλεται η ονομασία του και πότε ακριβώς εισήλθε στο αρχικό ρωμαϊκό ημερολόγιο από τον Νουμά Πομπίλιο, ως 12ος μήνας και στη συνέχεια ως 2ος. Αναφέρονται όλες οι γιορτές που σχετίζονται με τον μήνα αυτόν και γιορτάζονταν κατά τη διάρκειά του. Καταγράφονται ακόμα όλα τα αστρονομικά ημερολογιακά στοιχεία που αναφέρονται στον Φεβρουάριο, αφού έχει την τιμή σ’ αυτόν να προστίθεται –εν γένει– κάθε τέσσερα χρόνια η δίσεκτη ημέρα ως 29η Φεβρουαρίου.

Δίνουμε τον ορισμό των δίσεκτων ετών και κάθε πότε μπαίνουν στο ημερολόγιο. Τέλος, αναφέρουμε τις διάφορες λαϊκές ονομασίες για τον Φλεβάρη, που γενικά σχετίζονται με τη μικρή διάρκειά του, τους αγίους που γιορτάζονται τον μήνα αυτόν, καθώς και τις αγροτικές δουλειές που γίνονται κατά τη διάρκειά του.

 

79.              Αυτοί που λάτρευαν την «καθαρή αλήθεια». Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Βραδυνή. Κυριακή 4η Φεβρουαρίου 2001.

Ουσιαστικά παρουσιάζουμε τη γνώση των Γνωστικών που εκπροσωπεί το ζευγάρωμα του Χριστιανισμού με τις αρχαίες ελληνικές και ιουδαϊκές λατρείες.

Είναι γεγονός ότι από τα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού εμφανίστηκαν οι «αιρετικοί» Γνωστικοί. Σχεδόν όλοι τους υποστήριζαν ότι η «μορφή» του Ιησού δεν ήταν παρά ένας από του Αιώνες, που εμφανίστηκε στη Γη ύστερα από μακροχρόνια και περίπλοκη διαδικασία θείων εκπορεύσεων που προήλθαν από το Υπέρτατο Ον.

Οι Γνωστικοί πίστευαν ότι παράλληλα με την απλή διδασκαλία του Ιησού υπήρχε μια άλλη ανώτερη και μυστικιστική! Αυτή γινόταν κτήμα των μυημένων. Οι ίδιοι πρέσβευαν ότι υπάρχουν δύο κόσμοι: Ο κόσμος του φωτός και ο κόσμος της ύλης που φέρνει όλα τα κακά.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του Γνωστικισμού ήταν: α) ο δυαλισμός, β) ο δοκητισμός, γ) ο αντί-ιουδαϊσμός και δ) ο ασκητισμός.

Τέλος, οι Γνωστικοί πίστευαν ότι ο Ιησούς υπαγόταν σε αστρικές επιδράσεις και αναλήφθηκε για να οδηγήσει προς τα άνω τα ανθρώπινα όντα.

 

80.              Η πανάρχαια μυστική διδασκαλία της Καμπαλά. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Βραδυνή. Κυριακή 11η Φεβρουαρίου 2001.

Στο άρθρο μας αυτό αναλύουμε την πανάρχαια μυστική εβραϊκή διδασκαλία της Καμπαλά, που περιέχει τις μυστικές διδασκαλίες και φιλοσοφικές ιδέες που αντιστοιχούν στον Θεό, στους Αγγέλους και στις Οντότητες. Συνοψίζεται στο Σεφέρ Γιετσιρά, το Βιβλίο της Δημιουργίας, που αναφέρεται στη Δημιουργία και στους μεταφυσικούς νόμους της καθώς και στο Ζοχάρ, το Βιβλίο της Λαμπρότητας, που περιγράφει τη θεϊκή ουσία και τους τρόπους που αυτή εκδηλώνεται. Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με την καβαλιστική θεωρία, τη μεγαλύτερη σημασία έχει ο Μέτατρον, ο επικεφαλής των Αρχαγγέλων, που μεσολαβεί ανάμεσα στον Θεό και στον υλικό κόσμο, αντίστοιχος του ινδουιστικού Αβατάρ. Ο Μέτατρον είναι το «ένδυμα» του Ελ Σαντάι, της ορατής εκδήλωσης του Θεού.

Ουσιαστικά λοιπόν μελετάμε το κοσμοείδωλο των μυημένων-εκλεκτών του Ιουδαϊσμού και μέσω της Καμπαλά τη διείσδυσή τους στον υπερβατικό θείο χώρο.

 

81.  Yποκριτές και υλιστές στο αρχαίο Ισραήλ. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Βραδυνή. Κυριακή 18η Φεβρουαρίου 2001.

Περιγράφουμε τις προχριστιανικές ιουδαϊκές θρησκευτικές κοινότητες και την επίδρασή τους στις σύγχρονες πρακτικές.

Yποκριτές και τυπολάτρες Φαρισαίοι, οι πλούσιοι υλιστές Σαδδουκαίοι και οι αλαζόνες Γραμματείς. Αυτές οι τρεις κύριες θρησκευτικές μερίδες στην Ιουδαία, όπως και η αδελφότητα των Εσσαίων, δημιούργησαν τις εκφάνσεις του Ιουδαϊσμού την περίοδο της Γέννησης του Μεσσία Ιησού Χριστού στην Παλαιστίνη.

Περιγράφουμε την ουσία της διδασκαλίας των Φαρισαίων και το κοσμοείδωλό τους, που είχε ως σκοπό τη διατήρηση της εθνικής υπόστασης των Ιουδαίων. Σε αντιδιαστολή παρουσιάζουμε τη διδασκαλία και το πιστεύω των πλούσιων Σαδδουκαίων που εκπροσωπούσαν την ιερατική και αριστοκρατική μερίδα.

Οι Σαδδουκαίοι δέχονταν μόνον την Τορά, τον γραπτό Νόμο και πίστευαν στην ελευθερία της βούλησης. Τέλος, οι Γραμματείς ήταν μία ισχυρή συντεχνία μέσα στους κόλπους των Φαρισαίων.

 

82.              Το μυστήριο της Σινδόνης του Τορίνο. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Βραδυνή. Κυριακή 25η Φεβρουαρίου 2001.

Είναι γεγονός ότι στον καθεδρικό ναό του Τορίνο φυλάσσεται  η ιερή Σινδόνη, που από πολλούς θεωρείται το ιερό σάβανο του Ιησού. Ούτως ή άλλως πάνω στη Σινδόνη διαγράφεται το αχνό αποτύπωμα της ράχης και του μπροστινού μέρους ενός γεροδεμένου ρωμαλέου άνδρα με γενειάδα και μακριά μαλλιά στη στάση νεκρού. Η ηλικία του τοποθετείται μεταξύ 35-40 ετών, ενώ τα χαρακτηριστικά του μοιάζουν με τον τύπο της φυσιογνωμίας του Ιησού, όπως τον θέλει η παράδοση.

Όπως αναφέρουμε η αυθεντικότητα της εικόνας ενός εσταυρωμένου ανθρώπου είναι αδιαμφισβήτητη. Εκείνο που απομένει είναι το αν παριστάνει τον σταυρωθέντα Ιησού Χριστό ή κάποιο άλλο πρόσωπο που σταυρώθηκε όπως ο Κύριος.

Περιγράφουμε την ιστορία της ιεράς Σινδόνης και τις περιπέτειές της από την αποκαθήλωση του Ιησού μέχρι τη φύλαξή της στον ναό του Chambery, στη Γαλλία και τον καθεδρικό ναό του Τορίνο.

Πολλοί επιστήμονες ερεύνησαν για τη γνησιότητά της. Άλλοι αποφάνθηκαν ότι ανήκει στον 13ο-14ο αιώνα, ενώ άλλοι ότι τα ερωτήματα παραμένουν και πρέπει η έρευνα να συνεχιστεί για να δοθούν οι απαντήσεις για το αν πραγματικά είναι το ύφασμα με το οποίο ενταφιάστηκε το ιερό σώμα του Ιησού Χριστού.

 

83.              Μartius-Μάρτιος-Μάρτης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 4η Μαρτίου 2001.

Αφιέρωμα στον τρίτο μήνα του έτους, που οφείλει την ονομασία του στον πολεμικό θεό των Ρωμαίων Mars, τον ελληνικό θεό Άρη.

Αναφέρουμε την εαρινή ισημερία που συμβαίνει κατά τη διάρκειά του και αποτελεί ημερολογιακό ορόσημο για την αρχή του έτους ιδιαίτερα των αρχαίων ημερολογίων. Ο Μάρτιος ως πρώτος μήνας του έτους καθιερώθηκε από τον Ρωμύλο προς τιμήν του πατέρα του Mars. Στον θεό Mars ήταν αφιερωμένη η τρίτη ημέρα της εβδομάδας, dies Martis, ονομασία που διατηρεί ελαφρώς παραλλαγμένη σε ορισμένες ευρωπαϊκές γλώσσες π.χ. Martedi, Mardi.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονται κατά τη διάρκειά του στη Ρώμη και σ’ ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το χαρακτηριστικό αστρονομικό γεγονός ότι στο αρχαίο ρωμαϊκό σεληνιακό και αργότερα σεληνοηλιακό ημερολόγιο το έτος άρχιζε τον Μάρτιο, όταν ο αστερισμός του Ταύρου ήταν μόλις ορατός στα δυτικά.

Τέλος αναφέρουμε τις χαρακτηριστικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον Μάρτιο και καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες του.

 

84.              Το θαύμα της εξάπλωσης του Χριστιανισμού. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Βραδυνή. Κυριακή 4η Μαρτίου 2001.

Καταγράφουμε την ιστορική πορεία του Χριστιανισμού που από μία απλή ιουδαϊκή αίρεση στην αρχή μετεξελίχθηκε μέσω του Αποστόλου Παύλου στην αρχή και του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου στη συνέχεια σε παγκόσμια θρησκεία.

Αρχικά αναφέρουμε την τριαδικότητα στους λαούς της Ανατολής: Βράχμα-Βισνού-Σίβα στις Ινδίες, Ωρομάσδης-Αριμάν-Ακαράνα στον Ζωροαστρισμό, Μαρντούκ-Αστάρτη-Νεμρώδ στη Βαβυλώνα κ.ά.

Ουσιαστικά οι θεοί αυτοί δεν αποτελούν χωριστές οντότητες, αλλά τρεις όψεις ενός και του αυτού Θεού. Αναφέρουμε τις προσπάθειες του Αποστόλου Παύλου για την εξάπλωση του Χριστιανισμού, που αρχικά απλώθηκε μέσω των πυρήνων των εβραϊκών συναγωγών και στη συνέχεια με τη βοήθεια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος όταν αντελήφθη ότι οι χριστιανοί ήταν μία ανερχόμενη δύναμη θέλησε να χρησιμοποιήσει την ενθουσιώδη πίστη τους ως συνδετικό κρίκο της αυτοκρατορίας.

 

85.              Ιούδας ο Ισκαριώτης-Προδότης του Ιησού ή Όργανο της θεϊκής βούλησης; Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Η Βραδυνή της Κυριακής». Κυριακή 11η Μαρτίου 2001.

Ένα άρθρο που σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Ιούδα του Ισκαριώτη, του μαθητή του Ιησού, ο οποίος τον παρέδωσε στους Γραμματείς και Φαρισαίους.

Ως προς το γεγονός αυτό, πάντα παραμένουν κάποια ερωτήματα ανοικτά. Όπως:

α) Για να καταδώσει ο Ιούδας ο Ισκαριώτης τον Ιησού φαίνεται ότι ο Χριστός κατεζητείτο και είχε επικηρυχθεί.

β) Μήπως ο Μυστικός Δείπνος ήταν πραγματικά μυστικός;

γ) Παρά τη δράση του ο Ιησούς μάλλον ήταν άγνωστος στο πρόσωπο κ.ά.

Έτσι ο Ζηλωτής Ιούδας ο Ισκαριώτης βλέποντας να ανατρέπονται από τον ειρηνικό Ιησού οι μεσσιανικές κοσμοκρατορικές βλέψεις των Ζηλωτών, τον κατέδωσε.

Εάν πάλι έπρεπε να δοξαστεί ο Ιησούς του Θεού, υπομένοντας το μαρτύριο του σταυρού έπρεπε να υπάρχει αντίστοιχα και το όργανο της θείας βούλησης.

Γι’ αυτούς τους λόγους η παγκόσμια λογοτεχνία εκτός από κατάπτυστο προδότη βλέπει στο πρόσωπο του Ιούδα το θύμα ή το «αναγκαίο κακό» και ότι ταπεινώθηκε χωρίς όρια και απαρνήθηκε συνειδητά την τιμή για τη Βασιλεία των Ουρανών.

 

86.              Ιερό Μανδήλιον και θεολογικοί συμβολισμοί. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Η Βραδυνή της Κυριακής». Κυριακή 18η Μαρτίου 2001.

Παρουσιάζουμε από αστρονομική πλευρά τη μετάπτωση των ισημεριών και αυτό επειδή σε παγκόσμιο επίπεδο οι θρησκείες είχαν επηρεαστεί βαθιά από το αστρονομικό αυτό φαινόμενο. Του έδιναν ένα έντονο νόημα, θεωρώντας την είσοδο του Ήλιου σε έναν νέο ζωδιακό σημείο, ως αρχή μιας νέας ηλιακής-κοσμικής εποχής για το Σύμπαν.

Παράλληλα δίνουμε τον συμβολισμό του Ιησού Χριστού ως Ορφέα. Αυτή η συμβολική σχέση έγκειται στο γεγονός ότι ο μυθικός Ορφέας κατήλθε κι αυτός στον Άδη και συνέδεσε το όνομά του με εσχατολογικές λατρείες. Άλλωστε, η λύρα στα χέρια του Ορφέα συμβολίζει την εξημερωτική δύναμη του Ευαγγελίου επί των άγριων ηθών του κόσμου.

Τέλος, παρουσιάζουμε τις απεικονίσεις του Ιησού στην εικονογραφία και τις παραδόσεις για το «θαυματουργό σουδάριον».

Υπάρχει μία ολόκληρη παράδοση του βασιλιά της Οσροηνής Άβγαρου Ε΄ του Ουαχάμα με τον Ιησού, αφού το ιερό σουδάριο θεράπευσε τον βασιλιά από ανίατη ασθένεια.

Παρουσιάζουμε ακόμη την πορεία του αγίου μανδηλίου που ο Ρωμανός ο Λεκαπηνός το 944 μ.Χ. το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη και τέλος ότι η Εκκλησία όρισε ιδιαίτερη γιορτή, αυτήν του Αγίου Μανδηλίου στις 16 Αυγούστου.

 

87.       Tο τέλος του θρύλου της Ειρήνης. Ο Διαστημικός Σταθμός Μιρ ολοκλήρωσε τον κύκλο του. Μ. Δανέζης-Σ. Θεοδοσίου. «Η Βραδυνή της Κυριακής», 24η-25 Μαρτίου 2001

Ένα άρθρο αφιερωμένο στον θρυλικό Διαστημικό Σταθμό Μιρ, που παρά τις όποιες αντίξοες συνθήκες διατηρήθηκε στο Διάστημα από τις 20 Φεβρουαρίου του 1986, έως τον Μάρτιο του 2001, οπότε ολοκλήρωσε τον κύκλο του.

Παρουσιάζουμε ολόκληρη την πορεία των διαστημικών προγραμμάτων μέχρι την εκτόξευση του Μιρ από το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, στο Καζακστάν στην Κεντρική Ασία.

Περιγράφουμε όλα τα στοιχεία του Μιρ: μήκος, πλάτος, βάρος και όλους τους χώρους που τον αποτελούσαν, όπως τα ειδικευμένα εργαστήρια Αστροφυσικής, Βιολογίας, Μεταλλουργίας, Βιοϊατρικής, Υλικών κ.ά.

Κάνοντας έναν απολογισμό της προσφοράς του Μιρ μπορούμε να πούμε ότι τα οφέλη που μας έχει προσφέρει είναι πολλαπλάσια από τις αβαρίες που του συνέβησαν. Άλλωστε η εμπειρία των Ρώσων στον Μιρ απετέλεσε και το εισιτήριό τους για τον New Generation Space Station.

 

87.               Διάστημα: Το μέλλον και η ελπίδα του ανθρώπου. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. «Η Βραδυνή της Κυριακής». Σάββατο-Κυριακή 24η-25η Μαρτίου 2001.

Φαίνεται ότι τελικά μετά την εξάντληση των φυσικών πόρων της Γης, καθώς και τον πιθανό αφανισμό της από εξωγενείς και εσωγενείς παράγοντες ο άνθρωπος θα οδηγηθεί στην ανεύρεση νέων τρόπων μετανάστευσης, και πλέον ως μετανάστευση θεωρούμε τη μετάβασή μας σε άλλους πλανήτες.

Πιθανόν αρχικά να δημιουργηθούν βάσεις στην επιφάνεια της Σελήνης και ίσως αργότερα στον πλανήτη Άρη. Υπάρχει ολόκληρο σχέδιο εποικισμού των κοντινών μας πλανητών. Βεβαίως στην αρχή θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα των νέων τροχιακών διαστημικών σταθμών και μετά όλα αυτά θα επιχειρηθεί η κατασκευή μιας βάσης στο έδαφος της Σελήνης.

Ακολουθούν οι αποικίες στο Διάστημα με την έμφυτη τάση του ανθρώπου να θέλει να εξερευνήσει το σχετικά κοντινό μας διάστημα. Τέλος, αναλύονται πλήρως τα αίτια που θα οδηγήσουν τον άνθρωπο στην έξοδό του στο διάστημα.

 

88.              Aprilis-Απρίλιος-Απρίλης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 1η Απριλίου 2001

Αφιέρωμα στον τέταρτο μήνα του έτους, που οφείλει την ονομασία του είτε στο λατινικό ρήμα aperire, που σημαίνει ανοίγω από το άνοιγμα (άνθισμα) των λουλουδιών ή στον θεό των Ρωμαίων Aperta, τον αντίστοιχο ελληνικό θεό Απόλλωνα.

Στη θεά Αφροδίτη ήταν αφιερωμένη η πρώτη ημέρα του μήνα, ενώ από τις 4 έως 10 του μηνός τελούνταν στη Ρώμη τα Μεγαλήσια, προς τιμή της Κυβέλης.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονταν κατά τη διάρκειά του, ιδιαίτερα τα Pallilia ή Parilia γενέθλια της Ρώμης, γιορτή που διατηρήθηκε μέχρι το 787 μ.Χ., οπότε καταργήθηκε ως ειδωλολατρική από τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Τα Vinalia Priora, τις κρασοκατανύξεις, τα Floralia (Ανθεστήρια) κ.ά.

Τέλος αναφέρουμε το πανευρωπαϊκό εν γένει έθιμο της Πρωταπριλιάς με τα αστεία ψέματα και όλες τις ελληνικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον μήνα Απρίλιο. Επίσης καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες που αναφέρει ο λαός μας γι’ αυτόν τον μήνα, οι οποίες σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, καθώς και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν.

 

89.              Το πραγματικό πρόσωπο του Ιησού Στράτος Θεοδοσίου. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», Κυριακή 1 Απριλίου 2001.

Ένα άρθρο για την πραγματική φυσιογνωμία του Ιησού, μετά από τον μεγάλο θόρυβο που ξεσήκωσε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, η λεγόμενη «ανάπλαση» του προσώπου του Ιησού Χριστού. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την κατά προσέγγιση ανάπλαση ενός προσώπου Ιουδαίου των χρόνων του Ιησού Χριστού. Εκεί άλλωστε οδηγεί η ανάπλαση του ανέπαφου κρανίου που έχει βρεθεί στην Παλαιστίνη. Πάντως υπάρχει μια τάση αποθέωσης, αφού και το διεθνές περιοδικό National Catholic Reporter προκήρυξε διαγωνισμό με πρώτο βραβείο 2000 δολάρια για τη νέα «μορφή» του Ιησού κατά τον 21ο αιώνα.

 

90.              Η διαστημική χωματερή. Στράτος Θεοδοσίου. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», Κυριακή 8 Απριλίου 2001.

Περιγράφουμε –μετά και την καταστροφή του Μιρ στα νερά του Νότιου Ειρηνικού Ωκεανού– το πρόβλημα των διαστημικών «σκουπιδιών». Δηλαδή όλα τα υπολείμματα παλαιών πυραύλων, «νεκρών» δορυφόρων και άλλων τεμαχίων υψηλής τεχνολογίας, που συνωστίζονται σε τροχιά γύρω από τη Γη, σχηματίζοντας την ιδιόμορφη χωματερή των άχρηστων πλέον επιστημονικών οργάνων υψηλής τεχνολογίας.

Αλόγιστα, όπως πάντα, γεμίσαμε το διάστημα με «σκουπίδια» που πολλαπλασιάζονται από τις μεταξύ τους προσκρούσεις και απειλούν τα διαστημόπλοια που μπαίνουν σε τροχιά γύρω από τη Γη. Απειλή, λοιπόν; Ναι, αλλά ο καθαρισμός τους, εκτός του ότι είναι δύσκολος είναι ταυτόχρονα και δαπανηρός. Γι’ αυτόν τον λόγο αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα, για την ώρα … κωφεύουν.

 

91.              Η ιστορία των ημερολογίων. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Παρουσιάζουμε την ιστορία των ημερολογίων με την έννοια του πως και γιατί δημιουργήθηκαν τα ημερολογιακά συστήματα. Ορίζουμε την πρώτη μονάδα που βρήκε διαισθητικά ο άνθρωπος, αυτήν του ημερονυκτίου, καθώς και τις μονάδες μέτρησης χρόνου μεγαλύτερης κλίμακας, ως ακέραια πολλαπλάσια του ηλιακού ημερονυκτίου. Όπως ήταν επόμενο στη συγκρότηση των μεγάλων μονάδων χρόνου κυρίαρχο ρόλο, εκτός από τον Ήλιο, έπαιξε η Σελήνη.

Αρχικά, λοιπόν, κύριο μέτρο του (ηλιακού) τροπικού έτους ήταν ο σεληνιακός συνοδικός μήνας, δηλαδή το διάστημα μεταξύ δύο σεληνιακών συνόδων, τουτέστιν ο χρόνος μεταξύ δύο πανσελήνων ή ομοίως μεταξύ δύο νέων σεληνών!

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εξ αρχής τα σεληνιακά ημερολογιακά συστήματα, τα οποία όμως υπολείπονταν κάποιων ημερών από τη διάρκεια του τροπικού ηλιακού έτους. Αυτό έγινε γρήγορα αντιληπτό από τους ιερείς-αστρονόμους και γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργήθηκαν τα σεληνοηλιακά ημερολογιακά συστήματα με εμβόλιμες ημέρες στο έτος και τέλος τα ακριβή ηλιακά ημερολογιακά συστήματα.

 

92.              Ρωμαϊκά ημερολόγια. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Ένα άρθρο που αναφέρεται στα πρώτα ρωμαϊκά ημερολόγια, τα οποία ήταν καθαρά σεληνιακά. Ουσιαστικά μιλάμε για το πρωτογενές σεληνιακό ημερολόγιο, δημιούργημα του Ρωμύλου, ή πιθανώς το σεληνιακό ημερολόγιο της πόλης Άλβα Λόγκα του Λατίου.

Το ημερολόγιο αυτό χρησιμοποιούσε δεκάμηνο έτος και αρχικά οι μήνες έφεραν τις ονομασίες της αριθμητικής σειράς τους. Γι’ αυτόν τον λόγο ακόμα και σήμερα δίνουμε ονομασίες όπως Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος και Δεκέμβριος που κατά σειρά σημαίνουν έβδομος, όγδοος, ένατος και δέκατος μήνας, ασχέτως αν σήμερα είναι μετατοπισμένοι δύο θέσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο δεύτερος –μετά τον Ρωμύλο– βασιλιάς της Ρώμης, ο Σαβίνος Νουμάς Πομπίλιος, πρόσθεσε στο έτος δύο μήνες –τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο– χωρίς όμως να αλλάξει η σειρά των υπολοίπων. Και αυτό το ημερολόγιο ήταν καθαρά σεληνιακό και χρειάστηκε να γίνει κάποια διόρθωσή του με την προσθήκη του Μερκεδόνιου, του εμβόλιμου μήνα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε το λεγόμενο σεληνοηλιακό ρωμαϊκό ημερολόγιο.

 

93.              Ιουλιανό ημερολόγιο. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα άρθρο που περιγράφει το δημιούργημα του Ιουλίου Καίσαρα το πρώτο ηλιακό ημερολόγιο του ρωμαϊκού κόσμου. Πράγματι, ο Ιούλιος Καίσαρας ως Μέγας Ποντίφηξ, ήδη από το 63 π.Χ., είχε το δικαίωμα να επεμβαίνει στο ημερολόγιο και να κάνει τις απαιτούμενες ημερολογιακές προσαρμογές. Εντυπωσιασμένος από το περίφημο αιγυπτιακό ημερολόγιο που γνώρισε στην Αίγυπτο, αποφάσισε να το υιοθετήσει κατόπιν υποδείξεως του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη. Το αναμορφωμένο νέο ρωμαϊκό ημερολόγιο, ονομάστηκε προς τιμήν του Ιουλιανό.

Επειδή όμως οι προηγούμενες απ’ τον Ιούλιο Καίσαρα ημερολογιακές προσαρμογές ήταν ακανόνιστες, το έτος εφαρμογής του νέου ημερολόγίου, το 45 π.Χ., ονομάστηκε «έτος συγχύσεως» γιατί περιείχε 445 ημέρες!

Χαρακτηριστικό του νέου ημερολογίου ήταν το γεγονός ότι το τροπικό έτος καθορίστηκε να έχει διάρκεια 365,25 ημέρες και έτσι κάθε τέσσερα χρόνια προστίθετο στο έτος μία ημέρα, που ήταν το άθροισμα των 6 επιπλέον ωρών (0,25 × 4 = 1 ημέρα) της δεκαδικής διάρκειας του τροπικού έτους.

 

94.              Νικηφόρος Γρηγοράς, Γεώργιος Γεμιστός. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Αναφερόμαστε στον Νικηφόρο Γρηγορά (1295-1359 μ.Χ.), που κατά πάσαν πιθανότητα ήταν ο μεγαλύτερος αστρονόμος του Βυζαντίου. Υπολόγισε όλες τις εκλείψεις του Ήλιου της χιλιετίας έως τον 13ο μ.Χ. αιώνα και πρόβλεψε νέες εκλείψεις, τόσο του Ήλιου όσο και της Σελήνης. Κατασκεύασε πρωτότυπο αστρολάβο και μελέτησε επισταμένως το ημερολογιακό ζήτημα και τον καθορισμό του Πάσχα. Προσδιόρισε το σφάλμα του Ιουλιανού ημερολογίου και το σχέδιο διόρθωσης το υπέβαλε προς συζήτηση σε ομάδα σοφών τη λεγομένη «Λογική Πανήγυριν», το 1324. Δυστυχώς όμως το ημερολογιακό σχέδιο του Γρηγορά δεν εφαρμόστηκε για να μην προκληθεί σύγχυση στον λαό και να μην προκαλέσει διχασμό στο πλήρωμα της Εκκλησίας.

Ο περίφημος φιλόσοφος Πλήθων (1355-1452 μ.Χ.), μια γενιά μετά τον Νικηφόρο Γρηγορά, συνέγραψε μια πραγματεία με θέμα το ημερολόγιο. Ως λάτρης της ελληνικής αρχαιότητος, ο

Πλήθων πρότεινε την εισαγωγή ενός σεληνοηλιακού ημερολογίου, που εάν εφαρμοζόταν τότε, δεν θα υπήρχε η ανάγκη της γρηγοριανής μεταρρύθμισης του Ιουλιανού ημερολογίου.

 

95.              Γρηγοριανό ή νέο ημερολόγιο. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Το Ιουλιανό ημερολόγιο μπορεί να διόρθωσε τα σφάλματα των σεληνιακών ημερολογίων, μπορεί να ήταν απλό στην εφαρμογή του, εντούτοις κι αυτό δεν προσέγγιζε σωστά το τροπικό έτος, το έτος δηλαδή των εποχών. Πράγματι, παρουσίαζε σφάλμα μιας ημέρας κάθε 128 έτη. Το αρχικά ανεπαίσθητο αυτό σφάλμα με την πάροδο των αιώνων συσσωρεύτηκε. Επομένως ήταν απαραίτητη μια ημερολογιακή προσαρμογή του. Την προσαρμογή αυτή επεχείρησαν πολλοί πάπες, που ως οι νέοι τώρα Μεγάλοι Ποντίφικες, είχαν το δικαίωμα των ημερολογιακών μεταρρυθμίσεων. Το κατόρθωσε τελικά ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ το 1582 μ.Χ. σύμφωνα με την εισήγηση του αστρονόμου Λουίτζι Λίλιο (1510-1576) και τη βοήθεια του Ιησουίτη μοναχού Κρίστοφερ Κλάβιους (1536-1612). Το νέο ημερολογιακό σύστημα που ονομάστηκε Γρηγοριανό προς τιμήν του πάπα Γρηγορίου ΙΓ΄ περιόρισε τα σφάλματα του Ιουλιανού ημερολογίου, δεν άλλαξε το μηνολόγιο και απλώς έκανε μια μικρή προσαρμογή στον τρόπο υπολογισμού των δίσεκτων ετών.

Είναι μέχρι σήμερα σε ισχύ, δηλαδή για πάνω από 400 χρόνια, ως πολιτικό ημερολόγιο των περισσοτέρων κρατών της Υφηλίου.

 

96.              Νέο διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Ένα άρθρο που κάνει γνωστό ότι τα ημερολόγια τα οποία χρησιμοποιεί ο χριστιανικός κόσμος, που δεν είναι μόνον το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό, αλλά και το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο το χρησιμοποιεί μεγάλο μέρος της Ορθοδοξίας και είναι το ακριβέστερο ημερολόγιο του κόσμου. Είναι δημιούργημα του διάσημου Σέρβου  αστρονόμου Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς και δημιουργήθηκε με προτροπή του Οικουμενικού Πατριάρχη Μελέτιου Δ΄ Μεταξάκη σε Πανορθόδοξο Συνέδριο τον Μάιο του 1923 στην Κωνσταντινούπολη. Ως ημέρα της αλλαγής θεσπίστηκε η 1η Οκτωβρίου του 1923 που ονομαζόταν 14η Οκτωβρίου του 1923, αλλά τελικά το ημερολόγιο αυτό υιοθετήθηκε τη 1η Μαρτίου του 1924 που έγινε 23η Μαρτίου του 1924, λόγω της εν τω μεταξύ διαφοράς 13 ημερών ως προς το Ιουλιανό ημερολόγιο. Η διαφορά του από το Γρηγοριανό ημερολόγιο έγκειται στον διαφορετικό τρόπο υπολογισμού των δίσεκτων ετών. Το ημερολόγιο αυτό ακολουθούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας. Οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες της Κύπρου, Αλβανίας και Πολωνίας, καθώς και οι Αυτόνομες Εκκλησίες της Τσεχίας και Σλοβακίας.

 

97.              Αντιδράσεις στην ημερολογιακή μεταρρύθμιση. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Με την εισαγωγή, ως πολιτικού ημερολογίου, του Γρηγοριανού ημερολογίου στην Ελλάδα, οι αντιδράσεις ήταν έντονες. Ο φανατισμός των απλοϊκών πιστών μεγάλωνε με διάφορα επιχειρήματα, κυριότερο από τα οποία ήταν ότι με την αλλαγή και υιοθέτηση του παπικού ημερολογίου η Ορθόδοξη Εκκλησία προσχωρούσε στον παπισμό.

Οι αντιδράσεις και ο φανατισμός δεν είχαν βάση γιατί η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έκανε σαφές ότι δεν υιοθετούσε το παπικό ημερολόγιο, αλλά το ακριβέστερο ημερολόγιο του κόσμου, το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Εντούτοις διάφορες ομάδες πιστών χριστιανών μεταξύ των οποίων και μητροπολίτες, θεωρούσαν ότι το θέμα της αλλαγής του ημερολογίου ήταν δογματικό θέμα το οποίο απαγόρευαν οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι αποφάσεις Συνόδων.

Δυστυχώς επικράτησε διχασμός και δημιουργήθηκε πρόβλημα στην Εκκλησία που διαιωνίζεται μέχρι σήμερα, με τις Εκκλησίες και τις Συνόδους των «Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών», που είναι περισσότερο γνωστοί ως Παλαιοημερολογίτες.

 

98.              Το Πάσχα στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους ο καθορισμός εορτασμού του χριστιανικού Πάσχα αποτέλεσε αιτία σοβαρών διενέξεων μεταξύ των διαφόρων Εκκλησιών.

Πράγματι, κάποιοι χριστιανοί και ορισμένες Εκκλησίες γιόρταζαν το Σταυρώσιμο Πάσχα την 14η Νισάν, μαζί με το Πάσχα των Ιουδαίων, και γι’ αυτόν τον λόγο ονομάστηκαν «Τεσσαρεσκαιδεκατίται». Άλλοι χριστιανοί και κάποιες Εκκλησίες το γιόρταζαν το βράδυ της ίδιας ημέρας, η οποία όμως, σύμφωνα με την εβραϊκή πρακτική, ανήκε στη 15η ημέρα. Γι’ αυτόν τον λόγο ονομάστηκαν «Πεντεκαιδεκατίται». Οι Ανατολικές χριστιανικές Εκκλησίες ακολουθούσαν την πρακτική των Τεσσαρεσκαιδεκατιτών, ενώ οι Δυτικές των Πεντεκαιδεκατιτών.

Διαφωνίες και διενέξεις ξεσπούσαν συχνά μεταξύ των διαφόρων Εκκλησιών, όπως η διένεξη μεταξύ του πάπα Βίκτωρος Α΄ (189-199) και του Πολυκράτη επισκόπου Εφέσου. Η διένεξη οδήγησε σε εκατέρωθεν αφορισμούς, αλλά έληξε τελικά με τη συμμετοχή των ψυχραιμότερων. Τελικά το ζήτημα εορτασμού του Πάσχα οριοθετήθηκε από τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, το 325 μ.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας.

 

99.  Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα ήταν μεγάλο πρόβλημα για τις Πρωτο-χριστιανικές χώρες. Έτσι ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκάλεσε στη Νίκαια της Βιθυνίας την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, η οποία εκτός των άλλων κανόνων που θέσπισε, οριοθέτησε και την ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα. Ο κανόνας αυτός, όπως σώζεται από την παράδοση, απαιτεί το Πάσχα να εορτάζεται την 1η Κυριακή μετά τη Σελήνη των 14 ημερών η οποία συμπίπτει ή έπεται της εαρινής ισημερίας στις 21 Μαρτίου.

Στη συνέχεια οι Πατέρες της Εκκλησίας ανέθεσαν στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, πόλη όπου άκμαζε η Αστρονομία, να καθορίζει το «Πασχάλιον» για όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες.

Εντούτοις όλα αυτά δεν ικανοποίησαν αρκετά τις διάφορες Εκκλησίες. Έτσι ο ονομαστός αστρονόμος Βικτώριος Ακουιτάνος, έναν περίπου αιώνα μετά την απόφαση της Α΄  Οικουμενικής Συνόδου, με εντολή του πάπα Ιλάριου (461-467) ασχολήθηκε με τον εορτασμό του Πάσχα,  και συνδύασε τον 19ετή κύκλο του Μέτωνος με τον 28ετή κύκλο του Ήλιου υπολογίζοντας έτσι τον «κύκλο της μεγάλης πασχαλινής περιόδου» των 532 ετών. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή και ως Διονυσιακή περίοδος από τον ονομαστό μοναχό Διονύσιο τον Μικρό, που υπολόγισε Πίνακες Πασχαλίων κατόπιν διαταγής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.

 

100.          Απάντων των ανά την Οικουμένην Χριστιανών. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Πάσχα, ημερολογιακός καθορισμός. Κυριακή 8η Απριλίου 2001.

Εξετάζουμε τον εορτασμό του Πάσχα στους Ορθοδόξους και στους Καθολικούς. Το Πάσχα στους Ορθοδόξους είναι «βασιλίς εορτών, εορτή εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων». Για τον καθορισμό του ορθόδοξου Πάσχα η εαρινή ισημερία υπολογίζεται σύμφωνα με το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο. Γι’ αυτόν τον λόγο οι Ορθόδοξοι που ακολουθούν τον Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο γιορτάζουν το Πάσχα την ίδια Κυριακή με τους «Παλαιοημερολογίτες». Ο εορτασμός δηλαδή είναι κοινός την ίδια Κυριακή, ασχέτως αν τα ημερολόγιά μας δείχνουν εκείνη την ημέρα διαφορετική ημερομηνία (13 ημέρες διαφορά επί του παρόντος). Την ίδια ημέρα, λοιπόν, όχι όμως και την ίδια ημερολογιακή ημερομηνία. Συνεπώς ο εορτασμός του Πάσχα οριοθετήθηκε να συμβαίνει πάντα μεταξύ 22ας Μαρτίου (όταν η εαρινή πανσέληνος πέφτει Σάββατο 21 Μαρτίου) και 25ης Απριλίου (όταν η εαρινή πανσέληνος πέφτει Κυριακή 18 Απριλίου). Αυτό είναι το καλούμενο ιουλιανό Πάσχα. Τα όρια του γρηγοριανού Πάσχα είναι ακριβώς οι ίδιες ημερομηνίες μόνο που υπολογίζονται με το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Δηλαδή προσθέτουμε 13 ημέρες. Δηλαδή όρια: 4 Απριλίου έως 8 Μαΐου.

Στη συνέχεια αναλύουμε τα σφάλματα που υπεισέρχονται στον τρόπο υπολογισμού του ορθόδοξου Πάσχα, και ότι το πρόβλημα πλέον είναι κυρίως αστρονομικό, πράγμα που είχαν επισημάνει στα γραπτά τους οι περισσότεροι από τους παλαιότερους Έλληνες αστρονόμους.

 

101.          Άγιον Πάσχα. Πότε σταυρώθηκε και πότε αναστήθηκε ο Κύριος. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», Μεγάλο Σάββατο 14-Κυριακή του Πάσχα 15 Απριλίου 2001.

Ένα συγκεκριμένο άρθρο για τον υπολογισμό της ημερομηνίας Σταύρωσης του Ιησού Χριστού και κατά συνέπεια και των ημερομηνιών Ανάστασής του. Επίκαιρο λόγω των ημερών και εμπεριστατωμένο, αφού δίνουμε –μέσα από υπολογισμούς μας– τις κατά τη γνώμη μας ημερομηνίες αυτών των μεγάλων στιγμών του Βίου του Θεανθρώπου.

Τα πιθανά συμπεράσματά μας συνοψίζονται στην Παρασκευή 7 Απριλίου του 30 μ.Χ. για τη Σταύρωση, ενώ για την Ανάσταση δίνουμε ως πιο πιθανή ημερομηνία την Κυριακή 9 Απριλίου του 30 μ.Χ. (πάντα σε κατ’ αντιστοιχία ημερομηνίες του χριστιανικού ημερολογίου).

Τέλος, δίνουμε και κάποιες ημερομηνίες που έχουν προκύψει –όπως αναφέρει η διεθνής βιβλιογραφία– από υπολογισμούς του μεγάλου Άγγλου φυσικού Ισαάκ Νεύτωνα.

 

102.          Η Ανάσταση στη Θεολογία των λαών της Ανατολής. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Η Βραδυνή της Κυριακής». Μεγάλο Σάββατο 14-Κυριακή του Πάσχα 15 Απριλίου 2001.

Μια ειδική έκδοση της Βραδυνής, για ένα ένθετο δεκαεξασέλιδο όπου αναλύουμε τον όρο «Ανάσταση» από τους Ορφικούς έως την ολοκλήρωσή του στον Χριστιανισμό. Αρχίζουμε από την πανάρχαια λατρεία της φύσης, για την ακρίβεια της φυσικής γονιμότητας. Πράγματι, τον χειμώνα η φύση είναι νεκρή, ενώ την άνοιξη ανασταίνεται, σαν μία ζωντανή ύπαρξη που για τον πανάρχαιο άνθρωπο αντιπροσώπευε τον Θεό.

Άλλωστε είναι γνωστό πλέον, από τις μελέτες των ειδικών επιστημόνων, ότι η θεοποίηση της φύσης είναι το πρώτο στάδιο ερμηνείας του κόσμου από τους ανθρώπους οποιασδήποτε φυλής, σε όλα τα πλάτη του κόσμου. Φυσικά όλα προϋποθέτουν τη μύηση. Έτσι, με την επίδραση του Ορφισμού, οι θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής γίνονται πλήρως αντιληπτές για τους μυημένους. Ο άνθρωπος έχει προσωπική ευθύνη απέναντι στους θεούς,

Το αγαθό διακρίνεται από το κακό, ενώ είναι απαραίτητος ο σεβασμός προς το θείον.

Τέλος, η μετάβαση από τον παγερό χειμώνα στην ανθοστόλιστη άνοιξη, συνδέεται από πολύ παλαιά χρόνια με τη Μητέρα Θεά, τη θεά της γονιμότητας. Ειδικά στους ελληνικούς μύθους η Μητέρα Θεά (Γη-μήτηρ=Δημήτηρ) θρηνεί την κόρη της Περσεφόνη ή ως θεά Αφροδίτη θρηνεί τον αγαπημένο της Άδωνη, προσδοκώντας την ανάστασή του, που ουσιαστικά ισοδυναμεί με την ανάσταση της φύσης.

Η Ανάσταση και κατά συνέπεια το ορθόδοξο χριστιανικό Πάσχα για την Ελλάδα και την Ανατολή σημαίνει την αναγέννηση, τον ερεθισμό της φύσης με τα ανθισμένα δέντρα. Οπότε ο αναστημένος Χριστός είναι ο θεός-νικητής του θανάτου και ως «πρωτότοκος πάσης κτίσεως» εγγύηση για τη μεθυστική βίωση από τον καθένα μας της εμπειρίας του νέου κόσμου, της νέας βιωτής, που χαρίζει αφθαρσία και καινότητα ζωής.

 

103.          Ευφυής ζωή στο Σύμπαν. Στράτος Θεοδοσίου. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», 22 Απριλίου 2001.

Ένα άρθρο για το αν υπάρχει ζωή και μάλιστα ευφυής στο Σύμπαν. Αν τυχόν υπάρχει που μπορεί να βρίσκεται και τέλος, αν είναι δυνατόν να επικοινωνήσουμε μαζί της.

Τα ερωτήματα αυτά –πάντοτε επίκαιρα– δημιουργούν έντονη συγκίνηση τους ανθρώπους, εφόσον η επικοινωνία με μια εξωγήινη κοινωνία θα έφερνε πραγματική κοινωνική επανάσταση.

Οι προσπάθειες επικοινωνίας με τυχόν εξωγήινες νοήμονες κοινωνίες άρχισαν στο ραδιοτηλεσκόπιο Green Bank  στη Δ. Βιρτζίνια των Η.Π.Α. με το πρόγραμμα ΟΖΜΑ του Φ. Ντρέηκ το 1960. Συνεχίστηκαν και με άλλα προγράμματα, όπως το CETI και το SETI, αλλά καμιά προσπάθεια δεν στέφθηκε με επιτυχία.

Παρ’ όλα αυτά οι επιστήμονες δεν απογοητεύονται γιατί η «απουσία απόδειξης δεν σημαίνει ταυτόχρονα και απόδειξη απουσίας».

Και η έρευνα συνεχίζεται.

 

104.          Majus-Mάιος-Μάης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 6η Μαίου 2001.

Ένα άρθρο αφιέρωμα στον πέμπτο μήνα του έτους, που οφείλει την ονομασία του στη λατινική θεά Maja, ή αντίστοιχα στην ελληνική Ατλαντίδα νύμφη Μαία, μητέρα του θεού Ερμή.

Άλλωστε, στον θεό Ερμή ήταν αφιερωμένος ολόκληρος ο μήνας. Άλλοι ερευνητές ετυμολογούν την ονομασία του μήνα από τη λέξη Major, ή από το Majestas ή ακόμα και από το Majores, τους ένδοξους αρχαίους προγόνους στους οποίους ο μήνας ήταν αφιερωμένος.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονται κατά τη διάρκειά του, ιδιαίτερα τα Floralia  (Ανθεστήρια), γιορτή που άρχιζε από την 28η Απριλίου. Τα Robigalia και άλλες γιορτές των Λατίνων..

Τέλος αναφέρουμε το έθιμο της Πρωτoμαγιάς και όλες τις ελληνικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον Μάιο, ενώ καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες του που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, καθώς και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν.

 

105.          Τι είναι χρόνος; Στράτος Θεοδοσίου. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», 6 Μαΐου 2001.

Τι είναι άραγε ο χρόνος; Είναι αυτό που μετρούν τα ρολόγια και τα ημερολόγιά μας ή είναι κάτι ευρύτερο, βαθύτερο και ουσιαστικότερο;

Μήπως για να καταλάβουμε τη φύση του πρέπει να ακολουθήσουμε τις υποδείξεις των φιλοσόφων και των ποιητών για την ευθύγραμμη ή κυκλική κίνησή του; Ή μήπως να ακολουθήσουμε τις υποθέσεις μεγάλων φυσικών όπως ο Αϊνστάιν, ο οποίος ορμώμενος από τους νόμους του Νεύτωνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος.

Ούτως ή άλλως η φύση του χρόνου είναι ασαφής, εφόσον η άλλη Σχολή, με επικεφαλής τον Ίλια Πρίγκοζιν και τους συνεργάτες του, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σαφώς και υπάρχει κατεύθυνση, βέλος του χρόνου.

 

106.          Kοσμολογικές απόψεις του Δημόκριτου και Σύγχρονη Φυσική. Μάνος Δανέζης, Στράτος Θεοδοσίου και Θεοφάνης Γραμμένος. Αέροπος, τεύχος 37o, (Μέρος Α΄), Μάιος-Ιούνιος 2001.

Παρουσιάζουμε μια εισαγωγή των γεωμετριών του χώρου και του αριθμού των διαστάσεών του. Χώρος Ευκλείδειος, Lobatschewski, Riemann. 

Τονίζουμε το γεγονός ότι η έννοια του χώρου σήμερα, όσον αφορά την επιστήμη, συνδέεται άμεσα με το σύνολο των φυσικών ιδιοτήτων του, η πειραματική επαλήθευση των οποίων τον μορφοποιεί αισθητά και ανθρωπίνως λογικά. Η περιγραφή του χώρου μέσω των ιδιοτήτων του είναι θέμα της Γεωμετρίας και η πλέον γνωστή μορφή χώρου είναι εκείνη που περιγράφεται από την Ευκλείδεια Γεωμετρία, η οποία στηρίζεται στα γνωστά αξιώματα του Ευκλείδη, που δεν είναι δυνατόν να αποδειχθούν μαθηματικά, αλλά τα δεχόμαστε σαν «αυταποδείκτως λογικά».

Ώσπου να φθάσουμε στις κοσμολογικές απόψεις του Δημόκριτου και στη σύνδεσή τους με τη Σύγχρονη Φυσική, παρουσιάζουμε τις απόψεις των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Πράγματι, η πρώτη νύξη περί της σχετικής μόνον αλήθειας των γεγονότων τα οποία γίνονται αντιληπτά μέσω των ανθρώπινων αισθήσεων γίνεται από τον Ξενοφάνη. Όλες οι απόψεις αυτές απετέλεσαν το πρωτογενές υλικό πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος προκειμένου να διατυπώσουν την ατομική θεωρία τους.

 

107.          Συντονισμένος Παγκόσμιος χρόνος. Στράτος Θεοδοσίου. «Η ΧΩΡΑ της Κυριακής», Κυριακή 13 Μαΐου 2001.

Ένα άρθρο, όπου εξηγούμε ποιος είναι ο χρόνος που δίνεται από τα Αστεροσκοπεία, από τα Γραφεία Χρόνου και ανακοινώνεται από τα ραδιόφωνα και την τηλεόραση. Ο χρόνος αυτός βασίζεται στις ιδιοσυχνότητες των ατόμων, είναι Ατομικός χρόνος και μάλιστα Συντονισμένος Παγκόσμιος Χρόνος, αφού αναφέρεται ως UTC (Universal Time Co-ordinated). Ατομικό Χρόνο εκπέμπει το Εργαστήριο Bagneaux του Bureau International de l’ Heure (BIH) στο Παρίσι, από την 1η Ιανουαρίου του 1972.

Σύμφωνα με τον UTC ρυθμίζονται πλέον όλα τα ρολόγια και τα χρονόμετρα του κόσμου και αυτόν ακούμε από τις ελληνικές υπηρεσίες χρόνου στις «Οδηγίες προς Ναυτιλλομένους». Ενίοτε καλείται World Time, Z time ή Zulu, όπως αναφέρεται στις αεροπορικές επικοινωνίες.

 

108.          Kβαντικό Σύμπαν, Θεωρία Χορδών και Θεωρία των Πάντων. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Τα Μυστήρια του Σύμπαντος», τεύχος 1ο, Μάιος 2001, σελ. 29-34.

Στο άρθρο μας αυτό, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού της Αστρονομικής και Αστροφυσικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας, περιγράφουμε τις σύγχρονες θεωρίες της Φυσικής και ειδικότερα της Αστροφυσικής για το Kβαντικό Σύμπαν, τη Θεωρία των Χορδών και τελικά τη Θεωρία των Πάντων.

Περιγράφουμε τη μορφή του Σύμπαντος στην Ευκλείδεια και στις μη-Ευκλείδειες γεωμετρίες, καθώς και τη σχετικά σύγχρονη εισαγωγή της Θεωρίας των Χορδών που προτάθηκε το 1984 από τους Έντουαρντ Βίτεν, Μάικλ Γκριν και Τζων Σβαρτς και προτείνει την αντικατάσταση των σωματιδίων από χορδές! Δηλαδή το ηλεκτρόνιο είναι ένα σωματίδιο που πάλλεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ενώ το φωτόνιο πάλλεται με έναν εντελώς δικό του τρόπο. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματιδίων είναι επομένως ενώσεις και διαστάσεις χορδών. Η Θεωρία των Χορδών εξετάζει το ενδεχόμενο της ένωσης της Θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας και της Κβαντομηχανικής.

Τελικά ολοκληρώνουμε το άρθρο μας τονίζοντας ότι αν λυθούν τα προβλήματα της Θεωρίας των Χορδών θα καταλήξουμε σε μια θεωρία με ενοποιητικό χαρακτήρα, που πολλοί επιστήμονες την ονομάζουν Θεωρία των Πάντων (TOE, Theory Of Everything).

 

109.     Ο αστρονομικός προσδιορισμός της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Κυρίου. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Ενοριακή Ευθύνη», τεύχος 26, Έκδοση της Ιεράς Μητρόπολης Σύρου. Μάρτιος-Απρίλιος 2001.

Ένα άρθρο για τον υπολογισμό της ημερομηνίας Σταύρωσης του Ιησού Χριστού και κατά συνέπεια και των ημερομηνιών Ανάστασής του με μεγάλο εκκλησιαστικό ενδιαφέρον, επίκαιρο λόγω των ημερών του Αγίου Πάσχα και λίαν εμπεριστατωμένο, αφού δίνουμε –μέσα από υπολογισμούς μας– τις, κατά τη γνώμη μας, ημερομηνίες αυτών των μεγάλων στιγμών του Βίου του Ιησού Χριστού.

Τα τελικά συμπεράσματά μας, όπως αναφέρονται και στα σχετικά Βιβλία μας, συνοψίζονται γενικά στην Παρασκευή 7 Απριλίου του 30 μ.Χ. για τη Σταύρωση, ενώ για την Ανάσταση δίνουμε ως πιο πιθανή ημερομηνία την Κυριακή 9 Απριλίου του 30 μ.Χ. (πάντα σε κατ’ αντιστοιχία ημερομηνίες του χριστιανικού ημερολογίου).

Τέλος, δίνουμε και κάποιες ημερομηνίες που έχουν προκύψει από υπολογισμούς άλλων ερευνητών και προσφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία.

 

110.     Junius-Iούνιος-Ιούνης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 3η Ιουνίου 2001.

Ένα άρθρο αφιέρωμα στον έκτο μήνα του έτους, που οφείλει την ονομασία του στη ρωμαϊκή θεά Juno, την  Ήρα, προστάτιδα του γάμου, στην οποία ήταν αφιερωμένος ολόκληρος ο μήνας. Άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι η ονομασία του προήλθε από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο, τον πρώτο ύπαρχο της Ρώμης, ο οποίος ανέτρεψε τον βασιλιά Ταρκύνιο τον Υπερήφανο (510 π.Χ.).

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονται κατά τη διάρκειά του, ιδιαίτερα τα Matralia, γιορτή της Λευκοθέας, θεάς της πρωίας.

Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος πρότεινε να μετονομαστεί ο Ιούνιος σε Γερμανικό, αλλά η ονομασία αυτή δεν επεκράτησε.

 Τέλος αναφέρουμε τα έθιμα του Ιουνίου και όλες τις ελληνικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον Ιούνιο, ενώ καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες του που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, καθώς και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο θερινό ηλιοστάσιο, το λιοτρόπι, τη μεγαλύτερη μέρα του έτους, όταν ο Ήλιος βρίσκεται στον τροπικό του Καρκίνου και τρέπεται από το βόρειο προς το νότιο ημισφαίριο. Δείχνουμε τη σχέση του εορτασμού του θερινού ηλιοτροπίου με τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη του Πρόδρομου και αναφέρουμε περιληπτικά το συσχετιζόμενο με τη θερινή τροπή πανάρχαιο ελληνικό έθιμο του Κλήδονα.

 

111.          Julius-Iούλιος-Ιούλης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 1η Ιουλίου 2001.

Με τον μήνα Ιούλιο, συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στους μήνες του έτους, μέσω των σελίδων του «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ» της Καθημερινής. Ο έβδομος μήνας του έτους, ο Ιούλιος, οφείλει την ονομασία του στο Ρωμαίο στρατηγό Ιούλιο Καίσαρα (Julius Caesar). Aρχικά ο μήνας αυτός ονομαζόταν Quintilis, δηλαδή Πέμπτος μήνας.

Στη συνέχεια με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου από τον Νουμά Πομπίλιον και τη μεταγενέστερη προώθησή τους στην αρχή του έτους έγινε ο έβδομος μήνας χωρίς να αλλάξει ονομασία.

Το 44 π.Χ. ο Quintilis μετονομάστηκε σε Ιούλιο από τον Μάρκο Αντώνιο, προς τιμή του αναμορφωτή του ημερολογίου Ιουλίου Καίσαρα, που σύμφωνα με την παράδοση είχε γεννηθεί την 7η ημέρα αυτού του μήνα.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονταν κατά τη διάρκειά του, ιδιαίτερα τα Matralia, γιορτή της Λευκοθέας, θεάς της πρωίας., τις γιορτές προς τιμή της Ήρας Νόναι Καπροτίναι κ.ά.

 Τέλος αναφέρουμε όλα τα αστρονομικά συμβάντα που συμβαίνουν στον ελληνικό ουρανό κατά τον Ιούλιο και όλους τους αστερισμούς που μπορούμε να παρατηρήσουμε ευκρινώς στον καλό καλοκαιρινό ουρανό του Ιουλίου από τον ελληνικό χώρο.

Κλείνουμε το αφιέρωμά μας στον έβδομο μήνα του έτους, με τα έθιμα του Ιουλίου και όλες τις ελληνικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον Ιούλιο, ενώ καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες του που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, καθώς και τις γιορτές των Αγίων που γιορτάζουν κατά τον μήνα αυτόν.

Έτσι, ο Ιούλιος αναφέρεται ως Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνιάτης ή Αλωνευτής, επειδή σ’ αυτόν τον μήνα γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών. Αναφέρεται επίσης ως Αηλιάς ή Αηλιάτης από τη γιορτή του προφήτη Ηλία στις 20 του μηνός και Αηκερακίτης από τη γιορτή της Αγίας Κυριακής την 7η ημέρα του. Επίσης στη Ρόδο αναφέρεται ως Φουσκόμηνας και Χασκόμηνας επειδή στη διάρκειά του ωριμάζουν και ανοίγουν τα σύκα.

 

112.     Augustus–Αύγουστος–Άγουστος. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Κυριακή 5η Αυγούστου 2001. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ».

Οι μήνες του καλοκαιριού συνεχίζονται με τον  όγδοο μήνα του έτους, τον Αύγουστο, που οφείλει την ονομασία του στο Ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο (Octavianus), και μάλιστα στην τιμητική προσηγορία του Augustus, που σημαίνει Σεβαστός. Aρχικά ο μήνας αυτός ονομαζόταν Sextilis, δηλαδή Έκτος μήνας.

Στη συνέχεια με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου από τον Νουμά Πομπίλιον και τη μεταγενέστερη προώθησή τους στην αρχή του έτους έγινε ο όγδοος μήνας του έτους, χωρίς να αλλάξει ονομασία.

Το 8 π.Χ. ο Sextilis μετονομάστηκε σε Αύγουστο από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο, προς τιμή του πρώτου αυτοκράτορα Οκταβιανού, και απέκτησε 31 ημέρες για να μην υστερεί σε ημέρες από τον Ιούλιο που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε όλες τις γιορτές που πανηγυρίζονταν κατά τη διάρκειά του, ιδιαίτερα τα Vinalia, δεύτερη γιορτή του κρασιού και τα Vulcanalia προς τιμή του θεού Vulcanus (Ηφαίστου).

Στα Βυζαντινά χρόνια ο Αύγουστος ήταν ο τελευταίος μήνας του έτους και η 31η Αυγούστου λεγόταν Κλειδοχρονιά, μια και έκλεινε μαζί της το έτος που άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου (αρχή Ινδίκτου).

Ο Αύγουστος αναφέρεται ως Συκολόγος, λόγω της συγκομιδής των σύκων, Πεντεφάς ή Πενταφάς και Πενταδείλινος, λόγω των πέντε γευμάτων που μπορείς να κάνεις κατά τη διάρκειά του. Καλείται ακόμα Τραπεζοφόρος και Διπλοχέστης, επειδή σ’ αυτόν τον μήνα αφθονούν οι καρποί και τα φρούτα. Αναφέρεται επίσης ως Δριμάρης, Καλός μήνας και Παχομύγης.

Τέλος, αναφέρουμε το – γνωστό από την αρχαιότητα – φαινόμενο των κυνικών καυμάτων, για τις πιο θερμές ημέρες του Αυγούστου. Το φαινόμενο αυτό οι αρχαίοι το είχαν συνδέσει με τον Σείριο, τον λαμπρότερο αστέρα του Μεγάλου Κυνός, γι’ αυτόν τον λόγο καλούσαν και κυνικά καύματα τις πιο ζεστές ημέρες του Αυγούστου.

 

113.     September-Σεπτέμβριος-Σεπτέμβρης. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2η Σεπτεμβρίου 2001.

Ο ένατος μήνα του έτους είναι ο Σεπτέμβριος,  που οφείλει την ονομασία του στον ρωμαϊκό αριθμό επτά (Septem), αφού στο πρωταρχικό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο μήνας αυτός κατείχε την έβδομη θέση. Στη συνέχεια, με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, έγινε ο ένατος μήνας του έτους, χωρίς ποτέ να αλλάξει η ονομασία του.

Τον μήνα αυτόν πανηγυρίζονταν τα Καπιτώλια και τα Ρωμαία ή Μεγάλοι Ρωμαϊκοί Αγώνες.

Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος πρότεινε να μετονομαστεί ο Σεπτέμβριος σε Τιβέριο, ο αυτοκράτορας όμως εναντιώθηκε σ’ αυτήν την αλλαγή, έχοντας την ωριμότητα να σκεφθεί ότι οι συνεχείς αλλαγές των ονομάτων των μηνών για λόγους κολακείας των ισχυρών μόνον σύγχυση προκαλούσε στον λαό.

 Τέλος αναφέρουμε τα έθιμα του Σεπτεμβρίου και όλες τις ελληνικές παροιμίες που λέγει ο λαός μας για τον Σεπτέμβριο, ενώ καταγράφουμε τις περισσότερες λαϊκές ονομασίες του που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, καθώς και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις Ινδικτιώνες, την αρχή της Ινδίκτου την 1η Σεπτεμβρίου οπότε σύμφωνα με τα Βυζαντινά έθιμα άρχιζε το έτος. Σήμερα με τις Ινδικτιώνες συνδέεται το εκκλησιαστικό έτος, που η αρχή του τοποθετείται στην 1η Σεπτεμβρίου οπότε τελείται και η Ακολουθία της Ινδίκτου.

 

114.           Ένας Κόσμος Χορδών. Χωροχρονικές μεταβολές-Φυσαλίδες υλοενέργειας. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Φυσικός Κόσμος», τεύχος 4ο, Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος 2001, σελ. 43-46

Στο άρθρο μας αυτό περιγράφουμε τις σύγχρονες θεωρίες της Φυσικής και ειδικότερα της Αστροφυσικής με τη Θεωρία των Χορδών που προτάθηκε το 1984 από τους Έντουαρντ Βίτεν, Μάικλ Γκριν και Τζων Σβαρτς και προτείνει την αντικατάσταση των σωματιδίων από χορδές! Δηλαδή το ηλεκτρόνιο είναι ένα σωματίδιο που πάλλεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ενώ το φωτόνιο πάλλεται με έναν εντελώς δικό του τρόπο. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματιδίων είναι επομένως ενώσεις και διαστάσεις χορδών. Η Θεωρία των Χορδών εξετάζει το ενδεχόμενο της ένωσης της Θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας και της Κβαντομηχανικής.

Ταυτόχρονα παρουσιάζουμε τις σύγχρονες θεωρίες της Αστροφυσικής που πιθανολογούν ότι τυχαίες χωροχρονικές μεταβολές προκάλεσαν φυσαλίδες υλοενέργειας. Κάποια απ’ αυτές τις φυσαλίδες διέθετε ικανές συνθήκες για να «μεγαλώσει» σύμφωνα με το πληθωριστικό μοντέλο της Κοσμολογίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο πιθανολογούμε ότι δημιουργήθηκε η Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) και γεννήθηκε ο Κόσμος μας. Άλλες φυσαλίδες διαλύθηκαν και άλλες δημιούργησαν τους αντιπαράλληλους Κόσμους στο Σύμπαν.

Συνεπώς ο Κόσμος μας είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι μέσα στο Σύμπαν μας ή αν θέλετε το Σύμπαν μέσα στο οποίο ζούμε είναι ένα μικρό κομμάτι μέσα σ’ ένα ευρύτερο Υπερσύμπαν.

 

115.     Kοσμολογικές απόψεις του Δημόκριτου και Σύγχρονη Φυσική. Μάνος Δανέζης, Στράτος Θεοδοσίου και Θεοφάνης Γραμμένος. Αέροπος, τεύχος 37o, (Μέρος Β΄), Ιούλιος-Αύγουστος 2001, σελ. 30-33

To δεύτερο μέρος του εκτενούς άρθρου μας για τις κοσμολογικές απόψεις του Δημόκριτου και τη σχέση τους με τη σύγχρονη Φυσική. Τόσο ο Δημόκριτος όσο και ο δάσκαλός του ο Λεύκιππος είναι προπάτορες μιας κοσμολογικής πρότασης η οποία δεν έχει αναλυθεί σε βάθος ούτε έχει τεθεί υπό την κρίση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης, όπως έγινε για τις απόψεις τους περί ατόμου.

Πράγματι, αναφέρουν, σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο, απόψεις περί μιας κοσμολογικής δίνης, για άπειρους κόσμους και «μεγάλα κενά», καθώς και για σχηματισμούς σφαιροειδών συστημάτων αισθητής ύλης με ταυτόχρονη εκτόξευση υλικού στο εξωτερικό κενό. Όλα τα προηγούμενα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Δημόκριτος όσο και ο Λεύκιππος από τον 5ο π.Χ. αιώνα είχαν διατυπώσει μια πολύ πρωτοποριακή άποψη για τη δημιουργία και εξέλιξη του Σύμπαντος. Το Σύμπαν, σύμφωνα με τις απόψεις των δύο φιλοσόφων, που αναλύουμε στην εργασία μας, γεννήθηκε μέσω των διαδικασιών μιας λευκής οπής, ενώ μετά τη γέννησή του εξελίχθηκε στα πλαίσια μιας μελανής οπής στη σημειακή ιδιομορφία της οποίας συνθλιβόμενο κάποια στιγμή θα διαλυθεί.

 

116.           Tα υβρίδια του Σύμπαντος-πλανήτης ή καφέ νάνος; Στράτος Θεοδοσίου, Focus, τεύχος 19ο, Σεπτέμβριος 2001

Ένα άρθρο για την εξέλιξη των άστρων για τους καφέ και μαύρους νάνους. Οι μαύροι νάνοι (black dwarfs) είναι ουράνια σώματα που προβλέπονται θεωρητικά, δυστυχώς όμως ακόμη δεν έχουμε εντοπίσει κανένα.

Θεωρούμε ότι οι μαύροι νάνοι είναι το τελικό στάδιο εξέλιξης των λευκών νάνων, αυτών των νεκρών άστρων, που ήδη έχουν «κάψει» τα πυρηνικά τους αποθέματα.

Οι λευκοί νάνοι (white dwarfs) είναι η τελική κατάληξη των άστρων που έχουν μάζα παραπλήσια με την ηλιακή. Όταν ο Ήλιος μας, μετά την καύση των πυρηνικών αποθεμάτων του, περάσει από το στάδιο των ερυθρών γιγάντων θα καταλήξει λευκός νάνος παρουσιάζοντας λευκό πυρήνα εξ αιτίας της υψηλής θερμοκρασίας του (περίπου 100.000 Κ) και της σύστασής του.

Οι λευκοί νάνοι ακτινοβολούν λόγω της υψηλής θερμοκρασίας του εσωτερικού τους, ενώ η επιφανειακή θερμοκρασία και η φωτεινότητά τους συνεχώς ελαττώνονται.

Εντούτοις για να ψυχθούν και να καταλήξουν μαύροι νάνοι χρειάζονται δεκάδες δισεκατομμύρια χρόνια. Συνεπώς, ακόμα κι αν υπάρχουν πραγματικά οι μαύροι νάνοι αυτοί θα αφθονούν σ’ ένα «ηλικιωμένο» Σύμπαν μεγαλύτερο των 20 δισεκατομμυρίων ετών.

Υπάρχει, όμως, και άλλη μία εκδοχή, που περνά μέσω των καφέ νάνων (brown dwarfs). Γνωρίζουμε ότι ένας πρωτοαστέρας που η μάζα του δεν ξεπερνά το 0,1 της ηλιακής χαρακτηρίζεται από μια συνεχή ελάττωση της θερμοκρασίας του και μια συνεχή μείωση της φωτεινότητάς του. Αυτοί οι πρωτοαστέρες καταλήγουν νεκρά άστρα, δηλαδή λευκοί, καφέ και τελικά μαύροι νάνοι, χωρίς να έχουν «κάψει» τα αποθέματα του υδρογόνου του πυρήνα τους.

 

117.October-Οκτώβριος-Οκτώβρης. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 7η Οκτωβρίου 2001.

Ο δέκατος μήνα του έτους είναι ο Οκτώβριος,  που οφείλει την ονομασία του στον ρωμαϊκό αριθμό οκτώ (οcto), αφού στο πρωταρχικό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο μήνας αυτός κατείχε την όγδοη θέση. Στη συνέχεια, με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, έγινε ο δέκατος μήνας του έτους, χωρίς ποτέ να αλλάξει η ονομασία του.

Τον μήνα αυτόν οι Ρωμαίοι θυσίαζαν στο Πεδίον του Άρεως έναν εξιλαστήριο ίππο για να προκόψουν τα σπαρτά. Επίσης από την 5η έως την 12η Οκτωβρίου τελούνταν στη Ρώμη προς τιμήν του αυτοκράτορα μεγαλοπρεπείς γιορτές στον Ιππόδρομο.

 Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης έχει πολλές λαϊκές ονομασίες που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν, καθώς και με τις γιορτές αγίων που γιορτάζουν κατά τη διάρκειά του.

Έτσι καλείται Αϊ-Δημήτρης ή Αϊ-Δημητριάτης από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου, μια γιορτή που θεωρείται από τον λαό μας ως ορόσημο του χειμώνα. Επίσης ονομάζεται Βροχάρης, Σποριάς, Σποριάτης και Σπαρτός από τη μεγάλη γεωργική περίοδο της σποράς που εξελίσσεται κατά τη διάρκειά του.

Σε μερικά μέρη της πατρίδας μας καλείται Μπρουμάρης, δηλαδή Ομιχλώδης και Παχνιστής από την πάχνη που πέφτει τότε στους αγρούς.

Τέλος, αναφέρουμε το γεγονός ότι η αλλαγή του ημερολογίου από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό στη Δύση πραγματοποιήθηκε το 1582 κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου και την Πέμπτη 4η Οκτωβρίου ακολούθησε η Παρασκευή 15η Οκτωβρίου. Συνεπώς οι ημερομηνίες 5η έως 14η Οκτωβρίου του 1582 μ.Χ. στο Γρηγοριανό ημερολόγιο δεν υφίστανται στην Ιστορία.

 

118.Τηλεσκόπια-Επίγεια και Τροχιακά. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Φυσικός Κόσμος», τεύχ. 5ο, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος-Νοέμβριος 2001, σελ. 6-11

Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τα επίγεια και τροχιακά τηλεσκόπια όλου του Κόσμου. Αναφέρονται επιγραμματικά τα μεγάλα τηλεσκόπια της περασμένης γενιάς, όπως του Πάλομαρ και του Καυκάσου, ενώ επικεντρώνουμε στα μεγάλα σύγχρονα τηλεσκόπια.

Περιγράφουμε το τηλεσκόπιο του Νότου, το Anglo-Australian τηλεσκόπιο στο Siding Spring της Αυστραλίας καθώς και τα μεγάλα τηλεσκόπια στο Mauna Kea και στη Χαβάη.

Επικεντρώνουμε επίσης στο IRTF (Infrared Telescope Facility), το JCMT (James C Maxwell Telescope), το CSO-Observatory, καθώς και τα Keck I και II.

Συνεχίζουμε περιγράφοντας το Subaru, το VLT, το Magellan Project, καθώς και όλα τα άλλα υπερσύγχρονα τηλεσκόπια.

Τέλος, περιγράφουμε αναλυτικότατα το Hubble Space Telescope, καθώς και τα συμπεράσματα που έχουμε εξαγάγει από τις μέχρι σήμερα επιτυχείς παρατηρήσεις του.

 

119.      Νοvember-Noέμβριος-Νοέμβρης. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 4η Νοεμβρίου 2001.

Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του έτους και οφείλει την ονομασία του στον ρωμαϊκό αριθμό εννιά (novem), αφού στο πρωταρχικό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο μήνας αυτός κατείχε την ενάτη θέση. Στη συνέχεια, με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, έγινε ο ενδέκατος μήνας του έτους, χωρίς ποτέ να αλλάξει η ονομασία του.

Κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου οι αρχαίοι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα ζεύγος Ελλήνων και Γαλατών αιχμαλώτων (Γάλλος-Γραικός) ώστε να εξευμενίσουν τους Θεούς.

 Ο Νοέμβριος ή Νοέμβρης έχει πολλές λαϊκές ονομασίες που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν, καθώς και με τις γιορτές αγίων που γιορτάζουν κατά τη διάρκειά του.

Έτσι καλείται Σποριάς ή Σποριάτης, αφού είναι ο κυρίως μήνας σποράς των δημητριακών. Επίσης ονομάζεται Βροχάρης και Χαμένος ή Ανακατωμένος από τις κακές καιρικές συνθήκες που «ανακατώνουν» τον καιρό. Καλείται Αϊ-Μηνάς από τη γιορτή του Αγίου Μηνά, Φιλιππιάτης από τη γιορτή του Αγίου Φίλιππα και Αντριάς από τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα.

Τέλος, λόγω της μεγάλης γιορτής των Ταξιαρχών στις 8 Νοεμβρίου, ο μήνας αυτός καλείται συχνά Αϊ-Ταξιάρχης, Αρχαγγελίτης, Αρχαγγελιάτης και Αϊ-Στράτης.

 

120.           Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση. Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου. Αέροπος, τεύχος 40ό, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2001.

Στο άρθρο μας αυτό αναφερόμαστε στην κοσμολογική πρόταση που διατύπωσε –κατά την άποψή μας– ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας ποιητής Αλκμάν, ο οποίος έδρασε στη Σπάρτη κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Αν και τα βασικά έργα του συνοψίζονται στα «Παρθένιά» του, εντούτοις σε κάποιο πεζό έργο του ασχολείται με ένα είδος θεογονικής κοσμογονίας. Το κείμενο αυτό βρέθηκε στα υπολείμματα παπύρων στην Οξύρυγχο της Κάτω Αιγύπτου και αναφέρεται με τον κωδικό αριθμό «πάπυρος 2390».

Πιστεύουμε ότι η κοσμογονική πρόταση του Αλκμάνα σαφώς και είναι παλαιότερη απ’ αυτόν και απλώς αναφέρεται από τον ποιητή, ενώ μπορεί να αντιστοιχηθεί σε πολύ μοντέρνες απόψεις της Αστροφυσικής.

 

121.           Ισλάμ-Οι θρησκευτικές γιορτές των μουσουλμάνων. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Η ΒΡΑΔΥΝΗ. Κυριακή 11η Νοεμβρίου 2001.

Στο άρθρο μας αυτό με αφορμή τα γεγονότα στο Αφγανιστάν, περιγράφουμε τον τρόπο ζωής των μουσουλμάνων. Υπογραμμίζουμε το γεγονός ότι το Ισλάμ είναι μια θρησκεία που έχει ως έμβλημά της την υποταγή και την αφοσίωση στον Αλ Λάχ.

Δείχνουμε ότι οι μουσουλμανικές γιορτές, όπως σημειώνονται στο καθαρά σεληνιακό τους ημερολόγιο, που είναι κυλιόμενο, καθορίζουν τη ζωή τους. Επικεντρώνουμε, Δε, στο γεγονός ότι ναι μεν οι μεγάλες γιορτές τους γιορτάζονται την ίδια ημερολογιακή ημερομηνία, αλλά όχι την ίδια εποχή. Το σεληνιακό έτος του ισλαμικού ημερολογίου είναι μικρότερο από το ηλιακό-τροπικό, πράγμα που σημαίνει ότι οι μήνες τους διατρέχουν κυκλικά όλες τις εποχές του έτους. Για παράδειγμα ο ιερός μήνας τους Ραμαντάν, με τη γιορτή Μπαϊράμι, άλλοτε μπορεί να είναι χειμερινός, άλλοτε θερινός και άλλοτε να αντιστοιχεί στις δύο άλλες εποχές του έτους.

 

122.          December-Δεκέμβριος-Δεκέμβρης.  Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2α Δεκεμβρίου 2001.

Ο Δεκέμβριος είναι ο δωδέκατος μήνας του έτους και οφείλει την ονομασία του στον ρωμαϊκό αριθμό δέκα (decem), αφού στο πρωταρχικό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο μήνας αυτός κατείχε τη δεκάτη θέση. Στη συνέχεια, με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, έγινε ο δωδέκατος μήνας του έτους, χωρίς ποτέ να αλλάξει η ονομασία του.

Κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου γιορτάζονταν τα Μπρουμάλια, τα Σατουρνάλια και άλλες σπουδαίες παγανιστικές γιορτές. Στα Μπρουμάλια γιορταζόταν η γιορτή του Ανίκητου Ήλιου, γιορτή των γενεθλίων του Μίθρα (Ήλιου) σχετιζόμενα με τη χειμερινή τροπή, το χειμερινό ηλιοστάσιο.

 Ο Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης έχει πολλές λαϊκές ονομασίες που σχετίζονται με τις αγροτικές δουλειές κατά τη διάρκειά του, με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον μήνα αυτόν, καθώς και με τις πολλές γιορτές αγίων που γιορτάζουν κατά τη διάρκειά του.

Έτσι καλείται Χιονιάς, Άσπρος μήνας ή Ασπρομηνάς, αφού είναι ο κυρίως μήνας του χειμώνα με το χιόνι να ασπρίζει τα πάντα πάνω στη γη. Επίσης ονομάζεται Χριστιανάρης και Χριστουγεννάς από τη σπουδαία γιορτή των Χριστουγέννων.

Καλείται Αϊ-Νικολιάτης από τη γιορτή του Αγίου Νικολάου και κυρ Λευτέρης από τη γιορτή του Αγίου Ελευθερίου.

Τέλος, ονομάζεται Βρωμαλίτης ή Μπρουμάρης, από τη λατινική λέξη μπρούμα, που υποδηλώνει τη μικρότερη μέρα του έτους κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Πράγματι, σκατά τη διάρκεια του μήνα αυτού συμβαίνει το χειμερινό ηλιοστάσιο και στο άρθρο μας αυτό αναφέρουμε όλες τις αστρονομικές παραμέτρους του, αλλά και τα έθιμα που –πανευρωπαϊκά– είναι συνδεδεμένα μ’ αυτό.

 

123. Ζβέζντνυι Γκοραντόκ-Η Πολιτειούλα των Άστρων. Στράτος Θεοδοσίου-Παναγιώτης Νιάρχος-Βασίλειος Μανιμάνης. «Πεμπτουσία», τεύχος 7ο, Δεκέμβριος 2001

Η επίσκεψή μας στη Μόσχα επ’ ευκαιρία του Πανευρωπαϊκού Αστρονομικού Συνεδρίου JENAM 2000, εκτός από τις πολλές και ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις του Συνεδρίου διανθίστηκε και από μία επίσκεψη που –ως αστρονόμους– μας ενδιέφερε ιδιαίτερα. Επισκεφθήκαμε την περίφημη Ζβέζντυι Γκοραντόκ-την Πολιτειούλα των Άστρων, τη διεθνώς γνωστή ως Star City. Η Ζβέζντυι Γκοραντόκ αποτελεί το Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών Γκαγκάριν και για να την επισκεφθεί κανείς χρειάζεται ειδική άδεια την οποία εξασφάλισε η Επιτροπή του Συνεδρίου. Περίπου μια ώρα έξω από τη  Μόσχα η Star City μας εντυπωσίασε. Είδαμε το Σογιούζ ΤΖ, το ομοίωμα του Μιρ σε φυσικό μέγεθος, στολές κοσμοναυτών και τις κουκέτες τους, και συνομιλήσαμε με κοσμοναύτες. Πράγματι, παρακολουθήσαμε την εκπαίδευση του Γιούρι Γκιζένκο και του θρυλικού Σεργκέι Κρικαλιώφ, του ανθρώπου που παρέμενε ξεχασμένος στο διάστημα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Η επίσκεψή μας στο Κέντρο Κοσμοναυτών Γκαγκάριν ήταν μία ανεπανάληπτη εμπειρία.

 

124. Το εθιμικό των Εορτών. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. «Η Βραδυνή της Κυριακής». Κυριακή 23η Δεκεμβρίου 2001.

Το έτος 2001 κλείνει με ένα πολυσέλιδο σπονδυλωτό αφιέρωμα μας στα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, που απαρτίζεται από έξη επιμέρους άρθρα.

Η Γέννηση του Χριστού γράφουμε ότι ως έθιμο είναι ένα σύμβολο και ορόσημο για μια νέα αρχή. Τα δε Κάλαντα είναι ευχετικά στιχάκια με παγανιστική καταγωγή. Από τη χοιροφαγία του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου περάσαμε στα αμνοερίφια και τη γαλοπούλα, παρ’ ότι τα χοιροσφάγια είχαν στην αρχαιότητα καθαρτήριο σκοπό. Στα έθιμα παρατηρείται μια υποταγή των χθόνιων δυνάμεων στον Θεάνθρωπο. Η τύχη εκβιάζεται με πλούσια γιορτινά τραπέζια και «σπάργανα γλυκά» του Θείου Βρέφους, όπως θεωρούνται πολλά από τα γλυκίσματα και τις πίττες των Χριστουγέννων. Αναφέρουμε την εθιμική καταγωγή της Βασιλόπιτας  και τη θέση του Θείου Βρέφους, της Παναγίας και του Ιωσήφ στην τέχνη Ανατολής και Δύσης. Το επόμενο άρθρο προσεγγίζει το έθιμο του στολισμού του χριστουγεννιάτικου δένδρου, που -ως αντιδάνειο βέβαια- έλκει την καταγωγή του από τη Γερμανία. Τέλος, ολοκληρώνουμε με την εγρήγορση που πρέπει να έχουν οι χριστιανοί ενάντια στα κακά και πονηρά πνεύματα των Χριστουγέννων.

 

125. To ημερολογιακό ζήτημα-Η σύγκρουση Επιστήμης και Θρησκείας. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Αέροπος, τεύχος 41o, ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2002.

Με το άρθρο μας αυτό –επίκαιρο στην αρχή ενός χρόνου– ανοίγουμε το έτος 2002. Είναι ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στο ημερολογιακό ζήτημα και τη σύγκρουση Επιστήμης και Θρησκείας. Το ένθετο δεκαεξασέλιδο στο περιοδικό Αέροπος είναι αφιερωμένο σε όλες τις πτυχές του ημερολογιακού ζητήματος, από το Ιουλιανό ημερολόγιου μέχρι την πλήρη υιοθέτηση του Γρηγοριανού ημερολογίου, ως πολιτικού από τη Ελλάδα, αλλά και τα άλλα Ορθόδοξα κράτη.

Συνεπώς στο άρθρο μας αυτό αναλύουμε πλήρως την ανάγκη εισαγωγής ενός ηλιακού ημερολογίου στην αχανή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για τις κρατικές υποθέσεις της. Έτσι δημιουργήθηκε το Ιουλιανό ή παλαιό ημερολόγιο, το οποίο ακόμη και σήμερα είναι σε χρήση από τους λεγόμενους Παλαιοημερολογίτες (Γνήσιους Ορθοδόξους Χριστιανούς), αλλά και από εκείνες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες και τα Πατριαρχεία, που το τηρούν ως εκκλησιαστικό ημερολόγιο.

Ακολούθως αναλύουμε την έννοια του δίσεκτου έτους και τη μορφή του Ιουλιανού ημερολογίου μετά τον Ιούλιο Καίσαρα. Αναφέρουμε το Σχίσμα των Εκκλησιών και την απαραίτητη μεταρρύθμιση του ημερολογίου που –μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες– πραγματοποιήθηκε από τον πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄, γι’ αυτόν τον λόγο το νέο ημερολόγιο καλείται Γρηγοριανό.

Αναφερόμαστε αναλυτικά στην προσπάθεια εισαγωγής του νέου ή Γρηγοριανού ημερολογίου αρχικά στις καθολικές και στη συνέχεια στις προτεσταντικές και στις ορθόδοξες χώρες της Ευρώπης. Περιγράφουμε βέβαια και στην ορθόδοξη αντίδραση στο Γρηγοριανό  ημερολόγιο, κλείνοντας το πολυσέλιδο αφιέρωμά μας με τις προσπάθειες εισαγωγής του νέου ημερολογίου στην Ελλάδα, για τον ημερολογιακό εναρμονισμό της χώρας μας με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης.

 

126.     Aπό τους Πυθαγόρειους στον Κέπλερ. Η διαπάλη του γεωκεντρικού με το ηλιοκεντρικό σύστημα. Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης και Θεοφάνης Γραμμένος. Αέροπος, τεύχος 42o, Μάρτιος-Απρίλιος 2002, σελ. 4-9

Ένα άρθρο αφιερωμένο στην προσπάθεια των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και φυσικών να λύσουν το πρόβλημα του ηλιακού μας συστήματος. Με την έννοια της ακίνητης Γης ή του ακίνητου Ήλιου. Υιοθέτηση γεωκεντρικού ή αντίστοιχα ηλιοκεντρικού συστήματος. Στην ουσία η διαπάλη των δύο συστημάτων στη διάβα των αιώνων.

Από τα πανάρχαια χρόνια η Γη αντιπροσώπευε τη μητέρα-Γη των ανθρώπων και έτσι ήταν ιερή και τοποθετημένη στο κέντρο του όλου Σύμπαντος. Αυτό ήταν το εγωκεντρικά δομημένο γεωκεντρικό σύστημα. Όμως οι φιλοσοφικές αναζητήσεις αρκετών αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων αμφισβήτησαν την ορθότητα του γεωκεντρικού συστήματος αντιπροτείνοντας το αντίστοιχο ηλιοκεντρικό. Εισηγητές αυτής της άποψης ήταν οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι και ιδιαίτερα ο Αρίσταρχος ο Σάμιος που έθεσε τον Ήλιο στη θέση του κεντρικού πυρός των Πυθαγορείων. Δυστυχώς υπό το βάρος των απόψεων του Αριστοτέλη και του Κλαυδίου Πτολεμαίου δέσποζε για αιώνες το γεωκεντρικό σύστημα, ενώ μόλις τον 16ο αιώνα ο Πολωνός ιερωμένος-αστρονόμος Νικόλαος Κοπέρνικος ανέσυρε από τη λήθη το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αρίσταρχου του Σαμίου και έγινε ο νέος εισηγητής της ισχύουσας μέχρι σήμερα ηλιοκεντρικής θεωρίας.

 

127.     Υπόθεση Γεωπλασίας της Γης. Στράτος Θεοδοσίου, «Τα Μυστήρια του Σύμπαντος», τεύχος 3o, Μάρτιος 2002, σελ. 18-22.

Ένα άρθρο αφιερωμένο στο Πρόγραμμα Life in the Universe, που έλαβε χώρα στο Αρσάκειο Μέγαρο στις 19 Οκτωβρίου 2001, με διαγωνιζόμενα σχολεία και ομάδες μαθητών.

Αναλύσαμε την προσπάθεια Γεωπλασίας της Γης και όλες τις σχετικές υποθέσεις δημιουργίας ζωής στον μικρό πλανήτη μας. Αναφέραμε την εξέλιξη των ειδών του Δαρβίνου και βέβαια σε αντιδιαστολή τις απόψεις του Αρρένιους για τη θεωρία της Πανσπερμίας και του νομπελίστα Φράνσις Κρικ για τη θεωρίας της  κατευθυνόμενης Πανσπερμίας.

Τέλος ολοκληρώνουμε με τις απόψεις των  Sir Fred Hoyle και Wickramasinghe, που πιθανολογούν –μετά από τα συμπεράσματα από τις έρευνές τους– ότι γι’ αυτούς είναι ολοφάνερο το γεγονός ότι; «οι πρώτοι οργανισμοί ήρθαν στη Γη από το Διάστημα».

 

128.     Πότε αληθώς Ο Κύριος Ανέστη; Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία». Μεγάλο Σάββατο 4η-Κυριακή του Πάσχα 5η Μαΐου 2002, σελ. 34-35.

Η μικρή συμβολή μας στην ελληνική βιβλιογραφία  για τον υπολογισμό του έτους της Σταύρωσης του Κυρίου με ένα σχετικό άρθρο κατά την περίοδο του Πάσχα 2002.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τα κείμενα των Γραφών και τους αντίστοιχους υπολογισμούς των αστρονόμων και των ιστορικών για το έτος της Γέννησης, της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Ιησού Χριστού.

Πράγματι, ο Κύριος Ανέστη, αλλά ποιο έτος;

Τρεις διαφορετικές χρονολογίες της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Ιησού δίνουν ως πλέον πιθανές οι ιστορικοί και οι αστρονόμοι: Το 26 μ.Χ., το 30 μ.Χ. και 33 μ.Χ.

Όλα αυτά θέτουν με τη σειρά τους εν αμφιβόλω και τον πραγματικό χρόνο της Γέννησης του Σωτήρα Χριστού. Πράγμα που βέβαια έχει ως επακόλουθο την ορθότητα της μέτρησης του χριστιανικού ημερολογίου.

 

129.     Άστρα και Αστερισμοί. Μάνος Δανέζης- Στράτος Θεοδοσίου. Ο ουρανός του καλοκαιριού. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 23η Ιουνίου 2002.

Ανάλυση και ουρανογραφία των ορατών με γυμνό μάτι άστρων και αστερισμών. Γενικές οδηγίες παρατήρησης και αναλυτική περιγραφή των όρων της φαινόμενης λαμπρότητας του συνολικού αριθμού τους, αλλά και των ονομάτων και των συμβολισμών που σχετίζονται με τα άστρα και τους αστερισμούς. Αναφέρεται η σύγχρονη αστρονομική ονοματολογία των αστερισμών της ουράνιας σφαίρας και γενικά δίνονται όλες οι απαραίτητες έννοιες που εισαγάγουν τον αναγνώστη στον μαγικό κόσμο του στερεώματος.

 

130. Ανάμεσα στη Μεγάλη και τη Μικρή Άρκτο. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Ο ουρανός του καλοκαιριού. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 23η Ιουνίου 2002.

Αναλυτική περιγραφή των αστερισμών της Μικρής και της Μεγάλης Άρκτου, των αστερισμών που δεσπόζουν στον ουρανό των βόρειων γεωγραφικών πλατών. 

Αναφέρεται η ελληνική μυθολογία που σχετίζεται με την ονοματολογία τους και όλοι οι μύθοι που σχετίζονται μ’ αυτούς τους δύο αστερισμούς, η μορφή των οποίων είναι πανομοιότυπη πάνω στον νυχτερινό βόρειο ουρανό. Επίσης, αναφέρονται όλες οι λαϊκές ονομασίες των αστερισμών αυτών που έχουν σχέση είτε με τον αριθμό τους είτε με το ότι, ως κοντινοί αστερισμοί στον βόρειο πόλο της ουράνιας σφαίρας, είναι αειφανείς αστερισμοί, δηλαδή φαίνονται όλες τις εποχές του έτους, οποιαδήποτε ώρα της νύχτας.

 

131.     Κηφέας-Κασσιόπη-Δράκων. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Ο ουρανός του καλοκαιριού. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 23η Ιουνίου 2002.

Κηφέας-Κασσιόπη και Δράκων είναι τρεις αειφανείς αστερισμοί που δεσπόζουν στον βόρειο νυχτερινό ουρανό. Αναφέρουμε την πλήρη ουρανογραφία αυτών των αστερισμών, η εύρεση των οποίων είναι σχετικά εύκολη όταν ξεκινήσουμε από τη Μεγάλη Άρκτο. Παράλληλα αναπτύσσουμε την υπέροχη ελληνική μυθολογία που αφορά αυτούς τους αστερισμούς. Όλοι σχετίζονται με τον μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας. Ο Κηφέας είναι ο πατέρας της Ανδρομέδας και βασιλιάς της Αιθιοπίας. Η Κασσιόπη η μητέρα της, ενώ ο Δράκοντας ο τιμωρός της Ανδρομέδας, ο ποίος βρήκε τον θάνατο από τον ήρωά μας τον Περσέα. Αναφέρουμε επιπλέον όλες τις μυθολογικές εκδοχές, και τέλος κλείνουμε το αφιέρωμά μας στους βόρειους αειφανείς αστερισμούς αναφέροντας όλα τα σχετικά για τον αειφανή αμυδρό αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης, που εισήγαγε στη διεθνή βιβλιογραφία ο Γάλλος αστρονόμος Λεμονιέ ή κατ’ άλλους ο Πολωνός αστρονόμος Εβέλιος.

 

132.     Η απόπειρα αλλαγής των ελληνικών ονομάτων στον έναστρο ουρανό. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης και Β. Μανιμάνης. Αέροπος, τεύχος 44o, Ιούλιος-Αύγουστος 2002, σελ. 18-24.

Η κυριαρχία της Ελληνικής μυθολογίας στην ονοματολογία του έναστρου ουρανού για τη μεσαιωνική παπική χριστιανοσύνη της Δύσης αποτελούσε μία φανταστική απειλή, εφόσον θεωρήθηκε ότι ήταν ο προπομπός μιας μελλοντικής παλιννόστησης των Εθνικών Θρησκειών.

Για τον λόγο αυτόν διάφοροι λόγιοι της εποχής, προκειμένου να γίνουν αρεστοί στις παπικές ιερατικές δομές της εξουσίας, εισήγαγαν την καινοτομία όλοι οι αστερισμοί να ονομάζονται με εβραϊκές ή χριστιανικές ονομασίες από την Παλαιά ή αντίστοιχα την Καινή Διαθήκη. Μεταξύ ατών ο Δανός Caesius (Philip Zesen) με το έργο του «Αστρονομικός-Ποιητικός-Ουρανός», καθώς και ο Julius Schiller (1627),  με τον αστρικό κατάλογό του «Χριστιανικός Αστερόεις Ουρανός». Μολονότι οι ονομασίες αυτές ποτέ δεν έγιναν ευρέως αποδεκτές, επειδή είχαν να αντιπαλέψουν την πανέμορφη ελληνική μυθολογία, εντούτοις παρουσιάζουν ένα ενδιαφέρον για την ιστορία της Αστρονομίας τον 16ο και 17ο αιώνα, και γι’ αυτό τον λόγο τους παρουσιάζουμε σ’ αυτήν την εργασία μας.

 

133.          Μια προσωκρατική κοσμολογική πρόταση. Μάνος Δανέζης- Στράτος Θεοδοσίου. Φυσικός Κόσμος, τεύχος 8ο, Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος 2002.

Στο άρθρο μας αυτό, που έχουμε παρουσιάσει εμπλουτισμένο και στη διεθνή βιβλιογραφία και σε διάφορα sites στο Διαδίκτυο, καθώς και σε άλλα έντυπα, προκειμένου να γίνει το περιεχόμενό του ευρύτερα γνωστό, αναφερόμαστε στην κοσμολογική πρόταση που διατύπωσε –κατά την άποψή μας– ο σπουδαίος αρχαίος Έλληνας ποιητής Αλκμάν, ο οποίος άκμασε στη Σπάρτη κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Μολονότι το κύριο έργο του Αλκμάνα είναι τα «Παρθένια», εντούτοις σε ένα πεζό έργο του, που σώθηκε από κάποιον αντιγραφέα και βρέθηκε στα υπολείμματα παπύρων στην Οξύρυγχο της Κάτω Αιγύπτου («πάπυρος 2390»), ασχολείται -μάλλον περιγράφει- ένα είδος θεογονικής κοσμογονίας.

Θεωρούμε ότι η κοσμογονική πρόταση του Αλκμάνα ασφαλώς και περιγράφει απόψεις πολύ παλαιότερες απ’ αυτόν, οι οποίες είχαν διατυπωθεί από τους φιλοσόφους ή φυσιολόγους, οι οποίοι είχαν ασχοληθεί με την Κοσμογονία, δηλαδή τη δημιουργία του κόσμου μας.

Οι απόψεις του Αλκμάνα συμπίπτουν με ορισμένες από τις πλέον σύγχρονες κοσμολογικές υποθέσεις, βάσει των οποίων, το παρατηρήσιμο αστρικό Σύμπαν γεννήθηκε από μία σημειακή ιδιομορφία στο εσωτερικό μιας λευκής οπής, όπου η τελευταία μπορεί, λόγω της χρονικής συμμετρίας των Εξισώσεων Αϊνστάιν, να θεωρηθεί ως μία χρονικώς ανεστραμμένη μελανή οπή!

 

134.     Οδοιπορικό στην Κωνσταντινούπολη-Μια προσωπική μαρτυρία. Στράτος Θεοδοσίου. Αέροπος, τ. 45o, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2002, ένθετο δεκαεξασέλιδο.

Ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα, μια προσωπική μαρτυρία, μια καταγραφή ψυχής για τα μνημεία της Κωνσταντινούπολης, της Πόλης του Ελληνισμού, επ’ ευκαιρία του Αστρονομικού Συνεδρίου στο Çanak Kale της Τουρκίας.

Περιγραφή των μνημείων του Βυζαντινού Ελληνισμού και της Χριστιανοσύνης: Οικουμενικό Πατριαρχείο, η μνημειώδης Αγιά Σοφιά, Μονή της Χώρας, Υδραγωγείο, Βασιλική Δεξαμενή, Θεολογική Σχολή της Χάλκης, Νίκαια. Περιγραφή επίσης και των σπουδαίων μνημείων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: Τοπ Καπί, Ντολμά μπαχτσέ, Μπλε Τζαμί, Καπαλί Τσαρσί.

Το οδοιπορικό στην Πόλη σε πληγώνει. Τα πάντα θυμίζουν το μεγαλείο του Ελληνισμού. Χαμένες, αλλά όχι λησμονημένες πατρίδες. Η Πόλη δεν θα πάψει ποτέ να αγγίζει τις λεπτές και ευαίσθητες χορδές της καρδιάς μας, πόθος και πάθος μας ανεκπλήρωτο, αιώνια συνδεδεμένη με τον Ελληνισμό, κοιτίδα των πολιτισμών και μήτρα του γένους μας.

 

135. Πρόβλεψη της πτώσης αερόλιθων από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους.

Σ. Θεοδοσίου, Π. Νιάρχος και Β. Μανιμάνης. Αέροπος, τ. 45o, Οκτώβριος 2002, 4-7.

Η παρουσίαση της πτώσης ενός μετεωρίτη στους Αιγός Ποταμούς στη χερσόνησο της Καλλίπολης στη Θράκη, όπως παρουσιάζεται από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και τους αρχαίους δοξογράφους.

Μολονότι η πρόβλεψη της πτώσης ενός μετεωρίτη είναι πρακτικά αδύνατη, εντούτοις γράφεται ότι την πτώση αυτού του μετεωρίτη (αερόλιθου), είχε προείπει ο φιλόσοφος Αναξαγόρας τον 6ο π.Χ. αιώνα.

Φαίνεται ότι, αν και ήταν αρκετά μεγάλος, με όγκο όσο περίπου μία άμαξα, δεν προξένησε καμιά φυσική καταστροφή. Λατρευόταν ως ουράνιο-ιερό αντικείμενο μέχρι τουλάχιστον τον 1ο μετά Χριστόν αιώνα, όπως αναφέρει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος.

Μάλιστα ο Παυσανίας αναφέρει ότι η πτώση του συνδέθηκε με την καταστροφή του στόλου των Αθηναίων από τον Σπαρτιάτη στρατηγό-ναύαρχο Λύσανδρο στους Αιγός Ποταμούς, μία καταστροφή που οδήγησε και στο τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου.

 

136.           Χαρτογραφώντας τον νυχτερινό ουρανό. Μ. Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Ο ουρανός του φθινοπώρου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 15η Σεπτεμβρίου 2002.

Καταγραφή των πρώτων προσπαθειών χαρτογράφησης του νυχτερινού ουρανού. Ίππαρχος, Κλαύδιος Πτολεμαίος και στη συνέχεια Άραβες αστρονόμοι. Ακολουθούν οι Αλφονσινοί Πίνακες (1252 μ.Χ.) έργο αστρονόμων της Αυλής του Αλφόνσο του Σοφού.(1221-1284). Τον 16ο αιώνα εμφανίζονται οι ξυλογραφίες του Ντύρερ και τοπ 1594 ο κατάλογος του Τύχωνα Μπραχέ. Η ουρανογραφία του Γιόχαν Μπάγιερ (1572-1625) και ο κατάλογος του Ιουλίου Σίλλερ με τον τίτλο Χριστιανικός Αστερόεις Ουρανός. Ακολούθησε ο Άτλας του Εβέλιου και τέλος με την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου τυπώθηκαν οι σύγχρονοι αστρικοί χάρτες και αστρικοί κατάλογοι.

 

137.          Υδροχόος ο οινοχόος των Θεών. Μ. Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Ο ουρανός του φθινοπώρου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 15η Σεπτεμβρίου 2002.

Ένα αφιέρωμα στον Υδροχόο τον ενδέκατο αστερισμό του ζωδιακού κύκλου. Ο υδάτινος χαρακτήρας αυτού του αστερισμού τον οδήγησε να παριστάνει σύμφωνα με τη μυθολογία μας τον Γανυμήδη τον οινοχόο των Ολύμπιων Θεών. Καταγράφονται όλες οι ονομασίες του στους άλλους ανατολικούς λαούς και τέλος παρουσιάζονται οι προσπάθειες αλλαγής του ονόματός του από χριστιανούς λογίους του 17ου αιώνα. Επίσης παρουσιάζονται αναλυτικά τα λαμπρότερα αστέρια αυτού του αστερισμού.

 

138.           Ανδρομέδα η μελαγχολική πριγκίπισσα του ουρανού. Μ. Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Ο ουρανός του φθινοπώρου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 15η Σεπτεμβρίου 2002.

Ένα αφιέρωμα στην Ανδρομέδα τον αστερισμό που εντός του προβάλλεται ο εντυπωσιακός γαλαξίας της Ανδρομέδας, ο κοντινότερος προς τον δικό μας σπειροειδής γαλαξίας. Ο αστερισμός αυτός παριστάνει, σύμφωνα με τη μυθολογία μας, την Ανδρομέδα, την πριγκίπισσα της Αιθιοπίας, κόρη του Κηφέα και της Κασσιόπης. Σώθηκε, κατά τη μυθολογία μας, από τον ήρωά μας Περσέα, ο οποίος πάνω στον φτερωτό Πήγασο, την έσωσε από τα νύχια του φοβερού Κήτους. Όλες οι ονομασίες που αναφέραμε αντιπροσωπεύουν, γειτονικούς προς τον αστερισμό της Ανδρομέδας αστερισμούς.

Στη συνέχεια καταγράφονται όλες οι ονομασίες του στους άλλους ανατολικούς λαούς και τέλος παρουσιάζεται και ο αντίστοιχος αστερισμός του Κήτους.

 

139.           Ιχθύς: Στα όρια του ζωδιακού κύκλου. Στράτος Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. Ο ουρανός του φθινοπώρου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 15η Σεπτεμβρίου 2002.

Ένα αφιέρωμα στον αστερισμό των Ιχθύων, τον δωδέκατο και τελευταίο αστερισμό του ζωδιακού κύκλου. Ο αστερισμός αυτός παριστάνει, σύμφωνα με τη μυθολογία μας, την Αφροδίτη και τον Έρωτα, που μεταμορφώθηκαν σε Ιχθύες και κολύμπησαν στον ποταμό Ευφράτη, για να γλιτώσουν από την καταδίωξη του τρομερού Τυφωέα ή Τυφώνα.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή είναι τα δύο δελφίνια που συνόδευαν πάντα τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα.

Στη συνέχεια καταγράφονται όλες οι ονομασίες του στους άλλους ανατολικούς λαούς και τέλος παρουσιάζονται οι προσπάθειες αλλαγής του ονόματός του από χριστιανούς λογίους του 17ου αιώνα. Επίσης παρουσιάζεται αναλυτικά η σχέση αυτού του αστερισμού με τη χριστιανική θρησκεία, αφού το αρκτικόλεξο Ι.Χ.Θ.Υ.Σ., αποδίδεται ως Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.

 

140.           Αστερισμοί χωρίς ουρανό. Στράτος Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. Ο ουρανός του φθινοπώρου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 15η Σεπτεμβρίου 2002.

Μια εργασία που θα μπορούσε να αναφερθεί ως μη παραδεκτοί αστερισμοί και αστρονομικοί δέλτοι, όπως την είχα παρουσιάσει στην εκτεταμένη της μορφή, στο Αστρονομικό μας Συνέδριο στην Κρήτη.

Η αναγνώριση των άστρων και των αστερισμών είναι βασική γνώση για τον ικανό παρατηρητή αστρονόμο. Γι’ αυτόν τον λόγο οι αστερισμοί είναι καταχωρισμένοι σε αστρονομικούς χάρτες και καταλόγους. Ωστόσο, μελετώντας κατά καιρούς παλιούς αστρικούς χάρτες και καταλόγους, εντοπίζουμε αστερισμούς που δεν αναφέρονται πλέον στους επίσημους αστρονομικούς χάρτες.

Οι 25 μη παραδεκτοί σήμερα αστερισμοί από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση, παρουσιάζονται σε έναν πίνακα και ενδιαφέρουν άμεσα την Ιστορία της Αστρονομίας, επειδή υπάρχουν σε παλαιούς αστρονομικούς καταλόγους και χάρτες του ουρανού. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο άξιζε να καταγραφούν.

 

141.Tο Γιαπωνέζικο Ηλιακό Ρολόι της Αρχαίας Επιδαύρου. Σ. Θεοδοσίου, Β. Μανιμάνης και Θ. Κολάσης. Αέροπος, τεύχος 46ο, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2002, σελ. 16-17.

Τα ηλιακά ρολόγια είναι ο αρχαιότερος τύπος ρολογιών. Κατά πάσαν πιθανότητα επινοήθηκαν από τους αρχαίους Χαλδαίους περί το 2000 π.Χ. Κατά την αρχαιότητα ήταν απαραίτητα όργανα και έδειχναν τη μέτρηση του χρόνου μετρώντας τον αληθινό ηλιακό χρόνο., κατά τη διάρκεια της μέρας. Σήμερα ως δείκτες του αληθινού ηλιακού χρόνου, με τις διορθώσεις που απαιτούνται (εξίσωση του χρόνου) κ.ά., δεν είναι εύχρηστα όργανα εντούτοις χρησιμοποιούνται ευρέως ως διακοσμητικά όργανα σε πλατείες, περιβόλους μοναστηριών, εκκλησιών τοίχους διοικητικών κτιρίων και αλλού.

Στην Αρχαία Επίδαυρο Γιαπωνέζοι από το Νισίκι έστησαν ένα ηλιακό ρολόι ως δείγμα μιας φιλίας 10 ετών. Οι αρχές της πόλης απεδέχθησαν το γιαπωνέζικο ηλιακό ρολόι, που το κοσμούν γιαπωνέζικα ιδεογράμματα, και έθεσαν στη βάση του ρολογιού μια αναμνηστική πινακίδα με την επιγραφή: «Τον φίλο τιμώμεν εξ ίσου πατρί», που δείχνει τα αισθήματα φιλίας του ελληνικού λαού προς τους Ιάπωνες φίλους μας.

 

142.           Η Ομηρική Τροία-Η πόλη του Τρωικού Πολέμου. Στράτος Θεοδοσίου. Πεμπτουσία, τεύχος 12, Δεκέμβριος 2002.

Η επίσκεψή μας στην Τουρκία κατά τη διάρκεια ενός αστρονομικού Συνεδρίου είχε και αρκετές εκπλήξεις. Μία απ’ αυτές ήταν και η επίσκεψή μας στην Ομηρική Τροία, η οποία βρισκόταν σε μισής ώρα απόσταση με το αυτοκίνητο από το Τσανάκ Καλέ, την πόλη όπου λάμβανε χώρα το Συνέδριό μας.

Φθάνοντας στην Τροία, αναπολήσαμε όλο το ιστορικό γίγνεσθαι. Θυμηθήκαμε τους Ομηρικούς ήρωες, τον Αχιλλέα και τον Έκτορα, τον Πάτροκλο και τον Πάρι και όλη την αντιπαλότητα μεταξύ Αχαιών και Τρώων.

Πάνω στον ψηλότερο λόφο της Τροίας, στον οχυρό λόφο Χισαρλίκ, κρατήσαμε τις σημειώσεις μας που παρουσιάζουμε στο άρθρο μας αυτό. Αγναντεύοντας το Αιγαίο περιγράψαμε τα διαδοχικά στάδια ανάπτυξης της θρυλικής πόλης όπως τα αποτύπωσε ο Σλήμαν, είδαμε τα ερείπιά της, τα θεμέλια των σπιτιών και οχυρών της και βγάλαμε την απαραίτητη αναμνηστική φωτογραφία στον Δούρειο Ίππο.

 

143.           Χριστιανικός έναστρος ουρανός. Σ. Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. Ο ουρανός του χειμώνα. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 29η Δεκεμβρίου 2002.

Ένα άρθρο που περιγράφει την προσπάθεια των Δυτικών αστρονόμων και λογίων να μετατραπεί ο έναστρος ουρανός σε αποτύπωση της Βίβλου. Πράγματι, τον 17ο αιώνα, ο Δανός Κέσιος (Caesius) με το έργο του «Αστρονομικός-Ποιητικός Ουρανός» (Coelum Astronomico-Poeticum, 1662), και κυρίως ο Ιούλιος Σίλλερ (Julius Schiller), ο οποίος δημοσίευσε το 1627 αστρικό κατάλογο με τίτλο: «Χριστιανικός Αστερόεις Ουρανός» (Coelum Stellatum Christianum) εισήγαγαν την καινοτομία όλοι οι αστερισμοί να ονομάζονται με εβραϊκές ονομασίες από την Παλαιά Διαθήκη και χριστιανικές από την Καινή Διαθήκη. Στόχος τους δεν ήταν άλλος από το να «σβήσουν από τον χάρτη» όλες τις ποιητικές αρχαιοελληνικές ονομασίες των αστερισμών. Ευτυχώς, η προσπάθεια αυτή απέβη άκαρπη, κι έτσι, οι μύθοι και οι θρύλοι του κόσμου των άστρων θα μένουν για πάντα οι πιο τρυφεροί μάρτυρες της ελληνικής ρίζας του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

 

144.          Υάδες και Πλειάδες. Μ. Δανέζης και Σ. Θεοδοσίου. Ο ουρανός του χειμώνα. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 29η Δεκεμβρίου 2002.

Oι Υάδες, όπως και Πλειάδες ήταν κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης, γι’ αυτόν τον λόγο είναι γνωστές ως Ατλαντίδες.

Τόσο οι Υάδες, όσο και οι Πλειάδες αντιπροσωπεύουν στον ουρανό δύο αστρικά σμήνη, στο ευρύτερο ρεύμα του αστερισμού του Ταύρου.

Οι επτά Υάδες ταυτίζονται και με τις Δωδωναίες νύμφες, ενώ η ονομασία τους προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη «υετός», που σημαίνει ραγδαία βροχή, και δόθηκε σ’ αυτές λόγω της επικρατούσας αντίληψης ότι επηρεάζουν τον καιρό.

Οι Πλειάδες, το ανοικτό αστρικό σμήνος Μ45, απέχει από εμάς 400 έτη φωτός. Περιλαμβάνει περισσότερα από 2500 άστρα, τα οποία σχηματίστηκαν πριν από 60.000.000 εκατομμύρια χρόνια.

Η ονομασία τους ενδεχομένως να οφείλεται στη λέξη «πλείονες», δηλαδή πολλά άστρα μαζί ή στο ρήμα «πλέω», επειδή ήταν άστρα ευνοϊκά για πλόες. Ίσως ακόμη να προέρχεται από το «Πελειάδες» (περιστερές) που έφερναν από τον Ωκεανό αμβροσία και τάιζαν τον μικρό Δία στην Κρήτη. Από το γεγονός αυτό οι αρχαίοι Έλληνες τις φαντάστηκαν αν σμήνος περιστερών που φεύγουν κυνηγημένα από τον μυθικό κυνηγό Ωρίωνα, που στέκει δίπλα τους στον ομώνυμο αστερισμό.

 

145.      Οι φύλακες των Ουρανίων Πυλών. Σ. Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. Ο ουρανός του χειμώνα. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 29η Δεκεμβρίου 2002.

Στο άρθρο μας αυτό περιγράφουμε τους δύο αστερισμούς του Μικρού και του Μεγάλου Κυνός. Ο Μικρός Κύων, με τον Πρόκυνα, βρίσκεται ανατολικά του αστερισμού Ωρίωνα, και σύμφωνα με τη μυθολογία μας συμβολίζει τον κύνα της θεάς Αρτέμιδας, ή έναν από τους σκύλους του Ακταίωνα. Πιθανότατα όμως να συμβολίζει τη Μάιρα τη σκύλα του Ικάριου και της κόρης του Ηριγόνης.

Ο Μέγας Κύων έχει ως λαμπρότερο άστρο του τον Σείριο, που είναι και το λαμπρότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού. Ο Σείριος συνδέεται με μυστηριακές λατρείες και έχει λατρευτεί από όλους τους αρχαίους λαούς. Η ονομασία του σημαίνει «στίλβων», δηλαδή σπινθηροβόλος και η μυθολογία μας τον ταυτίζει με τη Λαίλαπα, το φοβερό κυνηγετικό σκυλί του Ωρίωνα, που μετά τον θάνατό του η Αρτέμιδα το χάρισε στη νύμφη Πρόκρη, η οποία με τη σειρά της το χάρισε στον Κέφαλο, άλλον μυθικό κυνηγό της αρχαιότητας.

Στα όρια του Μεγάλου Κυνός και του Μονoκέρωτος κείται το εντυπωσιακό νεφέλωμα IC 2177, ενώ στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, αλλά προς τον γαλαξιακό ισημερινό βρίσκεται το εντυπωσιακό νεφέλωμα NGC2359, που καλείται «Κράνος του Θωρ», προς τιμή του μεγάλου θεού των Βίκινγκς.

 

146.           Ίππαρχος-Ο Πατέρας της Σύγχρονης Αστρονομίας. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. «Ελευθεροτυπία»-Ιστορικά 166, 2 Ιανουαρίου 2003, σελ. 30-33.

O μεγαλοφυής αστρονόμος  Ίππαρχος θεωρείται ο Πατέρας της Σύγχρονης Αστρονομίας. Έζησε μεταξύ των ετών 190 και 120 π.Χ. Διαπρεπής παρατηρητής του ουρανού, εκτέλεσε αρχικά τις παρατηρήσεις του στη Ρόδο και στη συνέχεια στην Αλεξάνδρεια. Συνέταξε πρώτος αστρικούς πίνακες, υπολόγισε με απόλυτη μαθηματική ακρίβεια τη διαδοχή των εκλείψεων, τις εκλειπτικές συντεταγμένες και τη μετάπτωση των ισημερινών σημείων. Εφεύρε τη διόπτρα και τον επίπεδο αστρολάβο. Έθεσε τις βάσεις της τριγωνομετρίας, διόρθωσε τον γεωγραφικό χάρτη του Ερατοσθένη, υπολόγισε με μεγάλη ακρίβεια την απόσταση Ήλιου και Σελήνης. Επίσης χαρτογράφησε όλο τον ουρανό. Έγραψε πολλά και σπουδαία έργα, τα οποία δυστυχώς δεν διασώθηκαν. Παρά το γεγονός ότι τα έργα του Ιππάρχου χάθηκαν γνωρίζουμε τη σπουδαία συμβολή του στην Αστρονομία από τις αναφορές στο έργο του άλλων μεταγενέστερων αστρονόμων. Αποκλήθηκε πατέρας της Αστρονομίας γιατί σε όλα τα έργα του έδινε πάντα μια ώθηση νεωτερισμού και ακρίβειας.

 

147.           Ο αστρονόμος και Μαθηματικός Κλαύδιος Πτολεμαίος. Στράτος Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. «Ελευθεροτυπία»-Ιστορικά 166, 2 Ιανουαρίου 2003, σελ. 44-49.

Ο σπουδαίος αστρονόμος και Μαθηματικός Κλαύδιος Πτολεμαίος έζησε στην Αλεξάνδρεια τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Θεωρείται ένας από τους μεγάλους αστρονόμους της αρχαιότητας και ο σπουδαιότερος των μεταχριστιανικών χρόνων μέχρι την εμφάνιση του Κέπλερ και του Γαλιλαίου. Συνόψισε τις γνώσεις της εποχής του για την Αστρονομία στο έργο του Μεγάλη Μαθηματική Σύνταξις, που είναι γνωστή ως Αλμαγέστη. Η Αλμαγέστη του Πτολεμαίου αποτέλεσε τη βάση κάθε αστρονομικής μελέτης ως τα χρόνια του Κοπέρνικου. Θεμελίωσε επί νέας βάσεως το γεωκεντρικό σύστημα και –πρότεινε το τελειότερο γεωκεντρικό μοντέλο του κόσμου και γι’ αυτό το μοντέλο του για τα πλανητικά φαινόμενα διατηρήθηκε αμετάβλητο για αιώνες μέχρι τις ανακαλύψεις του Κέπλερ. Η Τετράβιβλός του αποτελεί μέχρι σήμερα τη Βίβλο των απανταχού αστρολόγων και αστρολογιζόντων, ενώ η Γεωγραφική Υφήγησή του αποτέλεσε το βιβλίο απ’ όπου οι γεωγραφικές γνώσεις των αρχαίων μεταβιβάστηκαν στον μεσαιωνικό και σύγχρονο κόσμο.

 

148.Το Οριζόντιο ηλιακό ρολόι της Αθήνας. Στράτος Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης και Β. Μανιμάνης. Αέροπος,  τεύχος 47ο, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2003, σελ. 36-37.

Το Οριζόντιο ηλιακό ρολόι της Αθήνας, το νεότερο ηλιακό ρολόι της πόλης των Αθηνών, βρίσκεται στην είσοδο του Εθνικού Κήπου, παλαιότερα Βασιλικού Κήπου και πράγματι έτσι ήταν αφού αυτό το ηλιακό ρολόι κατά συνήθεια των αρχόντων της εποχής στόλιζε κήπους και ανάκτορα.

Η αρχική του θέση ήταν δίπλα στη μαρμάρινη σκάλα που συνέδεε το ανάκτορο του βασιλιά Όθωνα με τον Βασιλικό Κήπο. Πράγματι ήταν συνήθεια ιδιαίτερα τον 19ο αιώνα, βασιλικοί κήποι, ανάκτορα, πλατείες, ναοί και μοναστήρια να στολίζονται με οριζόντια ή κατακόρυφα ηλιακά ρολόγια. Όχι τόσο για πρακτικούς, όσο για διακοσμητικούς σκοπούς.

Το Οριζόντιο ηλιακό ρολόι της Αθήνας είχε στηθεί εκεί, όπως αναφέρει  και η ταυτότητά του, επί βασιλείας Όθωνος, και βρέθηκε στην τωρινή του θέση όταν κατά τον μήνα Απρίλιο του 1929 ο Βασιλικός Κήπος των ανακτόρων ονομάστηκε Εθνικός Κήπος και αποδόθηκε στη χρήση του λαού.

 

149. Ισημερίες και Ηλιοστάσια. Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά. Μύθοι και θρύλοι για τον «Άγιο Βασίλη» και τους άλλους άρχοντες του χειμώνα. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης και Θ. Κολάσης. Αέροπος,  τεύχος 47ο, Ιανουάριος 2003, ένθετο δεκαεξασέλιδο.

Ένα εκτεταμένο άρθρο όπου περιγράφουμε αναλυτικά τις απόψεις μας για τις μεγάλες παγκόσμιες γιορτές, όπως είναι τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, κ.ά.

Πιστεύουμε και αποδεικνύουμε ότι οι μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης έχουν την αφετηρία τους στις τροπές και τις ισημερίες του Ήλιου, ημερομηνίες όπου από τα πανάρχαια χρόνια πανηγυρίζονταν σπουδαίες γιορτές προς τιμή του αιώνιου, ανίκητου Θεού, του Ήλιου. Γιορτές που η χριστιανική Εκκλησία θέλησε να εξαφανίσει, γι’ αυτόν τον λόγο στις αντίστοιχες ημερομηνίες τοποθέτησε τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Μ’ αυτόν τον τρόπο μάλλον κατάφερε να τις αφομοιώσει. Παρ’ όλα αυτά όμως μέχρι σήμερα επιζούν παγανιστικά κατάλοιπά τους.

Επιπλέον αποδεικνύουμε ότι ο μύθος του «Άγιου Βασίλη» ή «Σάντα Κλάους» είναι συνδεδεμένος με τους άρχοντες του χιονιού και του χειμώνα, που από τα πανάρχαια χρόνια γιορτάζονταν στις ημερομηνίες του χειμερινού ηλιοστασίου, τις πιο άγριες ημέρες για την παγωμένη τότε Βόρεια Ευρώπη.

 

150.          Μετράμε τον σωστό χρόνο; Τα παράδοξα που συναντά η Θεωρία της Σχετικότητας και η Σύγχρονη Αστροφυσική. Στράτος Θεοδοσίου. Άβατον, Τα Μυστήρια του Xρόνου. Τεύχος 30ό,Φεβρουάριος-Μάρτιος 2003, σελ. 62-65.

Υπάρχει παρόν, παρελθόν και μέλλον; Ένα άρθρο για τη φύση του χρόνου που αρχίζει από τις απόψεις του Αϊνστάιν και του Γουάινμπεργκ μέχρι το βέλος του χρόνου του Ίλια Πρίγκοζιν και των συνεργατών του.

Η αρχή του χρόνου και η διαστολή του Σύμπαντος, η Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης και η απομάκρυνση των γαλαξιών στις παρατηρήσεις του Έντγουιν Χαμπλ. Το Σύμπαν είχε μια αρχή και ακριβώς τη στιγμή της έκρηξης γεννήθηκαν ο χώρος και ο χρόνος. Συνεπώς για τους αστροφυσικούς δεν έχει νόημα το ερώτημα τι υπήρχε πριν.

Σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας, ο χρόνος δεν αποτελεί μία ακατάπαυστα ρέουσα ουσία αλλά ένα σχετικό μέγεθος, που η τιμή του εξαρτάται από την ταχύτητα του παρατηρητή, που κάνει τη μέτρηση.

Θα ταξιδέψουμε στον χρόνο; Πιθανότατα, είτε μέσω των γεφυρών Αϊνστάιν-Ρόζεν είτε μέσω μακρινών ταξιδιών με αυτοκινούμενα διαστημόπλοια-αποικίες. Το ταξίδι στα άστρα, στο μέλλον και στο παρελθόν, είναι θεωρητικά εφικτό, ωστόσο από το εφικτό μέχρι το πραγματοποιήσιμο η απόσταση είναι  πολύ μεγάλη.

 

151.          Η Δημιουργία των ημερολογίων. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική: Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, 30 Ιανουαρίου 2003, σελ. 8.

Το πρώτο από μια σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, γι’ αυτόν τον λόγο και πλήρως εισαγωγικό. Δίνουμε την ανάγκη δημιουργίας των πρώτων ημερολογίων, που οδήγησαν και στη δημιουργία του πολιτισμού, αλλά και των θρησκευτικών τελετών. Τα πρώτα ημερολόγια ήταν τα λεγόμενα «αστρικά», βασιζόμενα στους «δεκανούς», τα 36 πολύ λαμπρά άστρα του ουρανού. Στη συνέχεια ακολούθησαν τα «σεληνιακά» ημερολόγια, που βασίζονταν στη χλωμή παρουσία της χθόνιας θεότητας της Σελήνης, αλλά υπολείπονταν από το ηλιακό-τροπικό έτους. Έτσι, ήταν επόμενο να ακολουθήσουν τα «σεληνοηλιακά» ημερολόγια, με τους εμβόλιμους μήνες, που εναρμόνιζαν το σεληνιακό έτος με το τροπικό έτος των εποχών.

Τέλος, ακολούθησαν τα ηλιακά ημερολόγια, τα ακριβέστερα όλων. Πρώτα απ’ όλα το Ιουλιανό του Ιουλίου Καίσαρα ή παλαιό ημερολόγιο, κατόπιν το Γρηγοριανό ημερολόγιο, η μεταρρύθμιση του πάπα Γρηγορίου του ΙΓ΄ και το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

 

152.          Τα πρώτα ρωμαϊκά ημερολόγια. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική: Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, Πέμπτη 13/2/2003, σελ. 8.

Το πρώτο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν το δεκάμηνο σεληνιακό ημερολόγιο που εισήχθη από τον Ρωμύλο, τον μυθικό ιδρυτή της πόλης. Αυτό ήταν ένα περίεργο ημερολόγιο που είχε μόνον δέκα μήνες στο έτος και έτσι γρήγορα επήλθε μια ημερολογιακή διευθέτηση που έγινε από τον δεύτερο βασιλιά της Ρώμης τον σοφό Σαβίνο Νουμά Πομπίλιο. Ο Νουμάς συμπλήρωσε το μηνολόγιο με δύο ακόμη μήνες, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, που προστέθηκαν στο έτος ως ενδέκατος και δωδέκατος αντίστοιχα μήνας. Όπως φαίνεται, λοιπόν, το έτος άρχιζε από τον μήνα Μάρτιο, που ήταν ο μήνας της εαρινής ισημερίας. Γύρω στο 400 π.Χ. ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος μετακινήθηκαν στην αρχή του έτους, αφού ο θεός Ιανός, στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο Ιανουάριος, ήταν ο θεός της κάθε αρχής επομένως και του έτους. Συνεπώς η αφετηρία του έτους αστρονομικά μετακινήθηκε από την εαρινή ισημερία και ουσιαστικά πέρασε στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

 

153.     Ιουλιανό ή παλαιό ημερολόγιο. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική: Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, Πέμπτη 27/2/2003, σελ. 8.

Το αρχέγονο σεληνιακό ημερολόγιο των Ρωμαίων είχε πολλά περίεργα στην εφαρμογή του. Παρά τις όποιες ημερολογιακές διευθετήσεις του και τη δημιουργία του σεληνοηλιακού ρωμαϊκού ημερολογίου με τον εμβόλιμο μήνα Μερκεδόνιο, εντούτοις οι Ποντίφικες δεν εφάρμοζαν σωστά τις διορθώσεις και στην εποχή του Ιουλίου Καίσαρα ο τρύγος ημερομηνιακά έφθασε να γιορτάζεται τον Ιανουάριο!

Για τον λόγο αυτόν ο Ιούλιος Καίσαρας ως Μέγας Ποντίφικας αποφάσισε μια δραστική παρέμβαση στο ημερολόγιο. Κάλεσε, λοιπόν, από την Αλεξάνδρεια όπου τότε άνθιζε η Αστρονομία τον Έλληνα αστρονόμο Σωσιγένη και με τις συμβουλές του δημιουργήθηκε το Ιουλιανό ηλιακό ημερολόγιο. Το ημερολόγιο όπως ήταν επόμενο πήρε το όνομα του Ιουλίου Καίσαρα και είχε διάρκεια του έτους του 365, 25 ημέρες, πράγμα που σήμαινε ότι για να έχει το έτος ακέραιο αριθμό ημερών, παραλείπονταν οι επιπλέον 6 ώρες, ώστε το πολιτικό έτος να έχει διάρκεια 365 ημερών , αλλά κάθε 4 έτη έμπαινε μία εμβόλιμη ημέρα στο έτος, η γνωστή μέχρι σήμερα δίσεκτη ημέρα.

 

154. Η Κόμη της Βερενίκης. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. O ουρανός της άνοιξης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2 Μαρτίου 2003, σελ. 17.

Ένας μικρός αστερισμός που βρίσκεται Βόρεια της Παρθένου και μεταξύ των αστερισμών του Βοώτη και των Θηρευτικών Κυνών.

Η Κόμη της Βερενίκης είναι γνωστός αστερισμός από την ελληνική αρχαιότητα. Μάλιστα ο Ερατοσθένης αναφέρει τον αστερισμό ως Πλόκαμο ή Κόμη της Αριάδνης.

Ωστόσο η σημερινή ονομασία του αστερισμού ως Κόμη της Βερενίκης αναφέρεται σε ιστορικό και όχι μυθολογικό πρόσωπο. Η Βερενίκη ήταν η κόρη του βασιλιά της Κυρήνης Μάγα και της Απάμης, κόρης του βασιλιά Αντιόχου του Α΄. Παντρεύτηκε τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Γ΄ τον Ευεργέτη, ο οποίος αμέσως μετά τον γάμο τους αναγκάστηκε να εκστρατεύσει στη Συρία. Η νεαρή Βερενίκη έκανε τάμα στη θεά Αφροδίτη τα πλούσια μαλλιά της, αν ο άντρας της επέστρεφε σώος και νικητής από την εκστρατεία, πράγμα το οποίο έγινε. Η κόμη της Βερενίκης χάθηκε από τον ναό της θεάς και ο αστρονόμος Κόνων ο Σάμιος είπε ότι τα μαλλιά της βασίλισσας ανηρπάγησαν από τους θεούς και έγιναν αστερισμός στη θέση του Πλοκάμου, που έκτοτε αναφερόταν ως Πλόκαμος Βερενίκης Ευεργέτιδος ή ως Κόμη της Βερενίκης.

 

155.     Βόρειος Στέφανος, Κόραξ, Κρατήρας και Εξάντας. Στράτος Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης.  O ουρανός της άνοιξης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2 Μαρτίου 2003.

Τέσσερις μικροί αστερισμοί του ανοιξιάτικου ουρανού είναι οι: Βόρειος Στέφανος, Κόραξ, Κρατήρας και Εξάντας. Ο Βόρειος Στέφανος, ο Κόραξ και ο Κρατήρας έχουν ονομασίες από την ελληνική μυθολογία, ενώ ο τέταρτος έχει μεταγενέστερη προέλευση.

Ο Βόρειος Στέφανος, σύμφωνα με τη μυθολογία μας, είναι το γαμήλιο δώρο του θεού Διονύσου στην Αριάδνη. Το χρυσό αυτό στεφάνι μετά τον θάνατο της θνητής Αριάδνης έγινε αστερισμό στον ουρανό. Τα πετράδια του έγιναν τα άστρα και το πιο λαμπρό τους ονομάστηκε Μαργαρίτης.

Ο Κόραξ είναι ο αστερισμός που ονομάστηκε έτσι από τους αρχαίους Έλληνες διότι λάτρευαν αυτό το πουλί, που ήταν ιερό αφού ήταν ακόλουθος, αγγελιαφόρος και κατάσκοπος του θεού Απόλλωνα.

Ο Κρατήρας συμβολίζει στον ουρανό τον αντίστοιχο κρατήρα του Ολύμπου, όπου γινόταν η κράση του οίνου, δηλαδή ανακατευόταν με νερό.

Τέλος, ο Εξάντας είναι νότιος αστερισμός που εισήχθη στη διεθνή βιβλιογραφία από τον Εβέλιο το 1690. Συμβολίζει τον εξάντα του διάσημου Δανού αστρονόμου Τύχωνα Μπραχέ.

 

156.Χαρτογραφώντας τον νότιο ουρανό. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. O ουρανός της άνοιξης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2 Μαρτίου 2003, σελ. 23-25.

Πρώτη χαρτογράφηση του Βόρειου ουρανού έγινε από τους αρχαίους Έλληνες αστρονόμους. Ομοίως στον νότιο ουρανό η πρώτη χαρτογράφηση πρέπει να έγινε από τον Ολλανδό πλοηγό Pieter Dirckszoon Keyser το 1595 και για 12 αστερισμούς.

Ακολούθησαν και άλλοι ερευνητές αστρονόμοι, αλλά η σπουδαιότερη χαρτογράφηση πραγματοποιήθηκε από τον σπουδαίο Γάλλο αστρονόμο La Caille το 1751, ο οποίος κατέγραψε 10.000 αστέρες από το όρος Table Mountain στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

Σήμερα η Διεθνής Αστρονομική Ένωση δέχεται 19 νότιους αστερισμούς, που οι περισσότεροι έχουν ονόματα τεχνικών οργάνων και όρων, όπως Διαβήτης (Circinius), Δίκτυον (Reticulum), Οκτάς (Octans), Τηλεσκόπιον (Telescopium) και όχι ποιητικές ή μυθολογικές ονομασίες, όπως οι αστερισμοί που αναγνώρισαν οι αρχαίοι Έλληνες.

 

157.Όταν η Ήρα θήλασε τον Ηρακλή. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. O ουρανός της άνοιξης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 2 Μαρτίου 2003, σελ. 26-30.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τον Γαλαξία μας, τόσο από αστρονομικής όσο και από μυθολογικής απόψεως.

Η ονομασία του οφείλεται – όπως αναφέρει ο Ερατοσθένης – στο γάλα (γάλα = γαλαξίας), που χύθηκε στον ουρανό από το στήθος της θεάς Ήρας, όταν θήλασε τον Ηρακλή ως βρέφος.

Οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν τον Γαλαξία «Οδό των ψυχών», ενώ γενικότερα οι αρχαίοι Έλληνες τον καλούσαν «Γαλακτίτη Κύκλο» ή «Ηριδανό ποταμό», όπως και οι Ρωμαίοι που τον καλούσαν «Ιερό ποταμό Γάλλο».

Στον Μεσαίωνα οι Καθολικοί τον ονόμαζαν «Δρόμο της Ρώμης», αφού θεωρούσαν ότι οι ψυχές των πιστών περνούσαν από εκεί για να πάνε στη Βασιλεία των Ουρανών.

Ο Γαλαξίας μας περιέχει πάνω από 200 δισεκατομμύρια άστρα, πολλά νεφελώματα – σκοτεινά και φωτεινά – και άφθονη μεσοαστρική ύλη, που είναι συγκεντρωμένη κυρίως κοντά στο γαλαξιακό επίπεδο. Η ύλη αυτή αποτελείται από αέριο και κόκκους και είναι το 2% περίπου της μάζας του Γαλαξία.

 

158.Μάνη και Επανάσταση του 1821-Περιδιαβαίνοντας τη Μάνη. Στράτος Θεοδοσίου. Αέροπος, τεύχος 48o, Μάρτιος-Απρίλιος 2003, ένθετο δεκαεξασέλιδο.

Ένα αφιέρωμα στην ιστορική Μάνη και η προσφορά της στην επανάσταση του 1821. Ένα οδοιπορικό που παρουσιάζει τη σκληροτράχηλη Μάνη, από την Καρδαμύλη στη Στούπα και από την Αρεόπολη στη Βάθεια. Μαγευτικά τοπία και γραφικές εκκλησιές, η μια πιο γραφική από την άλλη, που αντικατοπτρίζουν τη λιτή, απέριττη ομορφιά της περιοχής.

Καστρόσπιτα και πύργοι, ιστορικές κωμοπόλεις και μικρά φτωχικά χωριά, που γαντζωμένα στον βράχο να προσπαθούν να επιβιώσουν και μέσα σ’ όλα αυτά οι σκληροτράχηλοι Μανιάτες να έχουν προσφέρει τα πάντα στην πατρίδα. Πρωτοστάτησαν σε όλες τις επαναστάσεις και τροφοδότησαν με εμπειροπόλεμους πολεμιστές την επανάσταση του 1821.

Η Μάνη γέννησε πρωθυπουργούς και στη Μάνη έγραψε και ο Ν. Καζαντζάκης. Εντύπωση μας έκαναν επίσης ότι πολλές εκκλησίες παρουσιάζουν ιδιόμορφες παραστάσεις του ζωδιακού κύκλου στα εξωτερικά του ιερού τους, όπως ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στην Αρεόπολη. Ένα γεγονός που χρήζει ειδικής έρευνας.

Ουσιαστικά ήταν η έρευνα όλων των εκκλησιών της Μάνης για να ανακαλύψουμε τυχόν ηλιακά ρολόγια, πράγμα που μας ενδιαφέρει σε μία άλλη ευρύτερη αστρονομική έρευνά μας.

 

159.     Μόσχα και Αστροναυτική. Το Κέντρο Εκπαίδευσης κοσμοναυτών Γκαγκάριν. Αέροπος, τεύχος 48o, Μάρτιος-Απρίλιος 2003, σελ. 34-43.

Επ’ ευκαιρία του Πανευρωπαϊκού Αστρονομικού Συνεδρίου στη Μόσχα (JENAM 2000) είχαμε τη δυνατότητα μιας καλής γνωριμίας με τη μυστικιστική Ρωσία και ιδιαίτερα με την πρωτεύουσά της, τη μυστηριακή Μόσχα.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε στο πρώτο μέρος τα άγνωστα μέχρι πρότινος μνημεία της Μόσχας, όπως το Κρεμλίνο, την Κόκκινη Πλατεία, με τους θαυμάσιους κρομμυόσχημους ναούς, τα μνημεία του Μίνιν και του Ποζάρσκι, το θέατρο Μπαλσόι, το Πανεπιστήμιο Λομονόσωφ και τα θαυμάσια οχυρά μοναστήρια του Ντανσκόι και των Νοβα-ντέβιτσι.

Και βέβαια για μια άλλη φορά (Πεμπτουσία, Συνέδριο Κρήτης) παρουσιάζουμε την εκπληκτική εμπειρία μας στη διεθνώς γνωστή Ζβέζντυι Γκοραντόκ, την Πολιτεία των άστρων» (Star City), στα περίχωρα της Μόσχας, που συνδέεται με την αστρονομική κοινότητα και τη Διαστημική, αφού αποτελεί το Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών Γκαγκάριν (G.C.T.C).

Εντυπωσιαστήκαμε από την πλήρη ξενάγηση, που περιλάμβανε όλα όσα γνωρίζαμε για την εκπαίδευση των Κοσμοναυτών από τη Διαστημική, όπως τη γράφουμε στα βιβλία μας. Εκείνο που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν ο διάσημος Διαστημικός Σταθμός Μιρ, σε φυσικό μέγεθος, που πλέον ανήκει στην Ιστορία της Αστρονομίας και της Διαστημικής, καθώς τόσο αυτός όσο και οι βοηθητικές μονάδες ΚΒΑΝΤ Ι και ΙΙ, ΚΡΙΣΤΑΛ, ΣΠΕΚΤΡ και ΠΡΙΡΟΝΤΑ, ανήκουν στο παρελθόν, μετά την καταστροφή του Μιρ και των παρελκομένων του στον Ειρηνικό Ωκεανό τον Μάρτιο του 2001.

 

160.     Γρηγοριανό ή νέο ημερολόγιο. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική-Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, Πέμπτη 13 Μαρτίου 2003, σελ. 8.

Ένα αφιέρωμα στο Γρηγοριανό ή νέο ημερολόγιο, πως δημιουργήθηκε, δηλαδή ποιοι ήταν οι λόγοι εισαγωγής του, από ποιους δημιουργήθηκε και πως, παρά τις αντιδράσεις, τέθηκε σε ισχύ. Η αλήθεια είναι ότι οι κατά καιρούς ημερολογιακές διευθετήσεις πάντα δημιουργούν μεγάλα προβλήματα. Ωστόσο ήταν απαραίτητη μια ημερολογιακή αλλαγή και αυτό επειδή το Ιουλιανό ημερολόγιο προπορευόταν από τις εποχές. Αυτό το αποτόλμησε το 1582 ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄, ο οποίος με τις συμβουλές των αστρονόμων Λίλιου και Κλάβιους δημιούργησε το νέο ημερολόγιο, που πήρε προς τιμή του το όνομά του.

Οι αντιδράσεις στην εισαγωγή του ήταν τεράστιες. Αρχικά μόνον οι καθολικοί το αποδέχτηκαν, ενώ οι διαμαρτυρόμενοι δεν ήθελαν να ακούσουν τίποτε για το παπικό ημερολόγιο και ακόμη περισσότερο οι ορθόδοξοι, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων ήταν υπόδουλο στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Τελικά, οι αντιρρήσεις των κρατών κάμφθηκαν και αυτό επειδή ήταν ανέφικτη η παράλληλη χρήση δύο παρόμοιων ημερολογίων στην μικρή μας ήπειρο. Έτσι, το ένα μετά το άλλο τα προτεσταντικά κράτη το αποδέχθηκαν και στη συνέχεια, στις αρχές του 20ού αιώνα, και τα αντίστοιχα ορθόδοξα κράτη.

 

161.     Αντιδράσεις στην εισαγωγή του Γρηγοριανό ημερολογίου στην Ελλάδα. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική-Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, Πέμπτη 27 Μαρτίου 2003, σελ. 8.

H Oρθόδοξη Εκκλησία απέκρουε για σειρά αιώνων την εισαγωγή του Γρηγοριανού ημερολογίου, από φόβο μήπως αυτό γίνει άριστο μέσο παραπλάνησης των Ορθοδόξων πιστών από τη Ρωμαιοκαθολική παπική Εκκλησία. Την εποχή της ημερολογιακής μεταρρύθμισης (1582 μ.Χ.) μία ενέργεια αποδοχής του Γρηγοριανού ημερολογίου μπορούσε να ερμηνευθεί ως αναγνώριση του παπικού πρωτείου και ως υποταγή της Oρθόδοξης Εκκλησίας στην Παπική. Για τον λόγο αυτόν η αντίδραση της Oρθόδοξης Εκκλησίας ήταν άμεση.

Φυσικά στη συνέχεια, και εφόσον το ένα μετά το άλλο τα ορθόδοξα χριστιανικά κράτη αποδέχονταν το νέο ημερολόγιο, το αποδέχτηκε και η Ελλάδα μετά από εισήγηση του Δ. Αιγινήτη, τότε καθηγητής της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι αντιδράσεις όμως ήταν έντονες κυρίως από την πλευρά των πιστών, παρά το ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διαμόρφωσε ένα καινούργιο ημερολόγιο το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο, ακριβέστερο από το παπικό ημερολόγιο. Έτσι δημιουργήθηκαν οι Γ.Ο.Χ. γνωστοί ως παλαιοημερολογίτες, που αποτελούν πλανημένους αδελφούς και βρίσκονται εκτός από την Εκκλησία της Ελλάδος

 

162.     To Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Στράτος Θεοδοσίου. Χριστιανική-Σειρά άρθρων για τα 80 χρόνια του νέου ημερολογίου, 10 Απριλίου 2003, σελ. 8.

Τμήμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι σαφές, αλλά δυστυχώς δεν είναι ευρύτερα γνωστό, ότι δεν υιοθέτησε ποτέ το παπικό ημερολόγιο, αλλά διαμόρφωσε ένα καινούργιο ημερολόγιο το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο, πολύ πιο ακριβές από το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Η νέα ημερολογιακή πρόταση που έγινε, κατά τη διάρκεια Πανορθοδόξου Συνεδρίου στην Κωνσταντινούπολη το 1924, ήταν πρόταση του Σέρβου αστρονόμου Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς, όριζε ότι από τα έτη που δείχνουν αιώνες (επαιώνια έτη) δίσεκτα θα θεωρούνται μόνον εκείνα των οποίων ο αριθμός των αιώνων διαιρούμενος δια 9, δίνει υπόλοιπο 2 ή 6. Για τα άλλα έτη ισχύει ο ιουλιανός κανόνας. Συνεπώς αντί των δίσεκτων ετών 400, 800, 1200, 1600, 2000 κ.ο.κ. του γρηγοριανού ημερολογίου, καθιέρωνε ως δίσεκτα τα έτη 200, 600, 1100, 1500, 2000 κ.ο.κ.

Εντός κύκλου 900 ετών περιέχονται 218 δίσεκτα έτη και έτσι η μέση διάρκεια του προτεινόμενου έτους είναι 365,24222222 ημέρες, δηλαδή το σφάλμα του είναι περίπου 2,03 δευτερόλεπτα ετησίως, που σημαίνει ότι αστρονομικά είναι το ακριβέστερο από όλα τα προταθέντα μέχρι σήμερα ημερολογιακά συστήματα!

Εάν τώρα δεν έχει υιοθετηθεί από τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες οι λόγοι ασφαλώς και δεν είναι επιστημονικοί.

 

163.     H κλεψύδρα των Αθηνών. Στράτος Θεοδοσίου και Εύη Καλύβα. Αέροπος, τεύχος 50ό, Iούλιος- Αύγουστος 2003, 16-19.

Τα ηλιακά ρολόγια, που όπως είδαμε σε προηγούμενα αφιερώματά μας χρησιμοποιούνταν στην Αρχαιότητα για τη μέτρηση του χρόνου, παρουσιάζουν ένα σοβαρό μειονέκτημα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν τις βροχερές ή τις συννεφιασμένες ημέρες, καθώς και τις νύχτες. Επίσης το μήκος της σκιάς του γνώμονα στα ηλιακά ρολόγια δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί με μεγάλη ακρίβεια. Έτσι δεν ήταν δυνατόν να μετρηθούν μικρά διαστήματα χρόνου. Γι’ αυτόν τον λόγο οι αρχαίοι λαοί χρησιμοποιούσαν ένα άλλο φυσικό φαινόμενο, τη συνεχή ροή του ύδατος.

Με τον τρόπο αυτόν γεννήθηκαν τα πρώτα μηχανικά μέτρα μέτρησης του χρόνου: οι κλεψύδρες, που ουσιαστικά αποτελούνταν από δύο όμοια δοχεία. Από μια οπή στη βάση του ενός, έτρεχε το νερό στο άλλο, που βρισκόταν σε χαμηλότερη θέση. Το άδειασμα του δοχείου ισοδυναμούσε με ορισμένο χρονικό διάστημα. Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τη μοναδική στο είδος της κλεψύδρα των Αθηνών, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών, όπου και βρέθηκε.

 

164.          Τηλεσκόπια επίγεια και τροχιακά. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. «Εφτά σταγόνες στον ωκεανό της γνώσης», Ενότητα Αστροφυσική, Έκδοση της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών. Αθήνα Ιούλιος 2003, 73-77.

Επαναδημοσίευση του άρθρου μας για τα επίγεια και τροχιακά τηλεσκόπια όλου του Κόσμου (Φυσικός Κόσμος, τεύχος 5ο, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος-Νοέμβριος 2001). Αναφέρονται επιγραμματικά τα μεγάλα τηλεσκόπια της περασμένης γενιάς, όπως του Πάλομαρ και του Καυκάσου, ενώ επικεντρώνουμε στα μεγάλα σύγχρονα τηλεσκόπια.

Συνεχίζουμε περιγράφοντας το Subaru, το VLT, το Magellan Project, καθώς και όλα τα άλλα υπερσύγχρονα τηλεσκόπια.

Τέλος, περιγράφουμε αναλυτικότατα το Hubble Space Telescope, καθώς και τα συμπεράσματα που έχουμε εξαγάγει από τις μέχρι σήμερα επιτυχείς παρατηρήσεις του.

 

165      Ένας κόσμος χορδών. Χωροχρονικές μεταβολές-Φυσαλίδες υλοενέργειας. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. «Εφτά σταγόνες στον ωκεανό της γνώσης», Ενότητα Κοσμολογία, Έκδοση της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών. Αθήνα Ιούλιος 2003, 106-109.

Επαναδημοσίευση του άρθρου μας για τη θεωρία χορδών και τις χωροχρονικές μεταβολές (Φυσικός Κόσμος, τεύχ. 4ο, Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος 2001). Στο άρθρο μας αυτό περιγράφουμε τις σύγχρονες θεωρίες της Φυσικής και ειδικότερα της Αστροφυσικής με τη Θεωρία των Χορδών που προτάθηκε το 1984 από τους Έντουαρντ Βίτεν, Μάικλ Γκριν και Τζων Σβαρτς και προτείνει την αντικατάσταση των σωματιδίων από χορδές! Δηλαδή το ηλεκτρόνιο είναι ένα σωματίδιο που πάλλεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ενώ το φωτόνιο πάλλεται με έναν εντελώς δικό του τρόπο. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματιδίων είναι επομένως ενώσεις και διαστάσεις χορδών. Η Θεωρία των Χορδών εξετάζει το ενδεχόμενο της ένωσης της Θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας και της Κβαντομηχανικής.

Ταυτόχρονα παρουσιάζουμε τις σύγχρονες θεωρίες της Αστροφυσικής που πιθανολογούν ότι τυχαίες χωροχρονικές μεταβολές προκάλεσαν φυσαλίδες υλοενέργειας. Κάποια απ’ αυτές τις φυσαλίδες διέθετε ικανές συνθήκες για να «μεγαλώσει» σύμφωνα με το πληθωριστικό μοντέλο της Κοσμολογίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο πιθανολογούμε ότι δημιουργήθηκε η Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) και γεννήθηκε ο Κόσμος μας. Άλλες φυσαλίδες διαλύθηκαν και άλλες δημιούργησαν τους αντιπαράλληλους Κόσμους στο Σύμπαν.

Συνεπώς ο Κόσμος μας είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι μέσα στο Σύμπαν μας ή αν θέλετε το Σύμπαν μέσα στο οποίο ζούμε είναι ένα μικρό κομμάτι μέσα σ’ ένα ευρύτερο Υπερσύμπαν.

 

166.     Κοσμογονικές απόψεις των αρχαίων Ελλήνων. Σύγχρονες προεκτάσεις και συγκρίσεις της με τις κοσμολογίες άλλων λαών. Στράτος Θεοδοσίου. Πεμπτουσία, τεύχος 14, Αύγουστος 2002.

Η μεταφορά σε ένα άρθρο της διάλεξής μου, στο Πολυτεχνείο Κρήτης, τον Ιούνιο του 2001. Αναφέρονται και αναπτύσσονται οι κοσμογονικές απόψεις των αρχαίων Ελλήνων και οι συγκρίσεις τους με τις κοσμολογίες άλλων λαών και πολιτισμών, ιδιαίτερα των ανατολικών.

Απαντήσεις για τα πανάρχαια ερωτήματα που απασχολούν την ανθρώπινη σκέψη, για το πώς και πότε δημιουργήθηκε το Σύμπαν, τι υπήρχε πριν τη συμπαντική δημιουργία, πως εξελίσσεται και που θα καταλήξει αυτό το γιγάντιο δημιούργημα.

Αναφέρονται η Ορφική κοσμολογία, η κοσμολογία των Ησίοδου-Αριστοφάνη, οι κοσμολογίες των Βαβυλωνίων, των αρχαίων Αιγυπτίων, των Ινδών, των Κινέζων, των Εβραίων και τέλος της ιδιόμορφης μαύρης φυλής των Ντογκόν στο Μάλι της Δ. Αφρικής.

Τελικά δίδονται οι σύγχρονες προεκτάσεις στην Αστροφυσική με τη Μεγάλη Έκρηξη και κλείνουμε με τα κύρια στοιχεία των συγκεκριμένων κοσμικών περιόδων προκειμένου να κατανοηθεί ποιοτικά η εξελικτική πορεία του Κόσμου μας (του Σύμπαντος) μέχρι σήμερα.

 

167.          Οι μεγάλες στιγμές της Φυσικής στο νησί της Άνδρου. Στράτος Θεοδοσίου. Αέροπος, τεύχος 51ό, Σεπτέμβριος- Οκτώβριος 2003, 38-43.

Πράγματι «Οι μεγάλες στιγμές της Φυσικής» παρουσιάστηκαν στο νησί της Άνδρου, όπου η Ένωση Ελλήνων Φυσικών πραγματοποίησε ένα πολύ επιτυχημένο Συμπόσιο από 18 έως 19 Ιουλίου 2003.

Το Συμπόσιο πραγματοποιήθηκε στο χωριό Κορθί ή μάλλον στο Σχολείο της Αγίας Τριάδος στην τοποθεσία Μουσιώνες. Η όλη προσπάθεια εντάσσεται στην ελπίδα της Ένωσης – με τη βοήθεια των τοπικών αρχόντων – να κάνει κοινωνούς τους ανθρώπους της επαρχίας στις νέες κατακτήσεις της Φυσικής. Επ’ ευκαιρία του Συμποσίου, εκτός από την παρουσίαση του Συνεδρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, παρουσιάσαμε και το όμορφο νησί της Άνδρου που μας φιλοξένησε.

 

168.     H Κοσμολογία του Δημόκριτου. Μ. Δανέζης, Στράτος Θεοδοσίου, Β. Μανιμάνης, Θ. Γραμμένος, Φυσικός Κόσμος, τ. 12ο (171ο), Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος 2003, 6-15.

Ένα άρθρο για την Κοσμολογία των αρχαίων Ελλήνων σοφών και ιδιαίτερα του Δημόκριτου, παρουσιάζοντας την ορολογία στα κείμενά του, δηλαδή το εννοιολογικό περιεχόμενο των χρησιμοποιούμενων όρων. Με αφετηρία τη σύγχρονη επεξήγηση των όρων παρουσιάζουμε την Κοσμολογία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, τον σχηματισμό των λεπτών υμένων, τη δημιουργία της περιστροφικής συμπαντικής κίνησης, τις κοσμολογικές δίνες, τους άπειρους κόσμους και τα μεγάλα κενά. Τέλος, σημειώνουμε ότι το κοσμολογικό μοντέλο του Αντρέι Λίντε, που αποτελεί μια επεξεργασία της πληθωριστικής θεωρίας του Α.Η. Γκαθ ταυτίζεται με τις απόψεις των ατομικών φιλοσόφων Λεύκιππου και Δημόκριτου.

 

169.     O κοσμολογικός μύθος των Βαβυλωνίων. Στράτος Θεοδοσίου, Φυσικός Κόσμος Junior, τεύχος 2ο, Νοέμβριος 2003.

Ένα μικρό άρθρο για το νέο περιοδικό της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, τον Φυσικό Κόσμο Junior, όπου για άλλη μια φορά αναπτύσσουμε τους πρωταρχικούς μύθους της Κοσμογονίας των αρχαίων λαών, αρχίζοντας από τον κοσμολογικό μύθο των Μεσοποτάμιων, που γενικά τον αναφέρουμε ως τον κοσμολογικό μύθο των Βαβυλωνίων.

Όλοι αυτοί οι μύθοι των ανατολικών λαών, που θα παρουσιαστούν σε συνέχειες, παρουσιάζουν τους θεούς που μετά από κοπιώδη προσπάθεια χιλιάδων ετών δημιούργησαν τον κόσμο.

 

170.     H ορατή Κοσμολογία του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Στράτος Θεοδοσίου, Φυσικός Κόσμος, τεύχος 13ο (172ο), Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος 2003.

Ένα άρθρο αφιέρωμα στον πανεπιστήμονα της Μεσαιωνικής Ευρώπης, τον λαμπρό ζωγράφο, γλύπτη, αστρονόμο, πολεοδόμο, αρχιτέκτονα, πρωτοπόρο φυσικό και τόσα άλλα Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Ουσιαστικά παρουσιάζουμε τη θεωρία του για το Sapere vedere, την ορατή Κοσμολογία του, δηλαδή το να ξέρει κανείς πώς να βλέπει.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι παρατήρησε, ερεύνησε, πειραματίστηκε σε εκπληκτικό βαθμό, προσπαθώντας να ανακαλύψει το μυστήριο του της ζωής και του κόσμου.

Αναδείχτηκε, λοιπόν, στο πλέον πολύπλευρο ταλέντο της Αναγέννησης, μια πραγματική μεγαλοφυΐα.

 

171.           O κοσμολογικός μύθος των Αιγυπτίων και των Ινδών. Στράτος Θεοδοσίου, Φυσικός Κόσμος Junior, τεύχος 3ο, Δεκέμβριος 2003.

Η συνέχεια της Κοσμογονίας στον Φυσικό Κόσμο Junior, όπου αυτή τη φορά αναπτύσσουμε τους πρωταρχικούς μύθους της Κοσμογονίας των αρχαίων Αιγυπτίων και των αρχαίων Ινδών.

Όλοι αυτοί οι μύθοι των ανατολικών λαών, που θα παρουσιαστούν σε συνέχειες, παρουσιάζουν τους θεούς που μετά από κοπιώδη προσπάθεια χιλιάδων ετών δημιούργησαν τον κόσμο. Εδώ παρουσιάζεται οι μεγάλος θεός Όσιρις, που από μόνο τον λόγο του δημιουργήθηκε ο κόσμος, ενώ για τους Ινδούς παρουσιάζουμε το κοσμογονικό μοντέλο τους, όπως αυτό εμφανίζεται στα ιερά βιβλία τους, τις Βέδες.

 

172.           Καλή χρονιά! Ναι… αλλά για ποιο έτος; Ευτυχισμένο το 2004, το 4641 ή το 1424; Στράτος Θεοδοσίου, Φυσικός Κόσμος Junior, τεύχος 3ο, Δεκέμβριος 2003.

Μία παρουσίαση των σημαντικότερων ημερολογίων του κόσμου. Με έμφαση στο γεγονός ότι οι λαοί της υφηλίου δεν χρησιμοποιούν κατ’ ανάγκη το ίδιο ημερολόγιο. Δηλαδή ναι μεν οι χριστιανικοί λαοί χρησιμοποιούν ιουλιανό ή γρηγοριανό ημερολόγιο και έτσι έχουν 2004 μ.Χ., αλλά λαοί πολυπληθείς όπως οι Ινδοί, οι Κινέζοι, οι Ιάπωνες κ.ά., όπως και οι μουσουλμάνοι, αλλά και οι Εβραίοι έχουν διαφορετικές χρονολογήσεις. Δηλαδή το 2004 για τους χριστιανούς, αντιστοιχεί στο 4641 των Κινέζων, στο 14524 των μουσουλμάνων και στο 5764 Α.Μ. για τους Εβραίους.

 

173.           Πομπηία, η νεκρόπολη της Ιταλίας. Στράτος Θεοδοσίου. Πεμπτουσία, τεύχος 16, Απρίλιος 2004.

Στο άρθρο μας αυτό παρουσιάζουμε τη νεκρόπολη της Ιταλίας, τη φανταστική Πομπηία, που η σκαπάνη των αρχαιολόγων την αποκάλυψε σχεδόν ανέπαφη, αφού είχε σκεπαστεί με τη λάβα της έκρηξης του Βεζούβιου.

Είδαμε τη νεκρόπολη σε όλο το μήκος και το πλάτος της και μάλιστα παρουσιάζουμε και ένα ρωμαϊκό ηλιακό ρολόι, κωνικού τύπου, όπως ήταν η συνήθεια εκείνη την εποχή, το οποίο βρίσκεται σε κοινή θέα μπροστά από τον ναό του Απόλλωνα.

 

174.           Αναφορές και εκδοχές του άστρου της Βηθλεέμ. Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2003.

Εδώ παρουσιάζουμε όλες τις άλλες εκδοχές για τη φύση του άστρου της Βηθλεέμ, μετά από την παρουσίασή του στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Έτσι για το άστρο της Βηθλεέμ υπάρχουν αναφορές στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, στο απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ψευδό Ματθαίου και αλλού.

Ιδιαιτέρως στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου διαβάζουμε για αστέρα «παμμεγέθη», που όταν έλαμψε σκέπασε με τη λάμψη του όλους τους άλλους αστέρες. Τελικά καταλήγουμε στην άποψη της υπερβατικότητας του άστρου.

 

175.           Το μυστήριο των Μάγων. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2003.

Τελικά παρουσιάζουμε όλο το σκηνικό της μυστηριώδους παρουσίας των Μάγων στη θεία γέννηση.

Μάγοι εξ Ανατολών…., άρα το μυστήριο αρχίζει με τη χώρα προέλευσής τους, όπου δίνουμε όλες τις πιθανές εκδοχές.

Παρουσιάζουμε επίσης τις αντικειμενικές γνώσεις για την τάξη των Μάγων, και τέλος την παρουσία των Μάγων στο θείο βρέφος, όπου η προσκύνησή τους συμβολίζει την υπόκλιση των αρχαίων ηλιολατρικών θρησκειών στον αληθινό Ήλιο της Δικαιοσύνης, εκφράζοντας ταυτόχρονα την εύνοιά τους προς τη νέα θρησκεία.

 

176.          Ο πένταθλος Ερατοσθένης. Διεθνής συνεργασία με συντονιστή το Institute Nationale de Recherche Pédagogique στη Γαλλία, Editions Le Pommier. 2003-2004.

Ένα άρθρο για την καταπληκτική ανακάλυψη του Ερατοσθένη, δηλαδή με το ότι με τα πενιχρά μέσα της εποχής του, κατόρθωσε να μετρήσει το μήκος της περιφέρειας της Γης.

Ακόμη και σήμερα το κατόρθωμά του θεωρείται σπουδαίο, γι’ αυτόν τον λόγο και η συγγραφή αυτού του άρθρου, που θα προλογίζει ένα διεθνές αφιέρωμα στον σπουδαίο Έλληνα αστρονόμο, με εισηγητή και συντονιστή το Institute Nationale de Recherche Pédagogique στη Γαλλία.

 

177.          Οι πριν τον Αρίσταρχο Πυθαγόρειοι (Οι απόψεις του Ικέτα, του Έκφαντου και του Ηρακλείδη του Ποντικού. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη και Β. Μανιμάνη. Ο ηλιοκεντρισμός από την ελληνική αρχαιότητα έως σήμερα. Ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ορφικοί-Πυθαγόρειοι-Αρίσταρχος ο Σάμιος. Αέροπος, τεύχος 55, Μάιος-Ιούνιος 2004.

Πέρα από τις υποθέσεις του Φιλολάου του Κροτωνιάτη, που έκανε ευρύτερα γνωστές τις απόψεις των Πυθαγορείων και άλλοι μαθητές του Πυθαγόρα, όπως Ικέτας ο Συρακόσιος, ο Έκφαντος ο Συρακόσιος  και ο Ηρακλείδης ο Ποντικός, διατύπωσαν πρωτοποριακές απόψεις.

Ο Ικέτας ο Συρακόσιος ήταν ο πρώτος που είπε ότι ο ουρανός, ο Ήλιος, η Σελήνη και οι αστέρες βρίσκονται σε ακινησία και το μόνον που κινείται ήταν η Γη.

Επίσης, σύμφωνα με τον Κικέρωνα, υποστήριζε τη θεωρία της κίνησης της Γης γύρω από τον άξονά της. Φαίνεται ότι τη θεωρία αυτή υποστήριζε τόσο ο Έκφαντος ο Συρακόσιος, όσο και ο Ηρακλείδης ο Ποντικός, που θεωρούσαν ότι η Γη κινείται στο διάστημα περιστρεφόμενη, όπως περιστρέφεται ο τροχός γύρω από τον άξονά του.

Συνεπώς οι μαθητές του Πυθαγόρα ήταν εκείνοι, που περιόρισαν τον πλανήτη μας στις πραγματικές του θέσεις και κινήσεις, ενώ υποστήριζαν μια πυροκεντρική πλανητική θεωρία, που αν μη τι άλλο βοήθησε τον Αρίσταρχο τον Σάμιο να διατυπώσει τη δική του ηλιοκεντρική θεωρία.

 

178.     Οι πριν τον Αρίσταρχο Πυθαγόρειοι. Οι απόψεις του Φιλολάου του Κροτωνιάτη. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη και Β. Μανιμάνη. Ο ηλιοκεντρισμός από την ελληνική αρχαιότητα έως σήμερα. Ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ορφικοί-Πυθαγόρειοι-Αρίσταρχος ο Σάμιος. Αέροπος, τεύχος 55, Μάιος-Ιούνιος 2004.

H Πυθαγόρεια Σχολή θεμελίωσε τη μαθηματική Φιλοσοφία και τη Φυσική, συσχετίζοντας την τάξη και την αρμονία των ήχων με την τάξη και την αρμονία του Σύμπαντος. Όλοι οι Πυθαγόρειοι ήταν βασικά αστρονόμοι, μελετούσαν όμως τις πλανητικές αποστάσεις σε αναλογία προς μία ουράνια μουσική αρμονία,  η οποία παραγόταν από τους αρμονικούς ήχους.

Τις υποθέσεις των Πυθαγορείων έκανε ευρύτερα γνωστές, στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα, ο Φιλόλαος ο Κροτωνιάτης (450-400 π.Χ.), ο οποίος συστηματοποίησε τον Πυθαγορισμό και έγραψε σύνοψη της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας.

Ο Φιλόλαος ήταν ο κύριος εμπνευστής της φιλοσοφίας του ορίου και του απείρου και της μεταξύ τους αρμονίας. Υποστήριζε ότι ο κόσμος είναι ένας και άρχισε να δημιουργείται από το μέσον., ενώ θεωρούσε ότι το πυρ κατείχε το μέσον και πέρα από αυτό τοποθετούσε την αντίχθονα, τη γη, τη Σελήνη, τον Ήλιο, τους πέντε πλανήτες και τη σφαίρα των απλανών. Έτσι, γύρω από το κεντρικό πυρ «χορεύουν» δέκα θεία ουράνια σώματα, για να συμπληρωθεί και ο ιερός –για τους Πυθαγορείους– αριθμός 10.

Ο Φιλόλαος με την αμφισβήτηση της παραδοσιακής –από αιώνων– γεωκεντρικής κοσμολογίας, προετοίμασε το έδαφος για την ηλιοκεντρική θεωρία του Αριστάρχου του Σαμίου, ο οποίος θα αμφισβητούσε σαφώς και ολοκληρωτικά τον κεντρικό συμπαντικό ρόλο του μικρού πλανήτη μας, θεσπίζοντας την ηλιοκεντρική θεωρία του.

 

179. Το ηλιοκεντρικό σύστημα από του Ορφικούς Ύμνους και τους Πυθαγόρειους έως τον αυτοκράτορα Ιουλιανό. Σ. Θεοδοσίου και Β. Μανιμάνη. Ο ηλιοκεντρισμός από την ελληνική αρχαιότητα έως σήμερα. Ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ορφικοί-Πυθαγόρειοι-Αρίσταρχος ο Σάμιος. Αέροπος, τεύχος 55, Μάιος-Ιούνιος 2004.

Από τα πανάρχαια χρόνια απασχολούσε τους φιλοσόφους και τους αστρονόμους το πιο ουράνιο σώμα κατείχε το κέντρο του γνωστού τότε κόσμου. Το εγωκεντρικά δομημένο γεωκεντρικό σύστημα που τοποθετούσε τον μικρό πλανήτη μας στο κέντρο του κόσμου ταίριαζε περισσότερο στον εγωκεντρισμό των σοφών και δέσποζε για αιώνες, υποστηριζόμενο από τους περισσότερους φιλοσόφους και αστρονόμους. Αυτό δεν πάει να πει ότι δεν υπήρχαν αντίθετες απόψεις που υποστήριζαν το ηλιοκεντρικό σύστημα. Πράγματι, πριν από τον Αρίσταρχο τον Σάμιο, σπέρματα της ηλιοκεντρικής θεωρίας βρίσκονται στους Ορφικούς Ύμνους και στη διδασκαλία του Αναξίμανδρου και των Πυθαγορείων. Αργότερα ο Αρίσταρχος θεμελίωσε την ηλιοκεντρική θεωρία, που δυστυχώς δεν υπερίσχυσε σε αντίθεση με το γεωκεντρικό σύστημα που διαδόθηκε ευρέως κάτω από το βάρος των απόψεων του Αριστοτέλη και στη συνέχεια του Κλαυδίου Πτολεμαίου.

Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να νομίζουμε ότι η πίστη στο ηλιοκεντρικό σύστημα είχε σβήσει. Κατά τη διάρκεια του 4ου μ.Χ. αιώνα, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός (336-363 μ.Χ.) αναδείχθηκε σε θερμό υποστηριχτή του. Ο Ιουλιανός θεωρούσε τη Γη ως πλανήτη, που, όπως και οι άλλοι πλανήτες, περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο σε κυκλική τροχιά.

Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η θεωρία του Αριστάρχου του Σαμίου όχι μόνον δεν είχε ξεχαστεί, αλλά κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα υπήρχαν θιασώτες της.

 

180.          Το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αριστάρχου του Σαμίου στους αρχαίους Έλληνες σοφούς και δοξογράφους και στις σύγχρονες αναφορές υποστήριξής του. Σ. Θεοδοσίου. Ο ηλιοκεντρισμός από την ελληνική αρχαιότητα έως σήμερα. Ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ορφικοί-Πυθαγόρειοι-Αρίσταρχος ο Σάμιος. Αέροπος, τεύχος 55, Μάιος-Ιούνιος 2004.

Αρχικά, ως δάνειο από τη διεθνή βιβλιογραφία, το ηλιοκεντρικό μας σύστημα αναφερόταν συνήθως στην ελληνική βιβλιογραφία ως κοπερνίκειο, προς τιμή του ιερωμένου και αστρονόμου Νικολάου Κοπέρνικου, που εθεωρείτο ως ο εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωρίας. Εντούτοις επισταμένες έρευνες ξένων αστρονόμων, αλλά και κάτω από την επιμονή του Έλληνα αστρονόμου Ευγένιου Αντωνιάδη, με σπουδαία καριέρα στη Γαλλία, είναι πλέον αρκετοί οι Έλληνες συγγραφείς και αστρονόμοι που, με τις σχετικές εργασίες τους, σημειώνουν ως πρώτο εισηγητή της τον Αρίσταρχο τον Σάμιο.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε ένα απάνθισμα των απόψεων των Ελλήνων συγγραφέων, που υποστηρίζουν την από τον Αρίσταρχο τον Σάμιο ανακάλυψη της ηλιοκεντρικής θεωρίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Παρουσιάζουμε όλες τις αναφορές των αρχαίων φιλοσόφων και δοξογράφων από τον Ψαμμίτη του Αρχιμήδη μέχρι τις αναφορές του Αέτιου και του Διογένη του Λαέρτιου, όπως και τις αναφορές των σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων και αστρονόμων.

Από τις πολυπληθείς αναφορές είναι αναμφισβήτητο πλέον γεγονός ότι η προσφορά του Αριστάρχου του Σαμίου πρέπει να καταγραφεί στα ελληνικά εγχειρίδια αστρονομίας.. Όλοι οι Έλληνες –και όχι μόνον– πρέπει να γνωρίζουν ότι ο πραγματικός εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωρίας είναι ο σπουδαίος μαθηματικός και αστρονόμος  Αρίσταρχος ο Σάμιος και ο Κοπέρνικος απλώς είναι ο ανακαινιστής της.

 

181.          Το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αριστάρχου του Σαμίου στις σύγχρονες διεθνείς αναφορές υποστήριξής του. Σ. Θεοδοσίου. Ο ηλιοκεντρισμός από την ελληνική αρχαιότητα έως σήμερα. Ένθετο δεκαεξασέλιδο. Ορφικοί-Πυθαγόρειοι-Αρίσταρχος ο Σάμιος. Αέροπος, τεύχος 55, Μάιος-Ιούνιος 2004.

Στη διεθνή βιβλιογραφία το ηλιοκεντρικό μας σύστημα αναφέρεται συνήθως ως κοπερνίκειο, εν τούτοις σήμερα είναι αρκετοί οι συγγραφείς και οι αστρονόμοι που σημειώνουν ως πρώτο εισηγητή της τον Αρίσταρχο τον Σάμιο.

Ένα απάνθισμα των απόψεων των συγγραφέων, που στη διεθνή βιβλιογραφία υποστηρίζουν την από τον Αρίσταρχο τον Σάμιο ανακάλυψη της ηλιοκεντρικής θεωρίας, παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία. Από τις σχετικές πολυπληθείς αναφορές είναι αναμφισβήτητο πλέον γεγονός ότι η προσφορά του Αριστάρχου αναγνωρίζεται όχι μόνον από την ελληνική αλλά και από τη διεθνή αστρονομική κοινότητα και καταγράφεται πλέον όχι μόνον σε επιστημονικές εργασίες μόνον, αλλά και στα σχετικά αστρονομικά εγχειρίδια.

Όλοι οι αστρονόμοι, και όχι μόνον, γνωρίζουν πλέον ότι ο πραγματικός εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωρίας είναι ο σπουδαίος μαθηματικός και αστρονόμος Αρίσταρχος ο Σάμιος και ο Κοπέρνικος απλώς ο ανακαινιστής της.

Και όπως οι περισσότεροι ερευνητές και συγγραφείς σημειώνουν αριστάρχειο και όχι κοπερνίκειο πρέπει να αναφέρεται πλέον το ηλιοκεντρικό σύστημα και αυτό πρέπει να καθιερωθεί, με αρχή τουλάχιστον την ελληνική βιβλιογραφία.

 

182. Το περίεργο καινούργιο Σύμπαν του Δρ. Albert Einstein Τα Ιστορικά-Ελευθεροτυπία, Πέμπτη, 20 Μαΐου 2004, τόμ. 237, σελ. 18-23.

Έχουν περάσει δεκαετίες μετά τη διατύπωση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας από τον Albert Einstein και η ανθρώπινη νόηση ακόμα ερίζει γύρω από τη νέα λογική, αλλά και για τα βαθύτερα φυσικά νοήματα που διατυπώνει η αποδεδειγμένης αλήθειας πλέον θεωρία του. Πριν τη διατύπωση της Θεωρίας της Σχετικότητας, η έννοια της ανθρώπινης κοινής λογικής, των ανθρώπινων αισθήσεων, ταυτιζόταν με την επιστημονική λογική. Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας ανέτρεψε αυτό το δόγμα. Η σχετικιστική επιστημονική σκέψη διαφοροποιείται όλο και περισσότερο από την κοινή ανθρώπινη λογική, μέχρι του σημείου να διεμβολίζει και αυτή ακόμα τη μεταφυσική και θεολογική σκέψη του παρελθόντος.

Η ανατροπή των κλασικών επιστημονικών δεδομένων συντρίφτηκε κάτω από το βάρος των νέων αντιλήψεων περί ύλης, χώρου και χρόνου που θεμελίωνε η Σχετικότητα.

Η ύλη, για τη Θεωρία της Σχετικότητας, δεν είναι πλέον το αναλλοίωτο σύμπλεγμα μορίων του Νεύτωνα, αλλά το πύκνωμα ενός ενεργειακού ρεύματος. Στο πλαίσιο του χωροχρόνου του Αϊνστάιν, η ύλη δεν αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα, αλλά μια ιδιομορφία του πεδίου. Ένα στοιχειώδες σωματίδιο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας κινούμενος, μη αισθητός, στρόβιλος μέσα στον χώρο

Αυτό που μέχρι σήμερα αντιλαμβανόμαστε σαν απτή και εξατομικευμένη ύλη, για τη σύγχρονη Φυσική, δεν είναι παρά ένα ψευδές κατασκεύασμα των αισθήσεών μας. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή το περιβάλλον μας, όχι όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως οι αισθήσεις μάς επιτρέπουν να το αντιληφθούμε

 

183.Τα παράξενα φαινόμενα της Θεωρίας της Σχετικότητας. Σ. Θεοδοσίου και Μ. Δανέζη Τα Ιστορικά-Ελευθεροτυπία, Πέμπτη, 20 Μαΐου 2004, τόμ. 237, σελ. 24-31.

Oι τεχνικές της μέτρησης του χρόνου, φαινομενικά, είχαν φτάσει σε υψηλό επίπεδο τελειότητας, όταν ο Άλμπερτ Aϊνστάιν —διατυπώνοντας την Eιδική Θεωρία της Σχετικότητας— γκρέμισε ολόκληρο το νοητικό και λογικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο είχαν βασιστεί μέχρι τότε.

Παλαιότερα πιστεύαμε ότι το μήκος κάθε αντικειμένου δεν μεταβάλλεται, ασχέτως αν το αντικείμενο είναι ακίνητο ή κινείται με κάποια ταχύτητα. Tο ίδιο πιστεύαμε ότι θα συμβαίνει με τη μάζα του, δηλαδή ότι παραμένει παντού και πάντοτε η ίδια. Oμοίως, θεωρούσαμε δεδομένο ότι τα ρολόγια μας δείχνουν την ίδια ώρα είτε βρίσκονταν καρφωμένα στον ακίνητο τοίχο του σπιτιού μας είτε κρέμονταν στο πιλοτήριο ενός ταχύτατα κινούμενου αεροπλάνου.

Kαι όμως η γνώμη μας αυτή ήταν λαθεμένη! Δεν κατανοούσαμε ότι όλα αυτά τα «λογικά» γεγονότα συνέβαιναν μόνο και μόνο επειδή η ταχύτητα των κινούμενων αντικειμένων ή του ρολογιού μας ήταν πολύ μικρή σε σχέση με την ταχύτητα του φωτός, η οποία φτάνει τα 300.000 Km/sec και είναι η πιο μεγάλη ταχύτητα που μπορούμε να συναντήσουμε μέσα στον κατανοητό και αισθητό από εμάς κόσμο.

 

184. Γλωσσάρι Θεωριών της Σχετικότητας. Σ. Θεοδοσίου. Τα Ιστορικά-Ελευθεροτυπία, Πέμπτη, 20 Μαΐου 2004, τόμ. 237, σελ. 48-49.

Μια παρουσίαση, υπό μορφή λεξικού, όλων των λημμάτων που αφορούν τα άρθρα στο αφιέρωμα «Τα Ιστορικά-Ελευθεροτυπία» για τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τις Θεωρίες της Σχετικότητας. Ήτοι: κβάντουμ, θεωρία των κβάντα, Κβαντομηχανική, ηλεκτρόνιο, πυρήνας, φωτόνιο, μιόνιο, ακτινοβολία, Θεωρίες της Σχετικότητας, Ειδική Σχετικότητα, Γενική Σχετικότητα, χρόνος, χωροχρόνος, Ευκλείδειος χώρος, Νευτώνειο Σύμπαν, Σύμπαν Μινκόφσκι, Σύμπαν Ρίμαν, Χώροι Ρίμαν, Μαύρη τρύπα.

 

185. Η Ηλιοκεντρική Θεωρία στο Βυζάντιο και τους Άραβες: Έλληνες και Άραβες. Η προσφορά του Αραβικού Κόσμου στην Επιστήμη. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη και Β. Μανιμάνη. Αέροπος, τεύχος 56, Ιούλιος-Αύγουστος 2004, σελ. 26-29.

Η ανάπτυξη της Αστρονομίας δεν σταμάτησε μετά την μεγάλη ακμή της στην ελληνική αρχαιότητα. Απλώς συντηρήθηκε κατά τους χρόνος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπως και στους χρόνους ακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το Βυζάντιο μπορεί να μην παρουσίασε κάποιους σπουδαίους αστρονόμους εντούτοις διέσωσε και σχολίασε αρκετά έργα των αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων.

Επιπροσθέτως πρέπει να παρουσιάσουμε και τη σπουδαία συμβολή των Αράβων αστρονόμων – εν γένει άγνωστη στη Δύση. Ωστόσο οι Άραβες προσέφεραν πολλά στην Αστρονομία την περίοδο ακμής τους και μέχρι το 1600 τουλάχιστον. Αν μη τι άλλο βοήθησαν στη μεταλαμπάδευση της ελληνικής γνώσης στη Δύση, που πρώτα έγινε γνωστή από τα αντίστοιχες αραβικές μεταφράσεις της και στη συνέχεια από τα πρωτότυπα ελληνικά κείμενα, όσα απ’ αυτά βέβαια είχαν διασωθεί.

Οι Άραβες μαζί με τους χριστιανούς λογίους του Βυζαντίου συμμετείχαν στην άνθιση της επιστήμης, των τεχνών, της ιατρικής και της φιλοσοφίας που διήρκεσε τουλάχιστον πέντε αιώνες και απλώθηκε από το Ισπαχάν έως τη Σικελία και την Ισπανία.

 

186. Η Ηλιοκεντρική Θεωρία στο Βυζάντιο και τους Άραβες: Η Αστρονομία στο Βυζάντιο και τη Δύση μέχρι τον Κοπέρνικο. Σ. Θεοδοσίου και Β. Μανιμάνη. Αέροπος, τεύχος 56, Ιούλιος-Αύγουστος 2004, σελ. 26-29.

Η Αστρονομία για αιώνες πριν τον Νικόλαο Κοπέρνικο (1473-1543) δεν ανέδειξε κάποιον ιδιαίτερα πρωτοπόρο αστρονόμο.

Είναι γεγονός ότι η Αστρονομία συντηρήθηκε στο Βυζάντιο και ότι οι Βυζαντινοί σχολίασαν και διέσωσαν αρκετά έργα αρχαίων Ελλήνων σοφών, ενώ ιδιαιτέρως διακρίθηκε ο Νικηφόρος Γρηγοράς (1295-1359) και αρκετοί άλλοι. Παράλληλα στη Δύση ο Roger Bacon (1220-1292), ο Αλβέρτος ο Μέγας (1200-1280) και οι Jean Buridan (14ος αιώνας), Nicole d’ Oresme (1323-1382) και Nicolaus Cuzanus (1401-1464) ήταν εκείνοι που –μετά τη μελέτη των αρχαίων κειμένων- έδωσαν με τα έργα τους την απαραίτητη ώθηση στην Επιστήμη. Αμφισβήτησαν την αυθεντία του Αριστοτέλη και το γεωκεντρικό σύστημα και αναζωπύρωσαν τις ιδέες του Αριστάρχου του Σαμίου περί του ηλιοκεντρικού συστήματος.

 

187.     Η Ηλιοκεντρική Θεωρία στο Βυζάντιο και τους Άραβες: Έλληνες και Άραβες. Η προσφορά του Αραβικού Κόσμου στην Επιστήμη. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη και Β. Μανιμάνη. Αέροπος, τεύχος 56, Ιούλιος-Αύγουστος 2004, σελ. 26-29.

Έως το 1600 ο αραβικός κόσμος ήταν ο κόσμος της επιστήμης, ενώ δεν υπήρχε κάτι ανάλογο στη Δύση. Η διανοητική συνάντηση Ελλάδας και Αραβίας υπήρξε ένα από τα μεγάλα συμβάντα της ιστορίας και πρόσφερε πολλά στην επιστήμη.

Κορυφαίες μορφές του αραβικού κόσμου ήταν ο Αλχάζεν, σπουδαίος φυσικός, με σημαντική συνεισφορά στην Οπτική, ο αλ Μπιρουνί, σπουδαίος αστρονόμος με σημαντική προσφορά στο ημερολογιακό ζήτημα. Ο Αβικένας, φιλόσοφος, οπαδός του Αριστοτέλη, που άσκησε τεράστια επίδραση στους λογίους της Δύσης. Ο αστρονόμος Ναζίρ αλ-Τουσί με πρωτοποριακές μελέτες στο εργαστήριό του και πολλοί άλλοι λόγιοι που πρόσφεραν πολλά στην επιστήμη.

 

188.          Κοσμικές Διαδρομές, Έδρα-Forum, Περιοδικό των φοιτητών του Ε.Μ.Π., 31 Οκτωβρίου 2004, http://users.ntua.gr/ge00085/cosmos.pdf

Eίναι σε όλους γνωστή η ανατροπή των μέχρι πρότινος αποδεκτών φυσικών απόψεων περί της συγκροτήσεως και της φύσεως της αισθητής συμπαντικής πραγματικότητας. H αναθεώρηση των ιδεών μας για φυσικές έννοιες με κοσμολογική σημασία, όπως αυτές της ύλης, της μάζας, του χώρου, των διαστάσεων και του χρόνου, διαμόρφωσαν μια νέα άποψη γι' αυτό που ονομάζουμε αισθητό και παρατηρήσιμο Σύμπαν.

Oμοίως είναι γνωστές πλέον οι αναπτυσσόμενες νέες κοσμολογικές προτάσεις —για παράδειγμα Kοσμολογία Linde— που προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας σειράς επάλληλων και ανεξάρτητων κόσμων, οι οποίοι συγκροτούν μια συμπαντική πολλαπλότητα «κοσμικών φυσαλίδων». Kάθε μία απ' αυτές πιθανότατα δημιουργείται μέσω σημειακών ιδιομορφιών και εξελίσσεται στα πλαίσια των δημιουργούμενων «οπών».

 

189.          Η κατάκτηση της Σελήνης: Μορφολογία. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-«ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2004.

Αφιέρωμα στα 35 χρόνια από την κατάκτηση της Σελήνης. Παρουσιάζουμε τη μορφολογία του δορυφόρου της γης μας. Πίνακες με τα γενικά αστρονομικά χαρακτηριστικά της, με τους κρατήρες και τα ονόματα των Ελλήνων αστρονόμων που έχουν δοθεί σ’ αυτούς. Δίνουμε στοιχεία για τη σεληνιακή ατμόσφαιρα, ουσιαστικά για ποια μυστικά κρύβουν η επιφάνειά της και η ατμόσφαιρά της. Συνεχίζουμε με την εξήγηση των σεληνιακών φάσεων και των σεληνιακών εκλείψεων.

 

190.          Οι ονειροβάτες του Διαστήματος. Μ. Δανέζη Σ. Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2004.

Συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στα 35 χρόνια από την κατάκτηση της Σελήνης με τους ονειροβάτες του Διαστήματος. Είναι γνωστό ότι οι πρώτοι οραματιστές των ταξιδιών στα αστέρια είχαν ως πρώτο τους σταθμό τον φυσικό δορυφόρο της γης, τη Σελήνη.

Ο προφήτης τους διαστήματος ήταν ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, ο οποίος με το βιβλίο του «Αληθινή ιστορία», περιγράφει ένα τυχαίο ταξίδι στη Σελήνη. Στη συνέχεια στον ΄Ικαρο-Μένιππο» παρουσιάζει ένα οργανωμένο ταξίδι στο φεγγάρι. Τα ίδια και ο Κέπλερ στα 1634, ο Συρανό ντε Μπερζεράκ, ο Λουντοβίκο Αριόστο, ο Ασίλ Ρενώ, το1863, και πλήθος άλλων συγγραφέων μέχρι την πραγματική κατάκτηση της Σελήνης πριν από 35 χρόνια με τα διαστημικά προγράμματα.

 

191.          Χριστούγεννα, με το πράσινο της ελπίδας και της φύσης. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη. Η Βραδυνή της Κυριακής, 19 Δεκεμβρίου 2004.

Ένα άρθρο μας για τα Χριστούγεννα, για τον καινούργιο χρόνο που έρχεται και φέρνει μαζί του την ελπίδα, την τύχη, τις ευχές. Αναφέρουμε την 1η Ιανουαρίου, πρωτοχρονιά και αφετηρία του έτους, που αστρονομικά δεν σχετίζεται, ούτε με ισημερίες, ούτε αντιστοιχεί σε κανένα άλλο σημείο της τροχιάς του Ήλιου, ούτε ακόμα στη γέννηση του Χριστού, ημερομηνία από την οποία εκκινεί η χριστιανική χρονολόγηση.

Συνδέουμε τα Χριστούγεννα με τη χειμερινή τροπή του Ήλιου και τα αρχαία Σατουρνάλια, τα Μπρουμάλια και τα Dies Natalis invicti Solis, τα γενέθλια του Αήττητου Ήλιου στο χειμερινό ηλιοστάσιο, που αφομοιώθηκαν στα Χριστούγεννα, την κατά σύμβαση ημερομηνία γέννησης του Ιησού.

Σημειώνουμε ακόμη και το πράσινο, τον στολισμό των σπιτιών με πρασινάδες, που υπενθυμίζουν ότι ο Ήλιος διέβη από τη χειμερινή τροπή του και πως η άνθιση της Γης δεν φαντάζει πλέον απόμακρη.

 

192.           Από πού κατάγεται το χριστουγεννιάτικο τραπέζι; Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη. Η Βραδυνή της Κυριακής, 25/26 Δεκεμβρίου 2004.

Μεγάλη γιορτή σήμερα: Χριστούγεννα. Τα χριστόψωμα, σύμβολα γονιμότητας και αναγέννησης συνδέονται με την πανάρχαιη λατρεία της Δήμητρας, θεάς των δημητριακών.

Αναφέρουμε για τη χοιροσφαγία, παλιό ελληνορωμαϊκό έθιμο. Όχι μόνον οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, αλλά και οι Βίκινγκς θυσίαζαν αγριογούρουνα στον Freyer.

Η χοιροσφαγία, συνδέεται τόσο με τον βλαστικό, όσο κυρίως με τον γονιμικό δαίμονα, αφού η γουρουνοπούλα ταυτίζεται με τη γονιμότητα, λόγω της ωοτοκίας της.

Σύμφωνα με την παράδοση, το χριστουγεννιάτικο, όπως και το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι πρέπει να είναι πλούσιο, επειδή η αφθονία των φαγητών προοιωνίζεται την αφθονία και των υπολοίπων αγαθών του σπιτιού καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.

 

193.          Άγιος Βασίλης έρχεται… Μύθοι και παραδόσεις για τον Άγιο με τα δώρα. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη. Η Βραδυνή της Κυριακής, ένθετο οκτασέλιδο, 1-2 Ιανουαρίου 2005.

Ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον Άγιο Βασίλη, Σάντα Κλάους, το πνεύμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Από τα πανάρχαια χρόνια, οι λαοί της Ευρώπης γιόρταζαν με μεγαλοπρέπεια το χειμερινό ηλιοστάσιο, από την 22α έως την 25η Δεκεμβρίου, για τη γέννηση του Ήλιου.

Οι αρχαίοι ευρωπαϊκοί λαοί συνδύαζαν τη γιορτή του Ήλιου με την παρουσία των αρχόντων του χιονιού και του χειμώνα, που ντυμένοι στα πολλά και ζεστά τους ρούχα μοίραζαν δώρα στα παιδιά για να συμμετέχουν κι αυτά στη γενική χαρά των γενεθλίων του φωτοδότη Ήλιου.

Αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα αφού κάθε χρόνο, σύμφωνα με τη διεθνή λαογραφία, επισκέπτεται τη χριστιανική υφήλιο ένας καλοκάγαθος, ευτραφής γέροντας με κατακόκκινη στολή και άσπρη γενειάδα, μορφή που δεν είναι ξεκομμένη από τις λαογραφικές ρίζες του παρελθόντος.

 

194.          Το αρχαίο αθηναϊκό γλυπτό ημερολόγιο στον Άγιο Ελευθέριο, την Παναγία Γοργοεπήκοο, τη Μικρή Μητρόπολη των Αθηνών. Αέροπος, τεύχος 59, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2005, σελ. 10-13.

Περιγράφουμε το περίφημο αρχαίο γλυπτό ημερολόγιο που βρίσκεται εντοιχισμένο στον Άγιο Ελευθέριο, την Παναγία Γοργοεπήκοο, τη Μικρή Μητρόπολη των Αθηνών. Στη ζωφόρο του ναού έχει εντοιχιστεί παράσταση του αρχαίου αθηναϊκού λειτουργικού μηνολογίου. Ο μικρός αυτός ναός ορθώνεται πλάι στη Μητρόπολη των Αθηνών και κτίστηκε κατ’ εντολή της αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθηναίας (775-802 μ.Χ.).

Το θαυμάσιο αυτό γλυπτό ημερολόγιο, με αστρονομικές παραστάσεις και τον ζωδιακό κύκλο χρονολογείται από τον 4ο π.Χ. αιώνα.

Το ανάγλυφο διαιρείται σε δώδεκα τμήματα, όσοι ήταν και οι αθηναϊκοί μήνες του έτους. Στην αρχή κάθε τμήματος υπάρχει ένας άνθρωπος ντυμένος ανάλογα με την εποχή, ενώ κάθε τμήμα τελειώνει με το αντίστοιχο ζωδιακό σύμβολο. Ενδιάμεσα υπάρχουν παραστάσεις που έχουν σχέση με τις γεωργικές ασχολίες ή τις γιορτές του μήνα. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό αστρονομικά, αφού περιγράφει πλήρως το αρχαίο αττικό ημερολόγιο.

 

195.          Οι τροχιές των πλανητών. Μ. Δανέζης και Σ. Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2005.

Ένα άρθρο για τις τροχιές που διαγράφουν οι πλανήτες στο ταξίδι τους γύρω από τον ΄Ήλιο. Μετά από αυτή τη μελέτη, που χρειάστηκαν αιώνες για να ολοκληρωθεί, οι αστρονόμοι κατέληξαν σε κάποια βασικά συμπεράσματα. Πρώτον, όπως γνωρίζουμε πλέον, κατά την περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι ο Ήλιος είναι εκείνος που κινείται γύρω από τη Γη. Έτσι, παρατηρούμε τον Ήλιο να διαγράφει πάνω στην ουράνια σφαίρα ένα μέγιστο κύκλο της κατά τη διάρκεια ενός τροπικού έτους. Αυτός ο κύκλος είναι η εκλειπτική, ενώ παρουσιάζουμε και τις ανάδρομες κινήσεις των πλανητών, καθώς και την εξήγησή τους, τις συζυγίες των πλανητών και όλα τα φαινόμενα που σχετίζονται μ’ αυτούς.

 

196.          Κομήτες: οι αλήτες του διαστήματος. Σ. Θεοδοσίου και Μ. Δανέζης. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2005.

Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τους κομήτες, τα εντυπωσιακά αυτά ουράνια σώματα. Τις βρώμικες χιονόμπαλες, όπως τους ονόμασε ο γνωστός Αμερικανός αστρονόμος Fred Whipple, ή τους «αλήτες του διαστήματος», όπως αρέσκονται πολλοί αστροφυσικοί να τους αποκαλούν.

Οι κομήτες είναι πράγματι εντυπωσιακά και φαντασμαγορικά ουράνια σώματα, και πολλοί από αυτούς, όπως ο γνωστός κομήτης του Halley, έχουν προκαλέσει με τις περιοδικές εμφανίσεις τους πολύ τρόμο στην ανθρωπότητα. Έχουν συνδεθεί με δεισιδαιμονίες, αλλά στην ουσία είναι άκακα ουράνια σώματα και πιθανότατα οι τροφοδότες της ζωής στον μικρό πλανήτη μας, αφού μεταφέρουν αμινοξέα, τη βάση της ζωής.

 

197. Ο πιστεύων εις Εμέ, και αν αποθάνη ζήσεται… Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης. Η Βραδυνή της Κυριακής, 30 Απριλίου – 1 Μαΐου 2005.

Πάσχα του 2005 και αναπτύσσουμε τις γιορτές των Παθών του θεανθρώπου, δηλαδή του θανάτου και της ανάστασή του. Η πίστη του Χριστού στην ανάσταση των νεκρών είναι φανερή στην Καινή Διαθήκη, αφού επικυρώνεται με τη δική του Ανάσταση.

Αναπτύσσουμε το φαινόμενο της Αναστάσεως των νεκρών στην Καινή Διαθήκη και την αναγεννητική διάσταση του Θείου Δράματος.

Επίσης περιγράφουμε την ιστορικότητα της Ανάστασης και τους αρνητές της, από τον εθνικό Κέλσο μέχρι των Στράους και τον Ρενάν και όλους τους θεολόγους της Σχολής της Τυβίγγης.

 

198. Ο θνήσκων θεός στις αρχαίες λατρείες. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης. Η Βραδυνή της Κυριακής, 30 Απριλίου – 1 Μαΐου 2005.

Οι γιορτές των παθών του θνήσκοντος θεού, από τα πανάρχαια χρόνια συμβόλιζε τον θάνατο και την ανάσταση του θεού Ήλιου. Οι γιορτές αυτές καθορισμένες από παλιά στην εαρινή ισημερία υπήρχαν σε όλες τις ανατολικές ηλιολατρικές θρησκείες και ήταν όπως φαίνεται, ο προάγγελος του χριστιανικού Πάσχα.

Στην αρχαία Ελλάδα, τα Αδώνια, οι τελετές για τη νεκρανάσταση του Άδωνη, γιορτάζονταν σε κατανυκτική ατμόσφαιρα, όπως και οι γιορτές της Κυβέλης και του Άττη, της Ίσιδας και του Όσιρη.

Όλα αυτά περιγράφονται στο άρθρο μας, όπου δείχνουμε τη σημαντική σχέση τις αστρονομίας με τις πανάρχαιες γιορτές και λατρείες.

 

199.          Το Ωρολόγιον του Ανδρονίκου του Κυρρήστου. Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης και Μάρκος Κατσιώτης. Αέροπος, τεύχος 61, Μάιος-Ιούνιος 2005, σελ. 10-13.

Ένα από τα γνωστότερα υδραυλικά χρονόμετρα, και μαζί ηλιακά ρολόγια της αρχαιότητας είναι το περίφημο Μνημείο του Ανδρονίκου του Κυρρήστου. Περιγράφουμε το Ωρολόγιον του Ανδρονίκου του Κυρρήστου ή Πύργο των ανέμων (50 π.Χ.) που βρίσκεται στην αρχαία ρωμαϊκή αγορά των Αθηνών στην αρχή της οδού Αιόλου. Είναι ένας οκτάγωνος μαρμάρινος πύργος ύψους 12 μέτρων και πλάτους περίπου οκτώ. Θεωρείται ναός του θεού των ανέμων Αιόλου που κατασκεύασε ο μηχανικός, αστρονόμος και αρχιτέκτων Ανδρόνικος ο Κυρρήστης. Σήμερα ο ναός αυτός  είναι επίσης γνωστός ως Αέρηδες ή Πύργος των ανέμων, επειδή η κάθε πλευρά του από τις οκτώ, είναι προσανατολισμένη στον ορίζοντα από όπου φυσάει ο αέρας και φέρει ανάγλυφες παραστάσεις των οκτώ κυριοτέρων ανέμων. Το σημαντικό είναι ότι φέρει οκτώ κατακόρυφα ηλιακά ρολόγια έργα επίσης του Ανδρόνικου του Κυρρήστη.

 

200. Ο Σείριος στην Τέχνη και Αστρονομία των Dogon. Στράτος Θεοδοσίου, Αέροπος, τεύχος 62, Ιούλιος-Αύγουστος 2005, σελ. 4-7.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα βασικά σημεία της προσκκεκλημένης ομιλίας μου στο Διεθνές Συνέδριο «Επιστήμη και Τέχνη», 16-19 Ιουνίου 2005, Αθήνα. Έτσι, παρουσιάζονται οι περίεργες, για μια πρωτόγονη φυλή, αστρονομικές γνώσεις των Ντογκόν. Κυρίαρχο άστρο στην κοσμολογία αυτής της φυλής είναι ο Σείριος, το λαμπρότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού. Μάλιστα οι Ντογκόν γνωρίζουν τον «αφανή» συνοδό του, έναν λευκό νάνο, που δεν είναι ορατός με γυμνά μάτια.

Κάθε 60 χρόνια έχουν τη μεγάλη τελετή Σίγκι, όταν ο Σείριος είναι ορατός μεταξύ των οροπεδίων Ομπόρι και Μπαντιαγκάρα και όλα αυτά απεικονίζονται λεπτομερώς στην τέχνη και τα υφαντά της περίεργης αυτής φυλής που ζει απομονωμένη στο Μάλι της ΔυτρικήςΑφρικής, γύρω από την πόλη Τομπουκτού.

 

201. Διαστημικοί Σταθμοί. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 24 Ιουλίου 2005.

Παρουσιάζονται όλα τα βήματα , μετά την κατάκτηση της Σελήνης, για την κατάκτηση του διαστήματος. Η κατασκευή των επανδρωμένων διαστημικών σταθμών, πρώτα από όλα του Σαλιούτ, με το σοβιετικό πρόγραμμα του 1977. Ο Σαλιούτ-6 λειτούργησε για 5 συνολικά χρόνια, ακολούθησε ο Σαλιούτ-7, το 1982, καιο μετά ο θρυλικός σταθμός Μιρ, που ολοκλήρωσε τον κύκλο του στις 23 Μαρτίου του 2001.

Οι Αμερικανοί απάντησαν με το Skylab, το 1973, ενώ τελικά Αμερικανοί και Ρώσοι συμφώνησαν το 1993, για την κατσκευή του ΑΛΦΑ, σε ένα κοινό πρόγραμμά τους μαζί με τον Καναδά, την Ιαπωνία και την Ευρώπη.

 

202. Το Χρονικό της Πυραυλικής. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ- «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ». Κυριακή 24 Ιουλίου 2005.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται κατά σειρά από την αρχαιότητα, ήδη από τον Αρχύτα τον Ταραντίνο (428-347 π.Χ.), όλα τα βήματα της Πυραυλικής.

Μετά τον Αρχύτα, ακολουθεί ο περίφημος μηχανικός Ήρων ο Αλεξανδρεύς, 1ος π.Χ. αιώνας, ενώ το 305 π.Χ. οι Ρόδιοι χρησιμοποίησαν τους πρώτους πυραύλους(!) εναντίον του Δημητρίου του Πολιορκητή.

Οι Κινέζοι με τη σειρά τους χρησιμοποιούσαν αυτοπροωθούμενα πύρινα βέλη, όπως και οι Ινδοί υπό την ηγεσία του Τίπου Σαχίμπ, εναντίον των Βρετανών. Δεν πρέπει βεβαίως να ξεχνάμε το υγρό πυρ των Βυζαντινών και τον Ολλανδό Γκρεβσάντε (1720) που χρησιμοποίησε τον ατμό ως μέσον προώθησης ενός οχήματος που κατασκεύασε

Έτσι, φτάσαμε στους Γερμανούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στους Αμερικανούς, οι οποίοι ήδη από το 1917 είχαν κατασκευάσει τον «κοριό» το πρώτο τηλεκατευθυνόμενο βλήμα των Η.Π.Α.

 

202.           

203.           Ιερά Μονή Οσίου Λουκά-Ο Παρθενώνας της Βυζαντινής εποχής. Στράτος Θεοδοσίου και Άρης Δακανάλης. Πεμπτουσία, τεύχος 18, Αύγουστος-Νοέμβριος 2003, σελ. 126-133.

Το σημαντικότερο μνημείο της Μεσοβυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα είναι το Μοναστήρι του Οσίου Λουκά του Στειριώτη, χτισμένο στα μέσα του 10ου μ.Χ. αιώνα στις δυτικές πλαγιές του όρους Ελικών. Το έργο άρχισε επί Ρωμανού Β΄ του Λεκαπηνού (959-963), αλλά μάλλον ολοκληρώθηκε από τον αυτοκράτορα Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ τον Βουλγαροκτόνο (976-1025). Στη συνέχεια – κατά τη Φραγκοκρατία – πέρασε στην κατοχή τάγματος καθολικών μοναχών, ενώ γνώρισε την καταστρεπτική μανία και τις λεηλασίες των Καταλανών και των Τούρκων. Από το μοναστήρι αυτό, στις 27 Μαρτίου του 1821, ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας ευλόγησε τα όπλα του ξεσηκωμού της Ρούμελης εναντίον των Τούρκων.

Το καθολικό της Μονής είναι μοναδικό εξαιρετικά σωζόμενο δείγμα της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής, ο «Παρθενώνας» της Βυζαντινής εποχής για την Ελλάδα, όπως αποκαλείται, και απετέλεσε το πρότυπο για την κατασκευή άλλων ναών όπως του καθολικού της ιεράς μονής του Δαφνίου, και μεταγενέστερα της ρωσικής εκκλησίας στην Αθήνα. Το καταπληκτικό είναι ότι τον ναό κοσμεί ένα κατακόρυφο ηλιακό ρολόι. Ένα από τα περίπου 10 ηλιακά ρολόγια που σώζονται στην Ελλάδα από τη Βυζαντινή περίοδο.

 

204.           Η αστρονομία του Αναξίμανδρου. Β. Μανιμάνης και Ε. Θεοδοσίου. Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 296, Σεπτέμβριος 2005.

Από τη θεωρητική άποψη του φυσικού νόμου, την κοσμολογία και την υπόθεση ότι η γη αιωρείται στο κενό, μέχρι τις πλέον πρακτικές πλευρές που εμφάνιζε την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων η αστρονομία, όπως η επινόηση και η συνεισφορά του Έλληνα φιλοσόφου Αναξίμανδρου ήταν αξιόλογη και πολυσχιδής.

 

205.           Αντρέ Μαρί Αμπέρ-Η ζωή και το έργο του. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. «Ελευθεροτυπία»-Ιστορικά 5, 27 Οκτωβρίου 2005, σελ. 3-17.

Ο Αντρέ-Μαρί Αμπέρ (André-Marie Ampére, 1775-1836) υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους φυσικούς και μαθηματικούς του 19ου αιώνα, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια του Ηλεκτρομαγνητισμού μέσω της θεωρίας του ότι τα ηλεκτρικά ρεύματα είναι αυτά τα οποία παράγουν τα μαγνητικά πεδία. Εργάστηκε πάνω σε ένα μεγάλο πλήθος επιστημονικών θεμάτων της Φυσικής και όχι μόνο. Γλωσσολογία, Βιολογία, Ανατομία, Χημεία και Μαθηματικά είναι κάποιοι από τους τομείς που ασχολήθηκε και εμπλούτισε με την έντονη επιστημονική παρουσία του.

 

206.          Αντρέ Μαρί Αμπέρ-Ηλεκτροδυναμική. Το χρονικό της ανακάλυψης. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. «Ελευθεροτυπία»-Ιστορικά 5, 27 Οκτωβρίου 2005, σελ. 18-25.

Αρχές του 19ου αιώνα και στη Γαλλία η Γαλλική Επανάσταση έχει ανοίξει νέους διαδρόμους ορθολογιστικής σκέψης και έτσι μαζί της συντελείται και μια πραγματική επανάσταση στη Φυσική.

Βρισκόμαστε στην 11η Σεπτεμβρίου του 1820, όταν ο Ν. Φ. Αραγκό (1786-1853) ανακοινώνει στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών την εξαιρετική και προφητική εργασία του Δανού φυσικού Χανς Κρίστιαν Έρστεντ (1777-1851): «Πειράματα σχετικά με την επίδραση του ηλεκτρικού ρεύματος στη μαγνητική βελόνη».

Ανάμεσα στους ακροατές ήταν και ο ικανότατος μαθηματικός και φυσικός Αντρέ Μαρί Αμπέρ (1775-1836) καθηγητής τότε στην Εκόλ Πολυτεκνίκ (Ecole Polytechnique), ο οποίος ενθουσιάστηκε από την έρευνα του Έρστεντ.

Το βασικό και αναπάντητο ερώτημα του Δανού πειραματικού φυσικού ήταν: Γιατί η μαγνητική βελόνα αποκλίνει όταν βρίσκεται κοντά σε αγωγό, ο οποίος διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα; Κανείς από τους φυσικούς δεν μπορούσε να εξηγήσει αυτό το περίεργο γι’ αυτούς φαινόμενο.

Με τη λύση αυτού ακριβώς του φαινομένου θέλησε να ασχοληθεί ο ιδιοφυής Αμπέρ και κατόρθωσε μέσα σε μία εβδομάδα να διατυπώσει μια ολοκληρωμένη θεωρία η οποία εξηγούσε τους πειραματισμούς του Έρστεντ.

Η θεωρία αυτή υπήρξε το βασικό θεμέλιο της μαθηματικής θεωρίας του Ηλεκτρομαγνητισμού και ανέδειξε τον Αμπέρ, σύμφωνα με την άποψη του περίφημου Άγγλου φυσικού Μάξγουελ σε «Νεύτωνα του Ηλεκτρισμού».

 

207.          Η μέτρηση μικρών διαστημάτων χρόνου από τους αρχαίους αστρονόμους. Σ. Θεοδοσίου, Δ. Παπαθανάσογλου και Β. Μανιμάνης. Αέροπος Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2005, σελ. 30-35.

Από τα πανάρχαια χρόνια η εναλλαγή μέρας και νύχτας, οι διαδοχικές φάσεις της Σελήνης και η τακτική επάνοδος των εποχών του έτους ήταν τα φαινόμενα που έδωσαν την έννοια του χρόνου στον άνθρωπο και τα οποία μελέτησε προκειμένου να επιτύχει την ακριβή μέτρησή του.

Ως λογική συνέπεια η πρώτη μονάδα χρόνου που καθιέρωσε ο άνθρωπος ήταν εκείνη του ημερονυκτίου. Πράγματι, έχοντας κατανοήσει την έννοια της διάρκειας ημέρας και νύχτας, καθώς και την αδιάσπαστη ενότητα που τις συνδέει με την αέναη και σταθερή διαδοχή τους, είχε κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα, αφού είχε ήδη ανακαλύψει την πρώτη μονάδα μέτρησης του χρόνου, το ημερονύκτιο.

Από εκεί και πέρα όλοι οι πολιτισμοί που δημιούργησαν συστήματα μέτρησης χρόνου καθόρισαν τις μονάδες μέτρησης χρόνου μεγαλύτερης κλίμακας ως ακέραια πολλαπλάσια του ηλιακού ημερονυκτίου, ακόμα κι αν οι μεγάλες αυτές χρονικές μονάδες δεν θεμελιώνονταν πάνω στην ηλιακή κίνηση, αλλά στις κινήσεις άλλων ουρανίων σωμάτων, όπως για παράδειγμα της Σελήνης.

 

208.           Άλμπερτ Αϊνστάιν-Ο πατέρας της Σχετικότητας. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Πεμπτουσία, τεύχος 19, Δεκέμβριος 2005- Μάρτιος 2006, σελ. 60-64.

Δύο άρθρα αφιερωμένα στη μνήμη του μεγάλου φυσικού Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Το 2005 χαρακτηρίστηκε διεθνώς ως «έτος Αινστάιν». Κεντρικό τιμώμενο πρόσωπο ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, καθώς αφ’ ενός μεν η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας γιόρτασε φέτος την 100ή επέτειο από τη γέννησή της (1905) και αφ’ ετέρου στις 18 Απριλίου του 2005 συμπληρώθηκαν ακριβώς 50 χρόνια από τον θάνατο τπου σπουδαίου φυσικού.

Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας αποδεικνύει θεωρητικά ότι η μάζα ενός σώματος εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία αυτό κινείται. Επιπλέον θεωρεί ότι είναι αδύνατον να κινηθεί ένα σώμα με την ταχύτητα του φωτός στο κενό, γιατί τότε θα έπρεπε να έχει μάζα άπειρη.

 

209. Κοσμολογική σταθερά-Το μεγαλύτερο σφάλμα του Αϊνστάιν. Στράτος Θεοδοσίου. Πεμπτουσία, τεύχος 19, Δεκέμβριος 2005- Μάρτιος 2006, σελ. 66-76.

Κοσμολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την επιστημονική διερεύνηση του παρελθόντος του παρόντος και του μέλλοντος του Σύμπαντος μέσω της μελέτης της κατανομής της ύλης και της ενέργειάς του στον χώρο και τον χρόνο.

Στην παρουσίασή μας θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε κάποιες κοσμολογικές έννοιες με τη μορφή δέκα συγκεκριμένων ερωτήσεων στις οποίες θα δίνονται οι σχετικές επί του παρόντος απαντήσεις.

To 2005 έχει χαρακτηριστεί ως έτος Φυσικής με τιμώμενο πρόσωπο τον σπουδαίο φυσικό Άλμπερτ Αϊνστάιν, και αυτό επειδή πέρασαν 100 χρόνια από το 1905, έτος κατά το οποίο ο Αϊνστάιν δημοσίευσε, στο Annalen der Physik, την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας που έμελλε να επανακαθορίσει τον τρόπο με τον οποίο συνολικά αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Παρ’ όλα αυτά δεν ήταν αλάνθαστος. Για την ακρίβεια το κοσμολογικό του πρότυπο μάλλον ήταν λανθασμένο. Θα επικεντρώσουμε, λοιπόν, στο στατικό σύμπαν του Αϊνστάιν και στην κοσμολογική σταθερά, η εισαγωγή της οποίας στην Κοσμολογία θεωρήθηκε, από τον ίδιο, ως το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του;

Παρ’ όλα αυτά, σήμερα, σύγχρονοι κοσμολόγοι και αστροφυσικοί πιστεύουν ότι ο Αϊνστάιν πιθανότατα να είχε δίκιο, ακόμα και όταν έκανε λάθος. Οι γαλαξίες τελικά απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο και αυτό ίσως υπονοεί την ύπαρξη μιας δύναμης απωστικής. Οι θεωρητικοί αποκαλούν αυτή την απωστική δύναμη «σκοτεινή ενέργεια» και είναι ακριβώς η ίδια δύναμη στην οποία πίστευε ο Αϊνστάιν με την εισαγωγή της κοσμολογικής σταθεράς.

 

210. Το αρχαίο Μακεδονικό ημερολόγιο και η πορεία του ανά τους αιώνες.  Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Β. Μανιμάνης και Θεοφάνης Γραμμένος. Αέροπος, ένθετο δεκαεξασέλιδο, τεύχος 65. Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2006.

Το ημερολόγιο των αρχαίων Μακεδόνων, όπως όλα τα άλλα ελληνικά ημερολόγια, ήταν σεληνοηλιακό. Άρχιζε την πρώτη νουμηνία μετά τα φθινοπωρινή ισημερία με τον μήνα Δίο (Οκτώβριος/Νοέμβριος).

Το ημερολογιακό αυτό σύστημα λόγω των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου διαδόθηκε ευρέως εκτός της Μακεδονίας τόσο στην Αίγυπτο, όσο και σε χώρες της Ασίας. Στην εργασία αυτή παρακολουθούμε την πορεία του ανά τους αιώνες και τη μετάλλαξή του τόσο στη Συρία των Σελευκιδών, όσο και στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων. Επίσης δύα άλλα ημερολογιακά ρωμαϊκά συστήματα επικράτησαν στη Μακεδονία, παράλληλα με το Μακεδονικό ημερολόγιο.

 

211. Αθέατος Κόσμος και σύγχρονη φυσική. Στράτος Θεοδοσίου. Καταγραφή του μεγαλύτερου μέρους της Ομιλίας στην ημερίδα της Ε.Ε.Φ. στις 22 Ιανουαρίου «Επιστήμη και Θεός», Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2006, σελ. 7 και 10.

Στο άρθρο αυτό καταγράφεται τοο μεγαλύτερο μέρος της αντίστοιχης Ομιλίας στην ημερίδα της Ε.Ε.Φ. στις 22 Ιανουαρίου με τίτλο «Επιστήμη και Θεός». Ήτοι Στο θέμα Θεολογία και σύγχρονη Φυσική καταγράφονται:

α) Η λογική της σύγχρονης επιστήμης

β) Η έννοια της ύλης

γ) Οι περί χώρου και χρόνου αντιλήψεις.

Ακολουθούν ως προς Αριστοτελισμό, η δικαίωση του Πλάτωνα, και ολοκληρώνουμε με την Επιστήμη και τον αόρατο κόσμο.

 

212. Θεόφιλος Καΐρης-Ο εισηγητής μιας νέας θρησκείας στην Ελλάδα. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Ιστορικά Θέματα, τεύχος 48, σελ. 104-117. Φεβρουάριος 2006.

Γενικά οι απόψεις του Διαφωτισμού είναι γνωστές στις ευρωπαϊκές χώρες που τον δημιούργησαν, ενώ δεν είναι ομοίως γνωστές οι προσπάθειες εισαγωγής του σε ευρωπαϊκές χώρες στην περιφέρεια της ηπείρου, όπως είναι η Ελλάδα.

Πως πέρασε η επιστημονική επανάσταση στη σκλαβωμένη στους Τούρκους Ελλάδα; Kαι πως αποδέχθηκαν οι Έλληνες τις πραγματικά επαναστατικές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και του φιλελευθερισμού;

Τι αντίδραση συνάντησαν από τη συντηρητική Ορθόδοξη Εκκλησία και ποιοι θυσίασαν τη ζωή τους χάριν των ιδεών τους;

Ο Θεόφιλος Καϊρης (1784-1853), λόγιος, φιλόσοφος και ιερέας ήταν το τραγικό θύμα της κληρικής μισαλλοδοξίας. Ο εισηγητής του Θεοσεβισμού στην Ελλάδα, είχε το τραγικό τέλος που η μοίρα επιφυλάσσει σ’ αυτούς –που πρωτοπόροι– θέλησαν να εισαγάγουν στην Ελλάδα τις φιλελεύθερες ιδέες της Δυτικής Ευρώπης του Διαφωτισμού.

 

213. Έκλειψη Ηλίου 29 Μαρτίου 2006. Στράτος Θεοδοσίου Ηλιοπάρτυ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. http://solar-eclipse.uoa.gr/info

Ένα ηλιοπάρτυ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στους χώρους της Πληροφορικής, με διαλέξεις και παρουσιάσεις, όπως και παρατήρτησηση της ηλιακής έκλειψης στις 29 Μαρτίου 2006.

 

214. Περί ηλιακών εκλείψεων. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Το Παρόν της Κυριακής, Κυριακή 2 Απριλίου 2006, αριθ. φύλ. 700, σελ. 25.

Γενικά μιλώντας στην Αστρονομία για εκλείψεις εννοούμε ότι έχουμε παρεμβολή ενός ουράνιου σώματος ανάμεσα σε δύο άλλα. Στην περίπτωση της σεληνιακής έκλειψης η Γη παρεμβάλλεται μεταξύ Ηλίου και Σελήνης, ενώ στην ηλιακή έκλειψη η Σελήνη είναι εκείνη που βρίσκεται ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη. Αντίθετα με τη σεληνιακή έκλειψη, που συμβαίνει στη φάση της πανσελήνου (αντίθεση), η ηλιακή έκλειψη συμβαίνει όταν έχουμε νέα Σελήνη. Συνεπώς αναγκαία συνθήκη για να συμβεί έκλειψη Ηλίου είναι η Σελήνη να βρίσκεται σε σύνοδο (αποχή 0°). Γενικώς η ηλιακή έκλειψη δεν είναι ορατή από όλα τα σημεία της Γης, αλλά μόνον από εκείνους τους τόπους που βρίσκονται σε μια ζώνη πλάτους περίπου 300 Κm, την οποία σαρώνει ο λεγόμενος κώνος σκιάς της Σελήνης με ταχύτητα 0,5-1 Κm/sec. Μέσα στη ζώνη αυτή λόγω της εκκεντρότητας της τροχιάς της Σελήνης συμβαίνει – για έναν γήινο παρατηρητή – να αποκρύπτεται ο δίσκος του Ήλιου, εκτός από έναν εξωτερικό δακτύλιο, οπότε η έκλειψη, καλείται δακτυλιοειδής.

 

215. Απειλή από το Διάστημα. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Πεμπτουσία, τεύχος 20, Απρίλιος-Ιούλιος 2006, σελ. 82-88.

Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι αστεροειδείς, αυτή η ζώνη πλανητοειδών μεταξύ Άρη και Δία, περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, μερικοί όμως έχουν έκκεντρες τροχιές και έρχονται πολύ κοντύτερα στη Γη σε σχέση με τους υπόλοιπους. Περίπου 2.000 αστεροειδείς και κομήτες πλησιάζουν πάρα πολύ κοντά στη Γη – ενίοτε επικίνδυνα – με τροχιές οι οποίες εν γένει είναι γνωστές στους ειδικούς επιστήμονες. Το βέβαιο, όμως, είναι ότι συχνά κάποια απ’ αυτά τα ουράνια σώματα εισβάλλουν αιφνίδια από το κοσμικό σκοτάδι ακολουθώντας τροχιές που είναι δυνατόν να συμπέσουν με την προαιώνια πορεία του πλανήτη μας με καταστροφικά αποτελέσματα. Και εδώ γεννάται ο κίνδυνος συγκρούσεων, όπως –κατά πάσα πιθανότητα– είχε γίνει στο παρελθόν, πριν από 65 εκατομμύρια έτη, στη Γη με τον αστεροειδή που έπεσε στη Χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό ο οποίος ισοδυναμούσε με πέντε δισεκατομμύρια βόμβες τύπου Χιροσίμας και εξαφάνισε τους δεινοσαύρους και άλλα είδη από τον πλανήτη μας.

 

216. Αρχή των χρονολογιών στην αρχαία Ελλάδα. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Αέροπος, τεύχος 67. Μάιος-Ιούνιος 2006.

Πως μέτραγαν το πέρασμα του χρόνου οι αρχαίοι Έλληνες;

Ποια ήταν η χρονολογική αφετηρία τους;

Είχαν ενιαίο σημείο εκκίνησης των χρονολογιών ή χρησιμοποιούσαν διάφορα χρονολογικά συστήματα;

Αυτά είναι διάφορα ερωτήματα που απασχολούσαν τους ειδικούς επιστήμονες και όχι μόνο, αφού ενιαία χρονολογική αφετηρία σήμαινε ταυτόχρονα και ενιαία χρονολόγηση στην Αρχαία Ελλάδα.

Ωστόσο οι έρευνές μας, μας έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ενιαία χρονολογική αφετηρία δεν υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα. Το πολιτικό έτος των αρχαίων Ελλήνων διέφερε από το φυσικό ηλιακό έτος, που ονομαζόταν ενιαυτός.

Συνήθως το έτος καθοριζόταν στις ελληνικές πόλεις-κράτη από τον χρόνο της θητείας κάποιου ανώτατου πολιτικού ή θρησκευτικού άρχοντα, ο οποίος του έδινε ταυτόχρονα το όνομά του.

 

217. Ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Πεμπτουσία, τεύχος 21, Αύγουστος-Νοέμβριος 2006.

Κάποτε προκαλούσαν φόβο και γύρω τους δημιουργούνταν μύθοι και θρύλοι. Σταδιακά άρχισαν να αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρία για επιστημονικές παρατηρήσεις. Σήμερα οι εκλείψεις δεν απασχολούν μόνο την επιστημονική κοινότητα, αλλά μαγνητίζουν το ενδιαφέρον ευρύτερων μαζών με το μοναδικό υπερθέαμα που προσφέρουν, ιδιαίτερα όταν είναι ολικές ηλιακές εκλείψεις.

 

218. Νικόλαος Κοπέρνικος-Ο Θεμελιωτής της Αστρονομίας. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, Ιστορικά θέματα,         τεύχος 350, Αθήνα, Οκτώβριος 2006, σελ. 92-103.

Ο Νικόλαος Κοπέρνικος, ο μεγάλος αυτός Πολωνός αστρονόμος, γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1473 στο Τόρουν (Θορν) της Πολωνίας και απεβίωσε: στις 24 Μαΐου 1543 στο Φράουενμπουργκ (Φρόμποργκ), της Πολωνίας. Είναι ο ιερωμένος-επιστήμονας, ο οποίος με το μνημειώδες έργο του «Περί των περιφορών των ουρανίων σφαιρών» (1543) ανέσυρε από τη λήθη τις ηλιοκεντρικές απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και έτσι έγινε ο νέος εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωρία, που είναι επιστημονικά δεκτή σήμερα. 

Οι υποθέσεις του Αριστάρχου του Σαμίου και η πίστη των Πυθαγορείων στην ηλιοκεντρική θεωρία αποτέλεσαν τη βάση των συλλογισμών του μεγάλου Πολωνού αστρονόμου.

 

219. Το σύνθετο ηλιακό ρολόι του Ανδρόνικου του Κυρρήστου στην Τήνο. Στράτος Θεοδοσίου, Μανιμάνης Βασίλειος  και Χρυσοχοΐδης Χαρίλαος, Αέροπος, τεύχος 70, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2006.

Ένα θαυμάσιο σύνθετο αρχαίο ηλιακό ρολόι βρέθηκε στις ανασκαφές των αρχών του 20ού αιώνα (1903-1904) στα Κιόνια, μια τοποθεσία κοντά στην πόλη της Τήνου, την πρωτεύουσα του ομώνυμου νησιού των Κυκλάδων. Το ηλιακό ρολόι αυτό είναι τετραπλό φτιαγμένο από λευκό μάρμαρο της Τήνου και κατασκευασμένο έτσι ώστε να δείχνει τον ηλιακό χρόνο, τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Είναι έργο του Ανδρόνικου του Κυρρήστου, τέλος 2ου - αρχές 1ου αιώνα π.Χ., του διάσημου αστρονόμου, αρχιτέκτονα και μηχανικού που, στη συνέχεια, κατασκεύασε τον ονομαστό Πύργο των Ανέμων στη Ρωμαϊκή Αγορά της Αθήνας. Σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Τήνου (Αρ. Μουσείου Α139).

 

220. Αναζητήσεις και ερμηνείες του άστρου της Βηθλεέμ. Στράτος Θεοδοσίου. «Το άστρο των Χριστουγέννων», Ίδρυμα Ευγενίδου, Οδηγός Παράστασης, Αθήνα 2006, σελ. 69-73.

Παρουσιάζουμε όλες τις άλλες εκδοχές και ερμηνείς για τη φύση του υπέρλαμπρου άστρου της Βηθλεέμ, μετά από την πρώτη παρουσίασή του στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Εν κατακλείδι για το άστρο της Βηθλεέμ, εκτός από το κανονικό Ευαγγέλιο του Ματθαίου, υπάρχουν αναφορές στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, στο απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ψευδό Ματθαίου και αλλού.

Ιδιαιτέρως στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου διαβάζουμε για αστέρα «παμμεγέθη», που όταν έλαμψε σκέπασε με τη λάμψη του όλους τους άλλους αστέρες. Τελικά καταλήγουμε στην άποψη της υπερβατικότητας του άστρου.

 

221.          Ιδού Μάγοι εξ Ανατολών… Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, «Το άστρο των Χριστουγέννων», Ίδρυμα Ευγενίδου, Οδηγός Παράστασης, Αθήνα 2006, σελ. 109-114.

Μάγοι εξ Ανατολών…., άρα το μυστήριο αρχίζει με τη χώρα προέλευσής τους, που είναι στη Ανατολή και έτσι δίνουμε όλες τις πιθανές εκδοχές.

Παρουσιάζουμε επίσης τις αντικειμενικές γνώσεις για την τάξη των Μάγων, και τέλος την παρουσία των Μάγων στο θείο βρέφος, όπου η προσκύνησή τους συμβολίζει την υπόκλιση των αρχαίων ηλιολατρικών θρησκειών στον αληθινό Ήλιο της Δικαιοσύνης, εκφράζοντας ταυτόχρονα την εύνοιά τους προς τη νέα θρησκεία.

 

222.          Το άστρο της Βηθλεέμ. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, «Αστήρ της Ανατολής», τεύχος 11, Δεκέμβριος 2006, σελ. 339-341.

Tο όλο θέμα σχετίζεται με την ιστορικότητα του προσώπου του Ιησού και από κει και πέρα εκκινούν όλες οι προσπάθειες καταγραφής του ως αστρονομικό φαινόμενο σύμφωνα με την ευαγγελική περικοπή.

Ήταν κομήτης, μετέωρο, διάτοντας, βολίδα ή μεμονωμένος απλανής; Και η συνέχεια αναφέρεται σε καινοφανείς και υπερκαινοφανείς ή στις συνόδους πολλών πλανητών.

Για μας το άστρο της Βηθλεέμ αποτελεί το άστρο της αληθινής αγάπης και το φως του θα αποκαλύπτεται αυθόρμητα σε όλους εκείνους που δεν θα χαθούν στα απροσπέλαστα ορθολογιστικά μονοπάτια μιας κάποιας αόριστης επιστημονικής γνώσης.

 

223.          Οι Νομπελίστες της Φυσικής του 2006: John C. Mather and George F. Smoot. Πεμπτουσία, τεύχος 22, Δεκέμβριος  2006-Μάρτιος 2007, σελ. 86-90.

Το Νομπέλ Φυσικής 2006 δόθηκε πάλι σε δύο αστροφυσικούς, στον Τζων Μάθερ και στον Τζωρτζ Σμουτ, που εξήγησαν τη δημιουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος ενισχύοντας τις θεωρίες για μια αρχέγονη Μεγάλη Έκρηξη.

Οι Αμερικανοί φυσικοί Τζων Μάθερ και Τζωρτζ Σμουτ θεωρούνται οι αστροφυσικοί που μετέτρεψαν την κοσμολογία από μια θεωρητική επιστήμη, σε μια επιστήμη που πλέον βασίζεται στην παρατήρηση και την πειραματική απόδειξη. Ο ραδιοφωνικός απόηχος του Σύμπαντος έδωσε, το 1978, το βραβείο Νομπέλ Φυσικής στους Πενζίας και Γουίλσον. Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου στους Μάθερ και Σμουτ το 2006. Το Νομπέλ Φυσικής 2006 δόθηκε πάλι σε δύο αστροφυσικούς, στον Τζων Μάθερ και στον Τζωρτζ Σμουτ, που εξήγησαν τη δημιουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος ενισχύοντας τις θεωρίες για μια αρχέγονη Μεγάλη Έκρηξη.

 

224.            H άγνωστη Σλοβακία, Πεμπτουσία, τεύχος 23, Απρίλιος-Ιούλιος 2007, σελ. 28-33.

H Σλοβακία, σλοβακικά Slovensko, είναι μια μικρή και άγνωστη εν γένει χώρα στο ευρύ ελληνικό κοινό. Άλλωστε ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη χώρα μόλις την 1η Ιανουαρίου του 1993, μετά το «συναινετικό» διαχωρισμό της Ομόσπονδης Τσεχοσλοβακίας σε δύο ανεξάρτητα κράτη, την Τσεχία και τη Σλοβακία.

Η σημερινή Σλοβακία είναι μια εσωτερική χώρα στην καρδιά της Ευρώπης, που δεν διαθέτει διέξοδο στη θάλασσα, και συνορεύει δυτικά με την Τσεχία, βόρεια με την Πολωνία, ανατολικά με την Ουκρανία, νότια με την Ουγγαρία και νοτιοδυτικά με την Αυστρία.

Διασχίσαμε απ’ άκρου εις άκρον τη Σλοβακία, επισκεπτόμενοι τα Ινστιτούτα Αστροφυσικής και τα Αστεροσκοπεία τους. Είδαμε ότι η Σλοβακία είναι μια χώρα γεμάτη με μικρά Αστεροσκοπεία και πλανητάρια  και με πολλή δουλειά στα πεδία της Αστροφυσικής.

 

225.             Tύχο Μπράχε, ο μεγαλύτερος παρατηρητής αστρονόμος. Στράτος Θεοδοσίου  και Μάνος Δανέζης. Ιστορικά Θέματα, τεύχος 63, Ιούνιος 2007, σελ. 44-61.

Μια γενιά μετά τον Νικόλαο Κοπέρνικο, γεννήθηκε ο σπουδαίος Δανός παρατηρητής του ουρανού, Tύχο Μπράχε (1541-1601), ο μεγαλύτερος αστρονόμος-παρατηρητής πριν την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου. Ο Τύχο το 1583 πρότεινε ένα νέο σύστημα για την περιγραφή των κινήσεων των πλανητών στο πλανητικό μας σύστημα.

Το λεγόμενο «Τυχώνειο» σύστημα συνδύαζε τα πλεονεκτήματα τόσο του παλαιού γεωκεντρικού, όσο και του νέου ηλιοκεντρικού συστήματος. Το σύστημα του δεν επεκράτησε, αλλά πάνω στις επακριβείς εικοσαετείς παρατηρήσεις του Μπράχε στηρίχτηκε ο βοηθός του Γιοχάνες Κέπλερ για να θεμελιώσει τους τρεις βασικούς νόμους που διέπουν τις κινήσεις στο ηλιακό μας σύστημα.

 

226.            Θεόφιλος Καΐρης-Ο δημιουργός και εισηγητής του Θεοσεβισμού στην Ελλάδα. Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Μάρκος Κατσιώτης και Petros Mantarakis. Αέροπος, τεύχος 75, Ένθετο δεκαεξασέλιδο, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2007.

Γενικά οι απόψεις του Διαφωτισμού είναι γνωστές στις ευρωπαϊκές χώρες που τον δημιούργησαν, ενώ δεν είναι ομοίως γνωστές οι προσπάθειες εισαγωγής του σε ευρωπαϊκές χώρες στην περιφέρεια της ηπείρου, όπως είναι η Ελλάδα.

Πως πέρασε η επιστημονική επανάσταση στη σκλαβωμένη στους Τούρκους Ελλάδα; και πως αποδέχθηκαν οι Έλληνες τις πραγματικά επαναστατικές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και του φιλελευθερισμού;

Τι αντίδραση συνάντησαν από τη συντηρητική Ορθόδοξη Εκκλησία και ποιοι θυσίασαν τη ζωή τους χάριν των ιδεών τους;

Ο Θεόφιλος Καϊρης (1784-1853), λόγιος, φιλόσοφος και ιερέας ήταν το τραγικό θύμα της κληρικής μισαλλοδοξίας.  Ο εισηγητής του Θεοσεβισμού στην Ελλάδα, είχε το τραγικό τέλος που η μοίρα επιφυλάσσει σ’ αυτούς  –που πρωτοπόροι–  θέλησαν να εισαγάγουν στην Ελλάδα τις φιλελεύθερες ιδέες της Δυτικής Ευρώπης του Διαφωτισμού.

 

227.               Ρήγας Βελεστινλής: Οραματιστής, πρόδρομος του Ελληνικού Διαγωτισμού και Μάρτυρας της Ελευθερίας. Αφιέρωμα για τα 250 χρόνια από τη γέννησή του. Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Milan Dimitrijevic και Βασίλειος Μανιμάνης, Αέροπος, τεύχος 76, Ένθετο δεκαεξασέλιδο, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2007.

Ο Ρήγας Βελεστινλής (Βελεστίνο 1757 - Βελιγράδι 1798) υπήρξε κήρυκας και πρωτομάρτυρας της ελευθερίας, αλλά και ένας από τους προδρόμους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Δεν αξιώθηκε να γίνει ούτε πολέμαρχος της ελληνικής επανάστασης του 1821, που απελευθέρωσε την Ελλάδα από τους Τούρκους, ούτε δάσκαλος στις Σχολές του Γένους. Όμως με τις ανησυχίες, τις αναζητήσεις, τις συγγραφικές του επιδόσεις και εκδόσεις, καθώς και με τους ιδεολογικούς του προσανατολισμούς κατόρθωσε να συμβάλει κι αυτός στην πνευματική αφύπνιση του υπόδουλου γένους, διοχετεύοντας μέσα από τα έργα του τις νέες ιδέες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, αλλά και εθνεγερτικά μηνύματα.

Όταν τη Γαλλική Επανάσταση διαδέχτηκαν οι νικηφόρες προελάσεις του στρατού και οι λαοί γκρέμιζαν τα παλαιά δεσποτικά καθεστώτα εγκαθιδρύοντας τη Δημοκρατία, ο Ρήγας –διευρύνοντας το πλαίσιο των απελευθερωτικών αγώνων– έγινε ο κατηχητής του γένους, ο πολιτικός νους που προσπάθησε να μετουσιώσει τη θεωρία σε πράξη όχι μόνον για τους Έλληνες αλλά και για τους άλλους βαλκανικούς λαούς. Οραματίστηκε μια επανάσταση μεγάλων διαστάσεων, μια εξέγερση όλων των συνυπόδουλων λαών για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, που θα οδηγούσε στην εγκαθίδρυση μιας δημοκρατικής κοινοπολιτείας σε όλο τον χώρο της Ελληνικής Ανατολής.

Ο Ρήγας ο Βελεστινλής είναι σήμερα ο πιο γνωστός στον ελληνικό λαό από όλους τους Έλληνες λογίους του Διαφωτισμού λόγω του επαναστατικού του «Θούριου», που ψάλλει τις πανανθρώπινες αξίες της ελευθερίας και του ελεύθερου στοχασμού. Ο Ρήγας, πατριώτης, ιδεολόγος, ρομαντικός ποιητής, πιστός στις ιδέες του μέχρι τέλους, στάθηκε η μεγαλύτερη πολιτική βαλκανική φυσιογνωμία του 18ου και 19ου αιώνα. Ήταν ο πολιτικός καθοδηγητής και εκφραστής των πόθων για ελευθερία των σκλαβωμένων λαϊκών μαζών. Ένας αγωνιστής για όλες τις εποχές.

 

228.                Θαλής ο Μιλήσιος, Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Πεμπτουσία, τεύχος 25, Δεκέμβριος 2007-Μάρτιος 2008.

O Θαλής ο Mιλήσιος, ο σπουδαίος αυτός φιλόσοφος και ικανότατος παρατηρητής της φύσης, προσπάθησε να εξηγήσει την προέλευση του Κόσμου με την επαγωγική έρευνα παραμερίζοντας τον μύθο. Υπέθεσε ότι το πρωταρχικό στοιχείο, η αρχή και η βάση του Κόσμου, θα πρέπει να είναι κάποιο από τα τέσσερα βασικά στοιχεία. Παρατήρησε, λοιπόν, προσεχτικά και είδε ότι στη φύση το στοιχείο το οποίο εμφανώς πλεονάζει και πλεονεκτεί έναντι των άλλων ήταν το «ύδωρ». Εξ αυτού του γεγονότος, υπέθεσε ότι το νερό έπρεπε να ήταν το βασικό στοιχείο της αρχής του Κόσμου, το ουσιώδες συστατικό όλων των πραγμάτων.

Πρώτος, λοιπόν, ο Θαλής ο Mιλήσιος, ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής και θεμελιωτής της θεωρητικής γεωμετρίας και αστρονομίας, ως φορεύς του θεωρητικού ελληνικού πνεύματος, το οποίο δεν αρκείται στη διαπίστωση και διαμνημόνευση των δεδομένων αλλά αναζητά τη θεωρητική εξήγηση και δικαιολόγηση των γεγονότων, έδωσε την έννοια της «αρχής», που από τότε αποτελεί βασικό όρο της παγκόσμιας επιστημονικής διανόησης.

 

229.                Μυθολογία, Αστρονομία και Τέχνη, Στράτος Θεοδοσίου, Βασίλειος Μανιμάνης, Milan  Dimitrijevic και Μάνος Δανέζης. Αέροπος, τεύχος 77, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2008.

Πόσο βαθιά άραγε στον χρόνο ανάγονται οι ονομασίες των αστερισμών του βόρειου ημισφαιρίου ουρανού;

Είναι αφετηρία μας η εποχή των Σουμερίων ή των άλλων Μεσοποτάμιων λαών ή αναγόμαστε ακόμα σε πιο αρχαία εποχή;

Υπάρχει άραγε κάποια σχέση μεταξύ του χρόνου, της μυθολογίας των αστερισμών του ουρανού και της τέχνης;

Σημειώνουμε, ότι πέρα από τη θαυμάσια ελληνική μυθολογία, που δεσπόζει στον βόρειο ουρανό, φαίνεται ότι η διαμόρφωση της ονοματολογίας των αστερισμών του βόρειου ημισφαιρίου ουρανού υπήρξε μία δυναμική διαδικασία, η οποία εξελίχθηκε σιγά σιγά διαμέσου πολλών αιώνων.

Η φαινόμενη πορεία του Ήλιου στην εκλειπτική χαρακτηρίζεται από τέσσερα χαρακτηριστικά σημεία, ανά δύο για τις ισημερίες (εαρινή και φθινοπωρινή) και τις τροπές (θερινή και χειμερινή). Από τους ζωδιακούς αστερισμούς που τα χαρακτηρίζουν υπολογίζουν οι αστρονόμοι και τις διάφορες «αστρικές εποχές», που δεν έχουν καμιά σχέση με την αστρολογία, όπως αμέσως θα αντιληφθούν οι αναγνώστες μας, λόγω του αντίστοιχου φαινόμενου της μετάπτωσης του άξονα της Γης, που αλλάζει κάθε 2100 χρόνια, και τους αντίστοιχους ζωδιακούς αστερισμούς σ’ αυτά τα καθοριστικά σημεία. Στην πρωτότυπη αυτή εργασία μας υποστηρίζουμε ότι οι διάφορες αρχαϊκές καλλιτεχνικές και λατρευτικές παραστάσεις  του ιερού ταύρου, σε όλες τις αρχαίες θρησκείες, όπως και ο περίφημος Μοσχοφόρος στον αθηναϊκό Παρθενώνα υποδηλώνουν την αστρική εποχή του Ταύρου στη χαραυγή της ιστορίας, ενώ αντίστοιχα ο λίθινος Κριοφόρος στον ναό του Απόλλωνα στο Κούριο στην Κύπρο, όπως και οι διάφορες παραστάσεις του Ερμή κριοφόρου, σε διάφορες παραστάσεις του, αντιστοιχούν στην αστρική εποχή του Κριού.

Στη συνέχεια, λόγω της χριστιανικής θρησκείας, ο Ερμής κριοφόρος μετασχηματίστηκε στον Ιησού Καλό Ποιμένα και αργότερα κατά την αστρική εποχή  των Ιχθύων σε ιχθύ. Έτσι, ο ΙΧΘΥΣ στις χριστιανικές κατακόμβες, όπως και ο ΙΧΘΥΣ στο δάπεδο της εισόδου του Μητροπολιτικού Οίκου στην Κάλυμνο υποδηλώνουν και υπονοούν τόσο τον Ιησού Χριστό (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ), όσο και την αστρική εποχή των Ιχθύων.

 

230.             Γιοχάνες Κέπλερ ο μεγαλοφυής ερμηνευτής της κίνησης των πλανητών. Στράτος Θεοδοσίου  και Μάνος Δανέζης. Ιστορικά Θέματα, τεύχος 69, Ιανουάριος 2008, σελ. 110-119

Περίφημος Γερμανός αστρονόμος ο οποίος προσπαθούσε, μέσω της μελέτης του ηλιοκεντρικού συστήματος, να ανακαλύψει το κοσμολογικό μυστήριο, δηλαδή την κρυμμένη αρμονία του Κόσμου, η οποία ταυτόχρονα θα αποκάλυπτε και τη θεϊκή «σκέψη» που το δημιούργησε.

Θεωρείται ο νομοθέτης του Σύμπαντος γιατί ανακάλυψε τους τρεις νόμους, οι οποίοι αποδείχτηκαν καταλυτικοί στη μελέτη του ηλιακού μας συστήματος και στην ερμηνεία των κινήσεων των πλανητών. Οι τρεις αυτοί νόμοι της κίνησης των πλανητών αποτέλεσαν την ουσιαστική συμβολή του στην Ουράνια Μηχανική και ταυτόχρονα μια σπουδαία «μεταλλαγή» της ηλιοκεντρικής θεωρίας του Κοπέρνικου.

 

231.             Λεύκιππος και Δημόκριτος οι Πατέρες της Πληθωριστικής Κοσμολογίας. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας Νο. 414, Σάββατο 22 Μαρτίου 2008, σελ. 70-77

Όλοι στην εποχή μας στεκόμαστε εντυπωσιασμένοι μπροστά στα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας. Το περίεργο όμως είναι ότι πολλοί επιστήμονες, έχουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι όλα αυτά τα επιτεύγματα στηρίχτηκαν σε γνώσεις και φαινόμενα τα οποία για πρώτη φορά ανακαλύφθηκαν και διατυπώθηκαν την περίοδο της μεγάλης επιστημονικής επανάστασης του 16ου, του 17ου και του 18ου αιώνα.

Η άποψη αυτή δεν είναι αληθινή και ως απόδειξη θα αναφερθούμε στην επιστημονική σκέψη δύο πολύ μεγάλων Ελλήνων θετικών επιστημόνων της Αρχαιότητας, του Λεύκιππου και του Δημόκριτου.

Βασικά θα αναφερθούμε στην κοσμολογία την οποία ανέπτυξαν οι δύο μεγάλοι θετικοί φιλόσοφοι, η οποία υπήρξε εντελώς διαφορετική από τις κοσμολογίες όλων των άλλων προσωκρατικών φιλοσόφων. Γι’ αυτό τον λόγο θα αναφέρουμε μια σειρά επιστημονικών θέσεών τους που επαναδιατυπώθηκαν στη Δύση μετά από πολλούς αιώνες, ως κάτι καινούργιο, από επιστήμονες οι οποίοι κατά τεκμήριο υπήρξαν αναγνώστες των κειμένων τους.

 

232.                Στη μυστηριώδη αρχαία Σουμέρ. Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης. Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας Νο. 418, Σάββατο 19 Απριλίου 2008, σ. 72-77

Ένας σπουδαίος λαός που άκμασε πριν πέντε χιλιάδες χρόνια στην αρχαία Μεσοποταμία και έκτοτε επηρέασε αφάνταστα τις αστρονομικές απόψεις μας είναι ο αρχαίος λαός των Σουμερίων.

Οι ιερείς τους είχαν σπουδαίες γνώσεις πρακτικής αστρονομίας και θεμελίωσαν ένα ακριβές σεληνοηλιακό ημερολόγιο με εμβόλιμους μήνες. Αυτό αφενός μεν καθόριζε τις ιερές ημερομηνίες λατρείας των θεών τους, αφετέρου δε τις καθημερινές παρατηρήσεις των άστρων και της χλωμής Σελήνης, οι φάσεις της οποίας στο νυχτερινό ουρανό αποτέλεσαν τις πρώτες χρήσιμες αστρονομικές παρατηρήσεις, αφού καθόριζαν την έννοια της εβδομάδας  και κατ’ επέκταση του σεληνιακού συνοδικού μήνα.

 

233.                Αναξίμανδρος-Γέννηση-θάνατος-άπειρο, Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης και Milan Dimitrijevic. Πεμπτουσία, τεύχος 26, Απρίλιος 2008-Ιούλιος 2008, σελ. 86-93

Την έννοια του απείρου στη φιλοσοφία, με τη σύγχρονη αντίληψη, πρώτος εισήγαγε ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αναξίμανδρος (6ος π.Χ. αιώνας).

Ο Αναξίμανδρος πρότεινε το άπειρον σαν αρχή από την οποία δημιουργήθηκαν τα πάντα. Κατά την άποψή του, το άπειρο είναι η απροσδιόριστη ύλη που βρίσκεται σε αιώνια κίνηση. Από αυτό ξεπηδούν οι εναντιότητες –του θερμού και του ψυχρού, του υγρού και του ξηρού– και η μεταξύ τους πάλη. Το αποτέλεσμα αυτής της αιώνιας διεργασίας το αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος στην απέραντη πολυμορφία των πραγμάτων και στην απειρία των κόσμων. Από κοσμολογική άποψη είναι θαυμάσια η σκέψη του Αναξίμανδρου ότι πολλοί κόσμοι πηγάζουν από το άπειρο και επαναπορροφώνται από αυτό καθώς καταστρέφονται. Συνεπώς το άπειρο συνδέεται με μια ατέλειωτη μέσα στον χρόνο κοσμογονική λειτουργία.

 

234.                Η σημαντική σημασία του ύδατος από τις αρχαίες ελληνικές κοσμογονίες έως τη σύγχρονη Αστροφυσική. Στράτος Θεοδοσίου, Milan Dimitrijevic και Μάνος Δανέζης. Αέροπος, τεύχος 79, Μάιος-Ιούνιος 2008, 2-9

Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι είχαν αντιληφθεί πόσο σημαντικό είναι το νερό για την ύπαρξη της ζωής, αλλά και ολόκληρου του Κόσμου. Οι φιλόσοφοι γενικότερα πίστευαν ότι το ύδωρ ήταν η αρχή όλων των πραγμάτων, αφού τα πάντα περιέχουν νερό. Στους κοσμογονικούς μύθους όλων των λαών, το νερό, ως βασικό στοιχείο της διαμόρφωσης λαϊκών παραδόσεων, έχει μαγικές ιδιότητες και είναι ουσία αναγεννητική, αναζωογονητική και εξαγνιστική. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν σε πολλές υδάτινες θεότητες.  Εκτός από τον Ποσειδώνα, θεό της θάλασσας, λάτρευαν τον Νηρέα και τις Νηρηίδες, τον Πρωτέα, τον Τρίτωνα και άλλους.  Επίσης είχαν θεοποιήσει πολλούς ποταμούς, όπως τον Αχελώο, τον Αλφειό ή τον Ασωπό.

 

235.                Τζορντάνο Μπρούνο: Ένας μάρτυρας της επιστήμης. Ιστορικά Θέματα, τεύχος 74, Ιούνιος 2008, σελ. 111-119

Στο έργο του Μπρούνο, η παραδοσιακή δυαρχία της αριστοτέλειας Φυσικής αναγόταν σε μια μονιστική σύλληψη του κόσμου, η οποία είχε ως άμεση συνέπειά της τη θεμελιώδη ενότητα όλων των ουσιών και τη συμφωνία των αντιθέτων στην άπειρη ενότητα του Όντος.

Στο βιβλίο του «Για το άπειρο Σύμπαν και τους κόσμους (1584), ανέπτυξε την κοσμολογική θεωρία του μέσω μιας συστηματικής κριτικής της αριστοτέλειας Φυσικής. Απέρριπτε την κρατούσα τότε Κοσμολογία, η οποία στηριγμένη στις απόψεις του Αριστοτέλη, δογμάτιζε ότι η Γη ήταν το ακίνητο κέντρο του Σύμπαντος, και υποστήριζε την ουσιαστικά πυθαγόρεια άποψη, που διατύπωσε ο Αρίσταρχος ο Σάμιος και ανέσυρε από τη λήθη ο Κοπέρνικος, πως η Γη στρέφεται γύρω από τον Ήλιο, εντός ενός απείρου Σύμπαντος.

Διατύπωσε ακόμα την αβεροϊστική αντίληψή του για τη σχέση Φιλοσοφίας και Θρησκείας, σύμφωνα με την οποία η θρησκεία ήταν το μέσον καθοδήγησης και διακυβέρνησης αμαθών ανθρώπων, ενώ η Φιλοσοφία ως επιστήμη των εκλεκτών, καθοδηγούσε εκείνους, που ήταν σε θέση να συμπεριφέρονται με ευπρέπεια και να κυβερνούν τους αμαθείς. Αυτές οι απόψεις του, όπως ήταν επόμενο, τον έκαναν αντιπαθή στην Εκκλησία και στους συντηρητικούς κύκλους της Οξφόρδης και τελικά μάρτυρα της επιστήμης

 

236.                Νίκολα Τέσλα: Ο μάγος του Ηλεκτρισμού. Στράτος Θεοδοσίου, Milan Dimitrijevic και Μάνος Δανέζης. Περιοδικό Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας, τεύχος 433, 2 Αυγούστου 2008, σελ. 72-77

Ο Νίκολα Τέσλα, ανήκει στους περίφημους φυσικούς και εφευρέτες, που χωρίς αυτούς η ζωή μας σε απλά πρακτικά ζητήματα θα ήταν πολύ πιο δύσκολη. Είναι ο φυσικός στον οποίο χρωστάμε την ανακάλυψη του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου, δηλαδή τη βάση για τις οικιακές συσκευές που χρησιμοποιούν εναλλασσόμενο ρεύμα. Ο ίδιος κατασκεύασε τη μηχανή εναλλασσόμενου ρεύματος και ανέπτυξε το πολυφασικό σύστημα για την παραγωγή και διαβίβασή του.

Το Βελιγράδι τιμά τον διάσημο Σέρβο επιστήμονα. Μια χάλκινη προσωπογραφία του κοσμεί τη μια γωνία του κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου, ενώ το άγαλμά του ορθώνεται στην είσοδο της  Πολυτεχνικής Σχολής του Βελιγραδίου.

 

237.                Πριν υπάρξει το Σύμπαν. Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου. Περιοδικό Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας, τεύχος 453, 20 Δεκεμβρίου 2008. σελ. 72-77

Όλοι γνωρίζουμε την κλασική Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, μέσα από την οποία, όπως πιστεύουμε σήμερα, γεννήθηκε το παρατηρούμενο Σύμπαν μας. Η θεωρία αυτή αν και μας διηγείται το πώς εξελίχθηκε το Σύμπαν, μετά το μεγάλο κοσμικό μπαμ, δεν μας λέει τίποτα για το υλικό που προϋπήρχε αυτής της Μεγάλης Έκρηξης, ούτε και για το τι την προκάλεσε.

Βέβαια πάντα πλανιόταν πάνω από την επιστημονική άποψη το φιλοσοφικό δόγμα ότι τίποτα δεν μπορεί να δημιουργηθεί από το τίποτα. Η σκέψη αυτή όμως έβρισκε αντίθετη τη δυτική θεολογία, η οποία θεωρούσε αιρετική κάθε προσπάθεια επιστημονικής ερμηνείας της προέλευσης της ορατής ύλης του Σύμπαντος, θεωρώντας ότι πίσω από τη Μεγάλη Έκρηξη υπήρχε μόνον ο Θεός. Η επιστήμη, όμως, δεν υπόκειται σε θεολογικά δόγματα και το μεγάλο αυτό επιστημονικό κενό επιχειρεί να το καλύψει σήμερα, η πληθωριστική θεωρία, εισάγοντας μια σειρά νέων ιδεών και φυσικών καταστάσεων. Ας δούμε λοιπόν κάποιες βασικές ιδέες αυτής της σύγχρονης κοσμολογικής άποψης.

 

238.                Γαλιλαίος-O αστρονόμος που απέδειξε ότι η Γη κινείται. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης Ιστορικά Θέματα., τεύχος 79, Δεκέμβριος 2008, σελ. 108-119.

Το 1609 ο Γαλιλαίος ήταν ο αστρονόμος εκείνος που για πρώτη φορά στην Ιστορία της Αστρονομίας χρησιμοποίησε ένα εκπληκτικό όργανο, το τηλεσκόπιο που το έστρεψε στον νυχτερινό ουρανό της Πάδοβας. Μέσω του τηλεσκοπίου έκπληκτος και ο ίδιος, πρώτος αυτός από όλους τους ανθρώπους, παρατήρησε τα όρη και τις κοιλάδες της Σελήνης, την αστρική φύση του Γαλαξία μας, τις ηλιακές κηλίδες, τον πλανήτη Κρόνο με το δαχτυλίδι του, κυρίως όμως τις φάσεις της Αφροδίτης και τους τέσσερις δορυφόρους του Δία. Οι εκπληκτικές παρατηρήσεις του άλλαξαν ριζικά το κοσμοείδωλο της εποχής του.

 

239.                2009: Διεθνές έτος Αστρονομίας-Η Αναβίωση της Αστρονομίας στην Ελλάδα. Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης. Περιοδικό Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας, τεύχος 458, 24 Ιανουαρίου 2009. σελ. 70-77.

Ο αστρονόμος που ουσιαστικά αναβίωσε την Αστρονομία στην Ελλάδα ήταν ο Δημήτριος Αιγινήτης, με σπουδές στη Γαλλία, ο οποίος ανήκε στο επιστημονικό δυναμικό του Αστεροσκοπείου των Παρισίων.

Ο Δημήτριος Αιγινήτης αποφοίτησε από το Βαρβάκειο Λύκειο, το 1879 και γράφτηκε αμέσως στο Φυσικομαθηματικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1886 αναγορεύτηκε, διδάκτορας των Μαθηματικών  και το ίδιο έτος –με υποτροφία της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών– πήγε στο Παρίσι για μεταδιδακτορικές σπουδές στην Αστρονομία. και μετά το τέλος των σπουδών του διορίστηκε τακτικός αστρονόμος, το 1889. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γαλλία ο Αιγινήτης παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, ενώ εργάστηκε σε διάφορα Επιστημονικά κέντρα και Αστεροσκοπεία της Γαλλίας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, μετά την επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης έθεσε τις βάσεις για την αναβίωση της «ελληνικής» επιστήμης, της Αστρονομίας, στη νεότερη Ελλάδα.

 

240.                Ο άνθρωπος που κίνησε τη Γη. Κανάρης Τσίγκανος και  Στράτος Θεοδοσίου. Άποψη, Επιστήμη – Τεχνολογία, Η Καθημερινή, Σάββατο, 14 Φεβρουαρίου 2009.

Ο άνθρωπος που κίνησε τη Γη ήταν ο μεγαλοφυής Ιταλός αστρονόμος Γαλιλαίος ο οποίος ήταν ο αστρονόμος εκείνος που για πρώτη φορά στην Ιστορία της Αστρονομίας χρησιμοποίησε ένα το τηλεσκόπιο που το έστρεψε στον νυχτερινό ουρανό της Πάδοβας. Μέσω του τηλεσκοπίου έκπληκτος και ο ίδιος, πρώτος αυτός από όλους τους ανθρώπους, παρατήρησε τα όρη και τις κοιλάδες της Σελήνης, την αστρική φύση του Γαλαξία μας, τις ηλιακές κηλίδες, τον πλανήτη Κρόνο με το δαχτυλίδι του, κυρίως όμως τις φάσεις της Αφροδίτης και τους τέσσερις δορυφόρους του Δία. Οι εκπληκτικές παρατηρήσεις του άλλαξαν ριζικά το κοσμοείδωλο της εποχής του. Ο πρώτος φυσικός με τη σύγχρονη έννοια του όρου.

 

241.                Ο ρόλος της Αστρονομίας στην ιστορία και τον πολιτισμό. Στράτος Θεοδοσίου. Η περιπέτεια του Σύμπαντος – Από τον Γαλιλαίο ως σήμερα. Ελευθεροτυπία – Επιλογές (συλλογικό έργο), 21 Φεβρουαρίου 2009, σελ. 10-23.

Η Αστρονομία, η μητέρα όλων των επιστημών, έχει τις ρίζες της στις αστρικές παρατηρήσεις των Βαβυλωνίων και των Αιγυπτίων. Οι ιερείς-αστρονόμοι εκείνης της περιόδου διαπίστωσαν εμπειρικά ότι οι κλιματολογικές εποχές σχετίζονταν με τη θέση του Ήλιου και των άστρων, ότι οι εκλείψεις μπορούσαν εύκολα να προβλεφθούν με την περίοδο σάρο και ότι οι αστρικοί ρυθμοί κανόνιζαν τη ροή του χρόνου.

Αιώνες αργότερα η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης μας, με την κατανόηση των αστρικών διεργασιών και με την εξέλιξη της Διαστημικής έκανε χειροπιαστό το όνειρο ρομαντικών ή ονειροπόλων συγγραφέων και αστρονόμων. Το ταξίδι προς τα άστρα είναι πλέον εφικτό. Οι διαστημικοί πύραυλοι, τα διαστημόπλοια και οι τεχνητοί δορυφόροι, αφάνταστες τεχνολογικές κατακτήσεις του ανθρώπινου πολιτισμού μέσω της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής, βοηθούν την ανθρώπινη σκέψη να ξεφύγει από τις γήινες καταβολές της και να ονειρευτεί τις αθέατες ουράνιες πολιτείες… Κόσμους που ασφαλώς θα κατακτήσει στο μέλλον ο ανθρώπινος πολιτισμός.

 

242.                2009: Διεθνές έτος Αστρονομίας: 1609-2009: 400 χρόνια από τότε που ο Γαλιλαίος και ο Κέπλερ θεμελίωναν τη σύγχρονη Αστρονομία, Θεοδοσίου Στράτος και Δανέζης Μάνος, Αέροπος, τεύχος 84, Μάρτιος- Απρίλιος, 2009, σελ. 46-49.

Το 2009 είναι το διεθνές έτος αστρονομίας και τιμούμε δύο σπουδαίους αστρονόμους και τις ανακαλύψεις τους από το 1609: τον Γαλιλαίο και τον Γιοχάνες Κέπλερ.

Το 1609 ο Γαλιλαίος ήταν ο αστρονόμος εκείνος που για πρώτη φορά στην Ιστορία της Αστρονομίας χρησιμοποίησε ένα εκπληκτικό όργανο, το τηλεσκόπιο που το έστρεψε στον νυχτερινό ουρανό της Πάδοβας. Μέσω του τηλεσκοπίου έκπληκτος και ο ίδιος, πρώτος αυτός από όλους τους ανθρώπους, παρατήρησε τα όρη και τις κοιλάδες της Σελήνης, την αστρική φύση του Γαλαξία μας, τις ηλιακές κηλίδες, τον πλανήτη Κρόνο με το δαχτυλίδι του, κυρίως όμως τις φάσεις της Αφροδίτης και τους τέσσερις δορυφόρους του Δία. Οι εκπληκτικές παρατηρήσεις του άλλαξαν ριζικά το κοσμοείδωλο της εποχής του.

Το ίδιο έτος ο ιδιοφυής αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ, ο νομοθέτης του ηλιακού μας συστήματος, δημοσίευσε στη Χαϊδελβέργη τη Νέα Αστρονομία (Astronomia nova), όπου κατέγραφε τους δύο πρώτους νόμους της κίνησης των πλανητών και ανακάλυπτε, πρώτος αυτός από όλους τους αστρονόμους όλων των εποχών, τις ελλειπτικές τροχιές του Άρη και των άλλων πλανητών γύρω από τον Ήλιο.

 

243.                Αιγυπτιακή Αστρονομία. Θεοδοσίου Στράτος και Δανέζης Μάνος, Γεωτρόπιο της Ελευθεροτυπίας, τεύχος 477, 6 Ιουνίου, 2009, σελ. 72-77.

Οι Αιγύπτιοι ήταν γεωργικός λαός και είχε μεγάλη σημασία γι’ αυτούς η γνώση των κατάλληλων χρονικών περιόδων για την καλλιέργεια, τη σπορά και τη συγκομιδή. Έτσι ασχολήθηκαν από πολύ νωρίς με την αστρονομία. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι από τις πολύ πρώιμες εποχές χρησιμοποίησαν ένα λειτουργικό ημερολόγιο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αρχικά είχαν σε χρήση το σεληνιακό έτος, όπως όλοι οι άλλοι αρχαίοι ανατολικοί πολιτισμοί. Όμως, πολύ γρήγορα διαπίστωσαν ότι το έτος αυτό δεν ακολουθούσε τις επαναλήψεις της φύσης και τους κύκλους των εποχών και αισθάνθηκαν την ανάγκη να βρουν το ημερολόγιο εκείνο, το οποίο θα συμβάδιζε με το ημερολόγιο της φύσης, το λεγόμενο τροπικό ημερολόγιο.

Ο Νείλος ήταν πηγή ζωής για την αρχαία Αίγυπτο και με τις πλημμύρες του ρύθμιζε την αιγυπτιακή ζωή. Η ανάγκη να υπολογίζονται οι περίοδοι των πλημμυρών δημιούργησε την αιγυπτιακή αστρονομία και μαζί μ’ αυτήν την κυριαρχία των ιερέων-αστρονόμων ως καθοδηγητών της γεωργίας. Έτσι, κατασκεύασαν ένα ημερολόγιο, στο οποίο το έτος είχε άμεση σχέση τόσο με τις μεταβολές της στάθμης των υδάτων του Νείλου, όσο και με τη φαινόμενη τροχιά του Ήλιου και το τροπικό έτος.

 

244.                Προσωκρατικοί Έλληνες φιλόσοφοι και περιβάλλον. Θεοδοσίου Στράτος, Μανιμάνης Βασίλειος, Δανέζης Μάνος και Dimitrijevic Milan, Αέροπος, τεύχος 84, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος, 2009, σελ. 4-9.

Όλοι οι αρχαίοι Ίωνες φυσιολόγοι φιλόσοφοι απομάκρυναν τον Θεό- Δημιουργό από τη φύση και την Ιστορία, με βαθύ σεβασμό όμως στις προηγούμενες πεποιθήσεις των συνανθρώπων τους, αφού μάλλον κι αυτοί τον κράτησαν σε κάποιες μύχιες περιοχές της σκέψης τους και της ψυχής τους, στην πνευματική και ηθική του διάσταση.

Πέρα από τους φυσιολόγους Ίωνες φιλοσόφους,  στον Σωκράτη βλέπουμε την απόρριψη της διάκρισης άνθρωπος/ζωικό βασίλειο και στον Πλάτωνα μια φιλοσοφική θεώρηση Γης και ουρανίων σωμάτων. Επίσης, ο Πλάτων αναφέρει και κάποια περιβαλλοντικά προβλήματα στην αρχαία Αττική. Πράγματι στους Πλατωνικούς Διαλόγους και ιδιαίτερα στον Γοργία βρίσκουμε τη φιλοσοφική θέση: Και ουρανόν και γην και θεούς και ανθρώπους η κοινωνία συνέχει… (508Α), ενώ στον κοσμολογικό Τίμαιο, αντιμετωπίζεται –από τον Σωκράτη, όπως είπαμε προηγουμένως– η σχέση μας με το ζωικό και το φυτικό βασίλειο: Αφού ανακάτεψαν λοιπόν τη φύση του ανθρώπου με άλλα σχήματα κι αισθήσεις, δημιούργησαν μια φύση συγγενική με τη δική του, από την οποία έγιναν κι άλλα είδη όντων, όπως τα καλλιεργημένα δέντρα, τα φυτά και οι σπόροι που αναπτύχθηκαν με τη γεωργία και μας εξυπηρετούν. Τέλος, καταλήγει στον Τίμαιο, στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά ανάμεσα στις τρεις κατηγορίες εμβίων όντων, δηλαδή: άνθρωποι, ζώα, φυτά: τα ζωντανά πλάσματα περνάνε από το ένα είδος στο άλλο και μεταμορφώνονται ανάλογα με την απόκτηση ή την απώλεια νόησης ή ανοησίας (92b), και στον Πολιτικό του αναφέρει: Δύο είναι ζώων γένη, το μεν ανθρώπινον, έτερον δε των άλλων συμπάντων θηρέων έν.

 

245.                Η συνεισφορά των αρχαίων Ελλήνων στην Αστρονομία. Θεοδοσίου Στράτος. HIPPARCHOS-The Hellenic Astronomical Society Newsletter, Vol. 2, Issue 6, pp. 52-56.

H Αστρονομία ως ονομασία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις άστρο + νόμος, είναι η επιστήμη εκείνη, η οποία μελετά τους νόμους που διέπουν την κίνηση των άστρων. Συνεπώς, η Αστρονομία  ως κύριο αντικείμενό της έχει τον προσδιορισμό των θέσεων, των διαστάσεων και των κινήσεων των ουρανίων σωμάτων. Σκοπός της επίσης είναι και η συλλογή πληροφοριών για πρακτικούς σκοπούς της ζωής μας, όπως για τον προσανατολισμό μας τη μέρα και τη νύχτα, για τη ναυσιπλοΐα, για τη γεωργία και για τον υπολογισμό του χρόνου και των εποχών.

Η προσφορά των αρχίων Ελλήνων φιλοσόφων και αστρονόμων στην επιστήμη μας εάιναι ανεπανάληπτη, αφού αυτοί έβαλαν τα θεμέλια της Αστριονομίας. Μάλιστα ο πατέρας της Αστρονομίας θεωρείται μο Ίππαρχος ένας από τους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των εποχών.